به گزارش مسیر اقتصاد مقام معظم رهبری روز گذشته در دیدار با کارگران پیکان انتقاد را به سمت دستگاه هایی همچون صداوسیما برده و ترویج فرهنگ کار و تولید را یکی از حلقه های مفقوده در این زمینه دانستند و فرمودند:
«ما باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج کنیم؛ این روحیه نشستن و ثروت بادآورده را انتظارکشیدن باید از بین برود، این را نباید ترویج کنیم. دستگاه‌های مختلف، صداوسیما و دیگران باید متوجّه این معنا باشند که نوع کارهایی از قبیل کارهای بخت‌آزمایی را ترویج نکنند. همین آیاتی که این قاری محترم با لحن بسیار خوبی بیان کردند، این ها به ما درس می دهد: وَ اَن لَیسَ لِلاِنسانِ اِلّا ما سَعی؛ دستاورد واقعی و حقیقی انسان آن چیزی است که محصول سعی او و تلاش او باشد؛ این است. این که غذای پخته را جلوی انسان بگذارند، در دهان انسان بگذارند، این انسان را به جایی نمی رساند. آن جایی که ذهن انسان کار میکند، فکر انسان کار میکند، بازوی انسان کار میکند، همّت و اراده انسان کار میکند، آن است که انسان را، فرد را و جامعه را رشد می دهد. جوامعی هم که در دنیا از لحاظ مادی رشد کردند، در اثر این تلاش رشد کردند؛ تلاش کردند و رشد کردند. خدای متعال وعده داده که به آن کسانی که برای دنیا هم کار می کنند و به فکر معنویات و آخرت هم نیستند، کمک می کند تا در همان راهی که هستند بتوانند حرکت بکنند؛ باید تلاش کرد.»[۱]
در صداوسیما چه می گذرد؟
صداوسیمای جمهوری اسلامی امروز در معرض انحرافی اساسی قرار گرفته است. انحرافی که رهبری را نیز به واکنش انتقادی در برابر این نهاد واداشته است.
یکی از مشکلات اساسی که در صداوسیما نیز مانند هر نهاد دیگری ممکن است موجود باشد، مشکل بودجه و منابع مالی است. اما راه حل هایی که در برابر این مشکل می توان تجویز کرد، متفاوتند.
صداوسیما در سال های اخیر دست به برون سپاری بسیاری از برنامه ها و همچنین پخش آگهی های مختلف با محتواهای بعضا مغایر با ارزش های جامعه اسلامی زده است. این اقدامات نه تنها راه حل مشکل بودجه نیست، بلکه صداوسیما را از رسالت اصلی خود باز می دارد. در واقع دلیل اساسی که صداوسیما باید به عنوان یکی از نهادهای دولتی بودجه داشته باشد، همین مدیریت فرهنگی جامعه و ایفای نقش «دانشگاه» برای آحاد مردم است.
پیام های بازرگانی، فروش فرهنگ و ارزش های جامعه
در سال های اخیر شاهد رشد حجمی پیام های بازرگانی در صداوسیما بوده ایم. این برنامه ها که امروزه بخش مهمی از محتوای رسانه ملی را پر می کنند، آورده مالی زیادی نیز دارند. اما آیا این آورده مالی در ازای ضرری که بعضا توسط همین پیام های بازرگانی به جامعه تحمیل می شود، می ارزد؟
به عنوان مثال؛ در بسیاری پیام های بازرگانی، فرهنگ مصرف زدگی و مصرف کنندگی به جامعه تزریق شده و در عوض فرهنگ کار و تولید بی ارزش تلقی می شود. در بسیاری از این تبلیغ ها، اصول و ارزش های اسلامی زیر پا گذاشته می شود؛ مانند ارزش زن در جامعه اسلامی که بعضا قربانی تبلیغ کالایی در رسانه ملی می شود؛ این امر گرچه در رسانه های بیگانه به وفور دیده می شود، اما انتظار از رسانه ملی جمهوری اسلامی چیز دیگری است.
بسیاری از برنامه های تلویزیونی نیز با حمایت های مالی پررنگ مجموعه ها و نهادهای صاحب منابع مالی گسترده برگزار می شود و در نهایت آورده ای برای جامعه در چارچوب رسالت های صداوسیما ندارد. برنامه هایی که رهبر انقلاب در بیانات خود به آن اشاره فرمودند.
فرهنگ کار و تولید حلقه مفقوده رسانه ملی
فرهنگ کار و تولید از مهم ترین شاخصه های اقتصاد مقاومتی است. جامعه ای می تواند به سمت استقلال و پیشرفت پیش برود که فرهنگ مردمش به این سمت رفته باشد. در بسیاری برنامه های صداوسیما نه تنها فرهنگ کار و تولید تبلیغ نشده، بلکه فرهنگ بی کاری، تنبلی، کسب درآمد بادآورده و بدون تلاش و مواردی از این دست به جامعه تزریق می شود.
