در یادداشت قبل اشاره شد که درحال حاضر میزان مالیات بر درآمد در ایران تنها با میزان درآمد اشخاص متناسب است و در بیشترین حالت به ۲۵ درصد میرسد. نرخ این مالیات بر درآمد تنها در سه طبقه مانند جدول زیر تعیین شده است:
برای تناسب بیشتر نرخ مالیات با میزان درآمد لازم است تعداد طبقات نرخ مالیات بر درآمد افزایش یابد. برای درک بهتر این موضوع کافی است نرخ مالیات را برای چند فرد فرضی که درآمدهای ماهانه ۲ میلیون تومان تا ماهانه ۵۰ میلیون تومان دارند محاسبه کنیم:
در جدول بالا نرخ مالیات مؤثر در واقع سهمی از درآمد فرد است که به عنوان مالیات پرداخت میگردد و به دلیل نحوه محاسبه مالیات میتواند بین کمترین میزان ممکن (۱۵ درصد) تا بیشترین میزان ممکن (۲۵ درصد) باشد.
چنانچه در محاسبات جدول بالا مشخص است، در وضع موجود نرخ مالیاتی کشور، نرخ مالیات برای فردی که ماهانه ۵ میلیون تومان درآمد دارد تفاوت چندانی با فردی که ۲ میلیون تومان دریافت میکند ندارد. همچنین فردی که ماهانه ۱۰ میلیون تومان درآمد دارد نیز اختلاف زیادی با فردی که ماهانه ۲ میلیون تومان درآمد دریافت میکند ندارد.
بنابراین میتوان گفت نرخ مالیات برای اغلب افراد ثروتمند کشور (با این فرض که پردرآمدها ثروتمند هستند)، که درآمدی بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان در ماه دارند، تفاوت چندانی با نرخ مالیات افراد کم درآمد ندارد.
اما چنانچه طبقات نرخ مالیات بر درآمد به درستی در نظر گرفته شود، نرخ مالیات برای افراد ثروتمندتر در مقایسه با افراد کم درآمد به مراتب بیشتر خواهد بود.
در جدول زیر یک نمونه ۸ طبقهای برای نرخ مالیات بر درآمد است که حداکثر نرخ مالیات در آن ۵۰ درصد درنظر گرفته شده است:
در این صورت میزان نرخ مالیات بر درآمد تناسب بیشتری با میزان دستمزد خواهد داشت و نرخ مالیات مؤثری که ثروتمندان پرداخت خواهند کرد، به مراتب از افراد کم درآمد بیشتر خواهد بود.
به عنوان مثال در جدول زیر میزان مالیات برای چند فرد فرضی که درآمدهای ماهانه ۲ میلیون تومان تا ماهانه ۵۰ میلیون تومان دارند، با فرض اعمال جدول فوق محاسبه شده است:
چنانچه مشخص است در این شرایط، میزان مالیاتی که افراد کم درآمد پرداخت خواهند کرد به مراتب کمتر خواهد بود ولی درعین حال، نرخ مالیات افرادی که بیش از ۵ میلیون تومان درآمد دارند افزایش خواهد یافت.