مسیر اقتصاد/ هفته گذشته روبرتو آزِوِدو دبیر کل سازمان تجارت جهانی، در نشست این سازمان، مسائلی را درخصوص تغییر ساختار WTO و آینده پرابهام آن مطرح کرد.
وی ضمن پذیرش انتقادات مطرح شده از سوی کشورها به عملکرد سازمان تجارت جهانی، از کشورهای عضو درخواست کرد برای دستیابی به توافق نهای درخصوص تغییر ساختار WTO، انعطاف بیشتری به خرج بدهند؛ چراکه در غیر اینصورت امکان دستیابی به توافق بین بیش از ۱۶۰ کشور، بسیار ناچیز خواهد بود و این به معنی پایان کار سازمان تجارت جهانی است.
۳ محور اساسی ناکارآمدی سازمان تجارت جهانی
بر اساس گفته‌های آزودو، مهمترین انتقادات مطرح شده به عملکرد سازمان تجارت جهانی در ۳ محور قابل بررسی است. «ناکارآمدی بخش رسیدگی به شکایت‌ها»، «ناتوانی در دستیابی به توافقات تجاری جدید» و «عملکرد نامطلوب زیربخش‌های سازمان» ۳ محور اصلی ناکارآمدی WTO هستند که عدم اصلاح آن ها آینده ای پرابهام را برای سازمان تجارت جهانی رقم خواهد زد.[۱]
در ادامه این ۳ محور ناکارآمدی سازمان تجارت جهانی مورد بررسی قرار گرفته است.
ناکارآمدی رسیدگی به شکایت ها مهم ترین انتقاد کشورها به WTO
عدم رسیدگی مطلوب سازمان تجارت جهانی به شکایت‌های کشورهای عضو از یکدیگر درخصوص عدم رعایت قوانین، یکی از مهم ترین انتقاداتی است که به عملکرد WTO مطرح است. در این خصوص اطاله دادرسی ها، عدم صدور رأی های عادلانه و در نهایت ناتوانی در الزام کشورهای متهم شده به اجرای حکم صادر شده، موجب شده است این نهاد کارایی لازم را در رسیدگی به شکایت ها از دست بدهد.
علاوه بر این مبحث دیگری که در خصوص نهاد داوری WTO مطرح شده، نحوه انتصاب داورهای این نهاد است؛ که به محل مناقشه کشورهای عضو تبدیل شده است.
درحال حاضر آمریکا به دلیل قدرتی که در ساختار سازمان تجارت جهانی دارد، از اضافه شدن داور جدید به نهاد داوری جلوگیری نموده و قصد ندارد تا تغییر ساختار WTO مطابق با خواسته‌های خود، اجازه انتصاب داور جدید را صادر کند. در مقابل دیگر کشورها معتقدند این قدرت آمریکا موجب شده است نهاد داوری WTO در بسیاری از موارد غیرمنصفانه عمل کند و به همین جهت ضروری است که روند کنونی انتصاب داوران نیز تغییر کند و داورهای بی طرف و مستقل به این بخش اضافه شوند.
WTO قدرت دستیابی به توافق جدید را از دست داده است
محور مهم دیگری که در زمینه عملکرد نامطلوب WTO مطرح شده، عدم توانایی این سازمان در دستیابی به توافق جدید بین کشورهای عضو در طول بیش از دو دهه اخیر است. در این مدت به استثناء برخی توافق های جزئی و محدود، هیچ توافق جامعی درخصوص مسائل روز عرصه تجارت بین‌الملل، در قالب سازمان تجارت جهانی حاصل نشده است؛ این درحالیست که در این مدت مسائل متعددی در عرصه تجارت بین‌الملل مطرح شده و انعقاد توافقنامه در این حوزه ها از نظر کشورها ضروری است.
عدم توان WTO در دستیابی به توافق جدید، کشورهای جهان را به سمت راهکارهای جایگزین از جمله توافقات تجاری دوجانبه و اقدام متقابل علیه کشورهای قانون شکن سوق داده است که به وضوح از قدرت رهبری سازمان تجارت جهانی در عرصه بین‌الملل کاسته است.
ناکارآمدی زیربخش‌های سازمان تجارت جهانی
علاوه بر دو وظیفه مهم رسیدگی به شکایت‌ها و پیشبرد توافقات تجاری، که دو کارکرد اساسی و مهم WTO هستند، این سازمان وظایف اجرایی دیگری نیز به عهده دارد که در دستور کار زیربخش های مختلف آن قرار دارد. ناتوانی سازمان تجارت جهانی در پیشبرد مطلوب این امور نیز یکی دیگر از انتقاداتی است که از سوی کشورها علیه این سازمان مطرح شده است.
در شکل زیر مواردی که در دستورکار بخش‌های مختلف سازمان تجارت جهانی قراردارد و در نشست های عمومی و وزیران کشورهای عضو مورد بررسی قرار می‌گیرد، نشان داده شده است:
چنانچه در شکل فوق نشان داده شده، به جز رسیدگی به شکایت ها و پیشبرد مذاکرات تجاری جدید، مسائلی همچون مرور سیاست‌های تجاری موجود، مناقصات عمومی دولت ها، تجارت هواپیماهای تجاری، تجارت خدمات، حقوق مالکیت معنوی، نقش فناوری اطلاعات در تجارت، هماهنگ نمودن توافقات تجاری دوجانبه و منطقه‌ای با قواعد کلی سازمان، قواعد مربوط به سرمایه گذاری مشترک و انتقال فناوری، بررسی میزان بدهی خارجی، تراز پرداخت ها و کسری بودجه کشورها و دیگر امور مشابه، از جمله امور جاری WTO محسوب می‌شود؛ که عدم پیشبرد مطلوب این امور نیز یکی از محورهای انتقاد به عملکرد سازمان تجارت جهانی است.
پینوشت:
[۱] مسیر اقتصاد؛ کد مطلب: ۹۵۳۶۹
انتهای پیام/ تجارت و ارز
