به گزارش مسیر اقتصاد سازوکار مالی «اینستکس» که در روزهای اخیر با هدف حفظ تجارت ایران و اروپا توسط سه کشور اروپایی طرف برجام راه اندازی شده است، دارای ابهامات و نقص هایی در نحوه عملکرد است. این ابهامات موجب شده است آن انتظاری که از این کانال برای حفظ تجارت ایران و اروپا در مقابل تحریم های ثانویه آمریکا می رفت، برآورده نگردد.
سازوکار مالی اینستکس فقط در داخل اتحادیه اروپا کاربرد دارد
بعد از خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا وعده ایجاد کانال مالی ویژه برای دور زدن تحریم های آمریکا توسط شرکت های اروپایی جهت ادامه تجارت با ایران را داده بود. اما با گذشت ماه ها از این وعده، به تدریج این کانال به شکل محدود شده ای فقط به تجارت کالاهای بشر دوستانه خلاصه شده است.
طبق بیانیه سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه، قرار بر این است که یک نهاد تسویه ای برای تجارت ایران و اروپا ایجاد شود. این نهاد یک ابزار انتقالی با هدف تسهیل تجارت مشروع بین عاملان اقتصادی اروپا و ایران است. از آنجایی که این سازوکار مالی اعتباری بوده و در ازای صادرات نفت ایران یک اعتبار در نهاد تسویه ای برای ورادات غذا و دارو ایران در نظر گرفته خواهد شد، لذا این سازوکار فقط در داخل اتحادیه اروپا کاربرد خواهد داشت. در نتیجه این احتمال وجود دارد که مانده اعتبار ایران نزد اروپا دچار انباشت شود.
اختلال در عملکرد اینستکس با قطع واردات نفت اتحادیه اروپا از ایران
یک بحث دیگر مربوط به محدودیت در کالاهای قابل معامله در قالب این سازوکار است که فقط شامل غذا و دارو می شود، در حالی که اروپا می توانست کالاهای غیر تحریمی دیگر را نیز مشمول مبادله در قالب اینستکس بکند.
از طرفی بیشترین صادرات نفت ایران به اتحادیه اروپا به مقصد کشورهای ایتالیا، فرانسه و اسپانیا بوده است، اما با توجه به کل میزان واردات نفت توسط این کشورها، ایران تنها جزو مبادی اصلی واردات نفت توسط ایتالیا و یونان محسوب می‌شود. بر همین اساس نیز این دو کشور در بین ۸ کشوری قرار گرفته اند که از طرف آمریکا معافیت ۱۸۰ روزه برای واردات نفت از ایران گرفته اند.
با اینحال ایتالیا، یونان، اسپانیا، فرانسه و تمامی کشورهای اروپایی، واردات نفت از ایران را در ماه های اخیر به صفر رسانده اند. لذا این ابهام درباره کارایی سازوکار اینستکس وجود دارد که صفر بودن واردات نفت اروپایی ها از ایران، در عمل به معنی عدم تجارت دوجانبه خواهد بود و در نتیجه ایران در اروپا پولی ندارد که در قالب این سازوکار صرف واردات غذا و دارو نماید.
اینستکس گامی فراتر از دستورات تحریمی آمریکا برنداشته است
در اعمال تحریم های آمریکا علیه ایران، اصرار این کشور بر قطع دسترسی ایران به نظام بانکی بین المللی است. در چارچوب اینستکس نیز ایران پولی از طریق کانال بانکی دریافت نخواهد کرد. بلکه این پول در اختیار شرکت های اروپایی قرار خواهد گرفت و آن ها کالاهایشان را به ایران تحویل خواهند داد.
در نتیجه برخلاف گفته های مقامات اروپایی مبنی بر حمایت همه جانبه از برجام و راه اندازی سازوکار مالی ویژه جهت دور زدن تحریم های آمریکا و حفظ کانال های تجاری با ایران، این اتحادیه فقط در قالب دستورات و معافیت های تحریمی آمریکا عمل کرده و گامی در جهت دور زدن تحریم های آمریکا برنداشته است. در حالی که این اتحادیه می توانست از بانک های مرکزی و شرکت های دولتی خود جهت تقویت کانال مالی استفاده کند.
منابع:
فرانس ۲۴ yon.ir/iFLSF
یورواستات yon.ir/FXpXK
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
