مسیر اقتصاد/ شرایط جهانی در بازار نفت و انرژی به گونه ای پیشرفته است که با تحریم نفت ایران تقریبا همه خوشحال میشوند؛ دوست باشند یا دشمن. آمریکا با در پیش گرفتن سیاست تحریم نفت ایران و ونزوئلا، خواستار این است که این دو کشور را از بازار نفت جهانی حذف کند. از طرف دیگر با افزایش قیمت نفت خام، احتمال به صرفه شدن استخراج نفت شیل نیز بیشتر میشود. آمریکا با ۳.۳ تریلیون تن دخایر نفت شیل، صاحب بزرگترین دخایر نفت شیل جهان است.
کشورهای تولید کننده نفت خام نیز از تحریم نفت ایران منفعت میبرند. کشورهایی مانند روسیه، عربستان، عراق و امارات، در هر دوره تحریمی و با کاهش سهم ایران در بازار نفت، به دنبال افزایش تولید نفت و در نتیجه تصاحب جایگاه ایران بوده اند.
کشورهای واردکننده نفت ایران مانند چین، هند و ترکیه نیز با تحریم نفت ایران، قدرت بیشتری برای چانه زنی و خرید نفت ایران به قیمت بسیار کمتر پیدا کرده اند.
بازار نفت منطقه، چالش یا فرصت
به طور کلی، در عین حال که بازار نفت میتواند چالش برانگیز و زمینه ساز رقابت های غیرسازنده بین کشورهای منطقه باشد، ایجادکننده فرصت های همکاری نیز هست. به عنوان مثال، تولید نفت عراق به سرعت رو به افزایش است و این کشور با افزایش صادرات توانسته جایگاه ایران را تصاحب کند. اما یکی از مشکلات پیش روی صنعت نفت عراق، عدم دسترسی این کشور به آب‌های آزاد است. این در حالی است که کوتاه‌ترین و امن ترین راه دسترسی میادین نفتی عراق به آبراه های بین‌المللی، از خاک ایران است.
از سوی دیگر، کشور عراق واردکننده عمده فراورده های نفتی است. تعامل نفتی شایسته با عراق به امکانات دیپلماسی نفتی ایران و امکان سرمایه گذاری های جدید در بخش نفت کشور بستگی دارد. این مسئله لزوم توجه به سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت پتروپالایشی کشور را میرساند.
ظرفیت صادرات فرآورده های نفتی به کشورهای همسایه
کشور عراق هرچند به عنوان یک کشور نفتی شناخته می شود، اما به دلیل کمبود پالایشگاه همچنان به فرآورده نیازمند است. همچنین کشور پاکستان با بیش از ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت نیاز مبرم به فرآورده های نفتی دارد.
در سال ۲۰۱۷، کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان و افغانستان مجموعاً بیش از ۱۴۰ میلیون لیتر در روز فراورده های نفتی از جمله بنزین، گازوئیل، سوخت جت و نفت کوره وارد کرده اند.[۱]
این درحالی است که از ۴.۷ میلیون بشکه ظرفیت روزانه تولید نفت ایران، تنها ۲.۱ میلیون بشکه پالایش شده و همچنین در ۹ ماه منتهی به سال ۹۷، بطور میانگین روزانه تنها ۴۰ میلیون لیتر، معادل حدود ۲۵۰ هزار بشکه انواع فراورده های اصلی نفت صادر شده است.[۲]
مزیت های توسعه ظرفیت پتروپالایشی کشور
گستره وسیع بازار هدف فرآورده های نفتی، سهولت صادرات و تحریم ناپذیری، از مزیت های توسعه ظرفیت پتروپالایشی کشور است. نیاز کشورهای همسایه به فراورده های نفتی، موجب میشود که صادرات بخش زیادی از فرآورده ها به کشورهای همسایه و در مسافت های نزدیک تجارت شود که اعمال تحریم ها بر روی آن به مراتب سخت تر از تحریم نفت خام است.
با توجه به این مسائل لزوم توجه به سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت پتروپالایشی کشور برای بی اثرسازی تحریم نفت امری ضروری به نظر میرسد.
برگ برنده ایران در برابر تحریم‌های نفتی
توسعه ظرفیت پالایشی کشور به اندازه تمام نفت و میعانات گازی تولید شده در کشور، بیش از آنكه نیازمند حمایت های دولت از ابعاد فنی و مهندسی باشد، نیازمند تسهیل گری و تنظیم گری دولت در بُعد تأمین مالی داخلی است. تأمین مالی داخلی برای افزایش ۲ میلیون بشكه در روز به ظرفیت پالایش نفت کشور، نیازمند حدود ۴۰ میلیارد دلار معادل ۴۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه است که با توجه به نقدینگی موجود در جامعه قابل جمع آوری است. کافی است مردم و بخش خصوصی نسبت به دریافت سود قطعی مشارکت در پروژه های مذکور مطمئن باشند.[۳]
با توجه به اهمیت افزایش سطح کمی و کیفی تولید فرآورده های نفتی، نیاز به تامین مالی پروژه های جدید پتروپالایشگاهی، امری ضروری به نظر میرسد. طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های میعانات گازی و نفت خام با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی، به هیئت رئیسه‌ی مجلس تقدیم شده است. این طرح که در کمیسیون انرژی و کمیسیون برنامه و بودجه مجلس مصوب شده، همچنان در نوبت بررسی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرار دارد.
پینوشت:
[۱]: خبرگزاری مهر، کد خبر ۴۵۴۲۴۹۵
[۲]: خبرگزاری صدا و سیما، کد خبر ۲۳۸۸۷۴۸
[۳]: گزارش کارشناسی مرکز پژوهش های مجلس به شماره مسلسل ۱۶۱۷۰
انتهای پیام/ نفت و انرژی
