به گزارش مسیر اقتصاد در یکی از مقالات برتر پنجمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی تحت عنوان «آسیب شناسی و ارائه راهکارهای بهینه سازی مصرف برق در بخش خانگی از منظر اقتصاد رفتاری»، ابزارها و تجارب کشورهای جهان در زمینه بکارگیری اقتصاد رفتاری در زمینه مدیریت مصرف انرژی در بخش خانگی معرفی شده و ضمن آسیب شناسی راهکارهای مطرح شده در زمینه مدیریت و بهینه سازی مصرف برق در بخش خانگی در کشور از منظر اقتصاد رفتاری، سیاستهایی در جهت اصلاح و بهبود این راهکارها در بخش خانگی ارائه شده است.
در چکیده این مقاله که توسط سعید سیدحسین زاده یزدی دانشجوی دکتری اقتصاد و مسئول روابط عمومی خانه هم افزایی آب و انرژی استان خراسان رضوی نوشته شده، آمده است:
بررسی ميزان مصرف برق کشور طی چند دهه اخير نشان میدهد که نه تنها ميزان مصرف برق، بلكه حتی سرانه آن نيز روند صعودی داشته و عدم تعادل در میزان تولید و مصرف برق ، موجب بوجود آمدن بحران خاموشی برق و زیانهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی شده است. آمارها نشان میدهد بیش از ۵۰ درصد از مصرف برق در زمان اوج بار، مربوط به بخش خانگی است.
بنابراین میتوان بخش خانگی را موثرترین مؤلفه در شکل گیری بحران برق به شمار آورد. چهار راهکار اصلی به منظور مدیریت مصرف برق در بخش خانگی در کوتاه مدت ارائه شده است: مدیریت ارتباط با مشترکین، اصلاح تعرفه برق مشترکین، سهمیه بندی و کاهش داوطلبانه مصرف برق و جایگزینی تجهیزات برقی خانگی با لوازم کم مصرفتر. با مرور نتایج و چالشهای این راهکارها میتوان به این نتیجه رسید که سیاستهای اعمال شده موفقیت چشمگیری نداشته است.
شناخت نامناسب دلیل اصلی سیاستگذاری های غلط
عدم موفقیت‌های این سیاست‌ها را میتوان به شناخت اجتماعی نامناسب سیاست‌گذاران از افراد اجتماع نسبت داد. با افزایش شناخت اجتماعی میتوان سیاستهای بهتری برای تغییر رفتار ارائه نمود که تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
ابزارها و بینش‌های اقتصاد رفتاری، در حقیقت، حلقه گمشده‌ای است که می‌تواند اجرای چنین سیاستهایی را ارتقاء دهد. نسل جدید مطالعات اقتصادی به سمت ارائه نظریاتی رفته است که با روان شناسی دقیق رفتارهای انسانی و عوامل مؤثر بر شکل گیری و مدیریت رفتارهای انسان، ابزارهایی مؤثر جهت پیش بینی و مدیریت رفتارهای انسانی ارائه نماید.
ابزار «تلنگر» رهبرد کشورها در تغییر نظام تصمیم گیری مشترکین
در این راستا یکی از ابزارهایی که حکومتها در حال حاضر از آن استفاده میکنند، مفهوم «تلنگر» است. منظور از تلنگر آن است که بدون ایجاد تغییرات اساسی در شرایط تصمیم گیری یک فرد بتوانیم با استفاده از یافته های علوم رفتاری بر انتخابها و تصمیم گیری های او تاثیرگذار باشیم.
ریچارد تالر[۱]، یکی از بنیان‌گذاران رشته اقتصاد رفتاری، به همراه کس سانستین[۲] کتابی را [۳]در سال ۲۰۰۸ منتشر و در آن مفهومی تحت عنوان «تلنگر» را معرفی کردند.
بنابر نتایج گزارشهای سازمانهای بین المللی، هم اکنون بیش از ۷۰ درصد از کشورهای دنیا، از این علوم در سیاست گذاری های خود استفاده میکنند به طوری که بیش از ۵۰ کشور در جهان وجود دارند که مراکزی باعنوان «واحدهای تلنگر»[۴] را چه در سطح دولتها و چه در سطح وزارتخانه ها تأسیس نموده اند تا بتوانند تاثیرگذاری و کارایی سیاستگذاری های خود را با پرداخت تقریباً هیچ هزینه ای افزایش دهند. از جمله محاسنی که این رویکرد دربردارد اولاً اثرگذاری و کارآمدی بالاتر نسبت به سایر روشهای فرهنگ سازی کاهش مصرف انرژی، ثانیاً امکان اثرگذاری در بازه زمانی کوتاه مدت و میان مدت برای کاهش بار پیک مصرف انرژی ، ثالثاً غلبه بر چالش عدم اعتماد مردم به حاکمیت در اجرای سیاستهای پیشنهادی دولت و در نهایت بودجه و هزینه اجرایی پایین نسبت به سایر روشهای فرهنگ سازی مصرف انرژی است.
راهکارهای بهینه سازی مصرف برق در بخش خانگی از منظر اقتصاد رفتاری
با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله با معرفی ابزارها و تجارب کشورهای جهان در زمینه بکارگیری اقتصاد رفتاری در زمینه مدیریت مصرف انرژی در بخش خانگی، ضمن آسیب شناسی راهکارهای مطرح شده در زمینه مدیریت و بهینه سازی مصرف برق در بخش خانگی در کشور از منظر اقتصاد رفتاری، سیاستهایی در جهت اصلاح و بهبود این راهکارها در بخش خانگی ارائه میدهد.
با توجه به اهمیت موضوع، پیشنهاد میگردد واحدی در وزارت نیرو به عنوان «واحد تلنگر» تأسیس گردد که ضمن بهره گیری از ظرفیت اندیشمندان حوزه اقتصاد رفتاری و سایر رشته های مرتبط نظیر جامعه شناسی و روانشناسی و..، با تجمیع و هم افزایی ظرفیت روابط عمومی ها و سایر بخشهای مرتبط وزارتخانه، مدیریت اجرای سیاستهای اقتصاد رفتاری برای جامعه هدف را به منظور فرهنگ سازی و بهینه سازی مصرف آب و انرژی کشور پیگیری نمایند.
پینوشت:
[۱] Richard Thaler
[۲] Cass R. Sunstein
[۳] «تلنگر: ارتقای تصمیمات در حوزه سلامت، ثروت و شادکامی»
[۴] Nudge Unit
انتهای پیام/ پنجمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