نمونه ای از این فرهنگ غلط، مسابقه های مختلف تلویزیونی است که فرد با شرکت در آن ها بدون آن که زحمتی کشیده باشد، تنها در چند دقیقه و در ازای پاسخ به چند سوال، آن هم با راهنمایی بی دریغ مجری، صاحب جوایز ارزشمندی می شود. جالب اینجاست که در سوالات این مسابقات نیز اغلب از اطلاعاتی انتخاب می شود که به هیچ وجه دانستن آن ها فایده ای برای جامعه ندارد و اگر جزء علم به حساب بیاید، حتما مصداق علم غیر نافع است.
در این راستا نیز رهبر انقلاب ۱۵ سال پیش در تاریخ ۱۱ آذرماه ۱۳۸۳ در بخشی از دیدار مسئولان سازمان صداوسیما با ایشان، به موضوع مسابقات تلویزیونی و جوایز آن اشاره کرده و فرموده بودند:
«شخصی تماس می‌گیرد و به‌خاطر هیچی، به او جایزه میدهند! یک روز من دیدم در یک برنامه‌ی تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای این‌که به چند سؤال جواب داد! این سرگرمىِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان، تقریباً حقوق دو سه سال یک کارمند متوسط است {سال ۸۳}. ممکن است بگویند این‌کار ترویج علم است. ترویج علم را از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد. عده‌ای که این‌گونه مسابقات را نگاه می‌کنند، بی‌منطقی به ذهن‌شان می‌آید و از این بی‌منطقی سوءاستفاده می‌کنند. این کار منطقی ندارد که مثلاً بنده بدانم انجیل عربی است یا یونانی است یا لاتینی است؛ بعد بگویند حالا که شما دانستید، این ۵۰۰ هزار تومان یا فلان مبلغ مال شما! این کار معنی ندارد. بنابراین، مقوله‌ی سرگرمی و تفریح، لزومش یک مسأله است؛ با برنامه‌ریزی بودن آن یک مسأله است؛ بامحتوا بودنش یک مسأله است؛ پرهیز از جهات منفی هم در آن یک مسأله است.»
تریبون رسانه ملی را به هرکسی نفروشید
ظهور چنین برنامه هایی در صداوسیما را می توان حاصل رویکرد درآمدزایی صرف و جذب بیننده به هر قیمتی در این نهاد دانست.
رسانه ای که قرار است دانشگاه باشد، قرار است مبلّغ ارزش ها و فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی در جامعه باشد، امروزه بسیاری از تریبون های خود را در ازای دریافت پول، در اختیار افراد و گروه های مختلف قرار می دهد تا هرآن چه می خواهند از این رسانه پخش کنند؛ از پیام های بازرگانی مخالف ارزش های انسانی و اسلامی تا مسابقه های بی فایده و منافی فرهنگ کار و تولید در جامعه.
رسانه ملی باید برای تامین بودجه خود فکر دیگری بکند. فروش فرهنگ ها و ارزش های جامعه ابدا راهکار خوبی برای فرار از کمبود بودجه نیست.
کمی فراتر از ذبح فرهنگ کار و تولید
علاوه بر همه موارد ذکر شده، امروزه شاهد ظهور برنامه هایی جدید در رسانه ملی هستیم که عمدتا از مدل های غربی کپی شده و به همان شکل روی آنتن رسانه ملی ظاهر می شوند. بدون توجه به این که فرهنگ و ارزش های حاکم در جامعه ای که این برنامه برایش ساخته شده، ممکن است هیچ قرابتی با فرهنگ و ارزش های جامعه ما نداشته باشد.
نمونه ای از این مساله، نوعی خاص از این مسابقات است که سوالاتی کاملا بی فایده از نوع اطلاعات عمومی را در ازای مبلغی به مخاطبان فروخته و در آخر به چند نفر از همین مخاطبان، بخشی از مبلغ حاصل از فروش سوالات را جایزه می دهد.
این عمل که به عقیده برخی کارشناسان مصداق قمار است، برای برگزار کنندگان این مسابقات درآمد خوبی به ارمغان می آورد که بالتبع بخشی از این درآمد نیز به صداوسیما پرداخت می گردد؛ اما مسلما فرهنگ و ارزش های جامعه را نمی توان و نباید با پول عوض کرد.
پینوشت:
[۱] دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای، کد مطلب: ۴۲۳۴۳
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
