مسیر اقتصاد/ بنابر اظهار نظر کارشناسان، ظرفیت پالایش نفت خام هند به سرعت در حال رشد است تا تقاضای رو به رشد محصولات نفتی را برآورده کند.
صنعت پر رونق و بخش های هوانوردی، شهرنشینی سریع، استفاده روزافزون از گاز مایع (LPG) و نیاز کشورهای همسایه به فرآورده های نفتی، محرک‌های اصلی افزایش نیاز به فرآورده های نفتی است.
هند چگونه ۱۵ درصد از ظرفیت پالایش آسیا را تصاحب کرد؟
ظرفیت تولید نفت خام کشور هند در سال ۲۰۱۷ تنها ۸۶۵ هزار بشکه بوده است. در همین سال این کشور با پالایش بیش از ۵ میلیون بشکه در روز به تنهایی ۱۵ درصد ظرفیت کل پالایش آسیا را در اختیار داشته است.
کشور هند با واردات نفت و سایر میعانات به میزان بیش از ۳.۷ میلیون بشکه در روز، در سال ۲۰۱۷ چهارمین کشور واردکننده نفت خام در جهان بوده است. این کشور از سال ۲۰۰۱ به جمع صادرکنندگان فرآورده های نفتی جهان پیوسته به طوری که بیشتر حجم فرآورده های نفتی تولیدی را صادر می کند.
این کشور با در پیش گرفتن سیاست افزایش ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی خود، توانست در ۱۰ سال اخیر به رشد سالیانه ای بیش از ۵ درصد در این صنعت برسد، به طوری که ظرفیت پالایش روزانه این کشور از ۳ میلیون بشکه در سال ۲۰۰۶ به بیش از ۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۷ رسید. همچنین پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۳ ظرفیت پالایش این کشور به بیش از ۶.۵ میلیون بشکه در روز برسد.
کشور هند در مجموع ۲۳ پالایشگاه نفت خام فعال دارد. برنامه ریزی برای احداث و بهره برداری از دو پتروپالایشگاه جام نگر ۳ (Jamnagar III) و بارمر (Barmer)، تا سال ۲۰۲۳، نشان دهنده تلاش این کشور برای تصاحب سهم بیشتری از بازار انرژی و همچنین فرآورده های نفتی منطقه است. [۱]
اجرای این سیاست توسط کشور هند نشان می دهد که حتی با وجود واردات نفت و پرداخت هزینه های حمل آن، پالایش نفت خام دارای صرفه اقتصادی است.
چالش های آینده بازار نفت جهان
بی تردید می توان گفت که کشورهای مختلف، حتی کشورهای صنعتی، از نبود یک سیاست جهانی انرژی رنج می برند. این مسئله برای کشورهای درحال توسعه وضعیتی شدیدتر دارد. در واقع تنها کشورهایی مانند چین و هند هستند که برای آنچه پیشرفت صنعت کشورشان نیاز دارد، سرمایه گذاری بلندمدت انجام می دهند.
بازار جهانی نفت همچنان که در حال حاضر با تنش های فراوانی مواجه است، در سال های آینده شاهد تحولاتی در بازار، از جمله کسری عرضه بنزین با کیفیت بالا و گازوئیل پاک و نیز افزایش درخور توجه تفاوت قیمت بین نفت خام سبک و سنگین نیز روبه رو خواهد بود. [۲]
با توجه به این نکته که در حال حاضر کیفیت نفت عرضه شده به بازار بیش از کمیت آن، عاملی مهم برای پاسخگویی به تقاضای فرآورده های نفتی در سراسر جهان تلقی می شود، کشورهای مختلف برای افزایش کیفیت محصولات نفتی تولیدی و همچنین مواجهه با ریسک کاهش تقاضا برای نفت خام مبادرت به افزایش ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی خود کرده اند.
تجربه کشور هند در صنعت پتروپالایشگاه
با ادغام صنعت پالایش و پتروشیمی و در نتیجه احداث مجتمع های پتروپالایشگاهی می توان سودآوری این صنعت را چندین برابر کرد.[۳] طرحی که سال هاست مورد توجه کشورهای فعال در صنعت نفت و گاز قرار گرفته است.
پتروپالایشگاه کوچی هند در ابتدا به صورت پالایشگاه بوده و در سال ۱۹۴۷ توسط شرکت آمریکایی فیلیپس ساخته شده است. ظرفیت اولیه پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه در روز بوده که در طول این سال ها چندین برابر شد و به ۳۵۰ هزار بشکه رسید.
این پالایشگاه در سال ۱۹۸۹ با اضافه شدن بخش پتروشیمیایی به تولید بیش از ۱۰۰ هزار تن مواد شیمیایی در سال رسید. همچنین با افزوده شدن واحدهای مختلف در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸، ظرفیت پتروپالایشی خود را افزایش داد.
گردش مالی این پتروپالایشگاه ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار می‌باشد که در آخرین سال مالی، به میزان ۲۸۰ میلیون دلار صادرات داشته است.
طرحی برای آینده نفت ایران
اجرای سیاست افزایش ظرفیت پالایشی کشور هند نشان دهنده آن است که حتی با وجود واردات نفت و پرداخت هزینه های حمل آن، پالایش نفت خام صرفه اقتصادی دارد.
در ایران، کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی امکان «افزایش ظرفيت پالایشگاه هاي نفت خام و ميعانات گازي با استفاده از سرمایه گذاري مردمی» پرداخته اند. در گزارش مذکور، امکان سنجی احداث ۸ پتروپالایشگاه و افزایش ظرفیت پتروپالایشی کشور به میزان ۲ میلیون بشکه در روز بررسی شده است.
طرح «افزایش ظرفيت پالایشگاه هاي نفت خام و ميعانات گازي با استفاده از سرمایه گذاري مردمی» نیز که مبتنی بر این گزارش، هم اکنون در صف بررسی صحن علنی مجلس است، می تواند یکی از راه های مطمئن برای بی اثر کردن تحریم های نفتی ایران باشد. تجربه هند نشان می دهد که با اجرای این طرح می توان علاوه بر جلوگیری از خام فروشی نفت و مقابله با تحریم های نفتی، با افزایش ظرفیت تولید فرآورده های نفتی، سودآوری صنعت نفت و گاز کشور را چند برابر کند.
پی نوشت:
[۱]: گزارش Globaldata: India Crude Oil Refinery Outlook to 2023
[۲]: به نقل از کتاب «کالبدشکافی قیمت نفت در بازارهای جهانی» نشر نی
[۳]: پایگاه خبری مسیر اقتصاد، کد خبر: ۷۲۶۷۵
انتهای پیام/ نفت و انرژی
