مسیر اقتصاد/ دولت یازدهم از ابتدای آغاز به کار خود، مذاکره با کشورهای ۵ + ۱ و دستیابی به یک توافق برد-برد را به عنوان یکی از اصلی ترین اهداف و برنامه های خود عنوان کرد؛ تا از این طریق بتواند فشارهای خارجی بر کشور را کم کند.
به این منظور دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشور به عنوان مسئول در این زمینه تعیین گردید؛ در نهایت پس از حدود ۲ سال مذاکره، ایران و کشورهای ۵ + ۱ به توافق برجام دست پیدا کردند.
بدعهدی غرب در عمل به برجام
هرچند پس از اجرای برجام، ایران به طور کامل به همه تعهدات خود از جمله کاهش فعالیت های هسته ای جامه عمل پوشانید، اما طرف غربی عملا نقض عهد کرد. اعمال تحریم های متعدد بعد از برجام و باز نشدن مسیر فعالیت های اقتصادی، مثال هایی از این نقض عهد بود.
در نهایت نیز اردیبهشت ماه سال جاری، آمریکا به عنوان طرف اصلی مذاکره از برجام خارج شد و رئیس جمهور این کشور، دستور به بازگشت تحریم ها در دو مقطع مردادماه و آبان ماه داد.
نمایش اروپا برای حفظ برجام
پس از خروج آمریکا از برجام و عدم واکنش جدی ایران، اروپا وعده های مختلفی داد تا بتواند به واسطه آن برجام را حفظ نموده و ایران را به تعهداتش پایبند نگه دارد.
از جمله مهمترین وعده های اروپا، راه اندازی یک سازوکار مالی ویژه ایران بود تا بدین طریق، مبادلات اروپا با ایران بدون مشکل و دخالت آمریکا انجام شود.
با این وجود، نه تنها برنامه مشخصی برای اجرای این سازوکار ارائه نشد و کماکان اجرای آن به تعویق افتاده است، بلکه اروپا همکاری اش را منوط به شرط و تعهد دیگری کرد. عضویت ایران در کارگروه FATF و افشای اطلاعات مالی کشور برای کشورهای عضو کارگروه جهت جلوگیری از پولشویی، شرطی بود که اروپا برای کمک به ایران و به نوعی حفظ و ادامه برجام گذاشت.
اما به عقیده کارشناسان، هرچند غرب لزوم عضویت ایران در FATF را مبارزه با پولشویی بیان می کند، اما دلیل اصلی و پنهان، رصد مبادلات و معاملات ایران است. حال آنکه غرب خود مهد پولشویی در جهان است و بیشترین پرونده های مرتبط با این موضوع را دارد.
غرب مهد پولشویی در جهان است
به عنوان نمونه بر اساس گزارش نهادهای مسئول در مبارزه با پولشویی در کشور کانادا، بیش از دو سوم بانک های این کشور قوانین مربوط به مبارزه با پولشویی را رعایت نمی کنند و این کشور به مرکز پولشویی در منطقه آمریکای شمالی تبدیل شده است. این درحالیست که کانادا اکنون عضو رسمی FATF است و از نظر این نهاد، کانادا جزو کشورهای با ریسک بالای پولشویی محسوب نمی شود.
همچنین طبق گزارش نشریه بریتانیایی ویک، به دلیل نظارت های نامطلوب و همچنین عدم رعایت استانداردهای لازم در مبارزه با پول های آلوده، در حال حاضر تقریبا تمامی بانک های اروپایی در فرآیندهای پولشویی مشارکت دارند. در طول یک دهه اخیر ۱۸ مورد از ۲۰ بانک برتر اروپایی، به دلیل مشارکت در پولشویی با جریمه های سنگینی مواجه شده اند.
در مثالی دیگر، در کشور کوچک ۱.۳ میلیون نفری استونی، بر اساس آمار بانک مرکزی این کشور، سالانه دست کم ۱۰۰ میلیارد دلار پولشویی صورت می گیرد که بیش از ۴ برابر تولید ناخالص داخلی و تجارت خارجی این کشور است؛ این درحالیست که استونی از نظر FATF جزو کشورهای با ریسک بالای پولشویی قرار ندارد.
آمارهای گسترده پولشویی در بازارهای مالی مطرح جهان نشان می‌دهد که در حال حاضر ایران در این زمینه در اولویت نبوده و طرح این مدعا، خلاف واقع است.
انتخاب ظریف از دوگانه منافع ملی و حفظ برجام
با وجود این وضعیت، ظریف وزیر امور خارجه کشور طی اظهاراتی در روزهای اخیر در گفتگو با یک خبرگزاری، گفت: بالاخره پولشویی یک واقعیت در کشور ماست و خیلی‌ها از پولشویی منفعت می‌برند. من نمی‌خواهم این پولشویی را به جایی نسبت دهم؛ اما جاهایی که هزاران میلیارد پولشویی می‌کنند حتما آنقدر توان مالی دارند که ده‌ها و صدها میلیارد هزینه تبلیغات و فضاسازی کنند.
اهمیت این اظهارات به حدی بود که رسانه های مختلف غربی بلافاصله آن را پوشش دادند؛ اظهاراتی که کاملا در پازل فشار به ایران برای عضویت در FATF بود.
به نظر می رسد ظریف تصمیم دارد تا با عضویت ایران در FATF به هر قیمتی از تلاش های خود برای دستیابی به توافق برجام دفاع کند و دلیل اصلی طرح مسئله پولشویی همین بوده است. حال آنکه که اگر واقعا دغدغه وزیر امور خارجه مبارزه با پولشویی است، این مهم مسیرهای دیگری در داخل هم دارد و نیازی به دادن تعهدات سنگین از مسیر FATF به کشورهای غربی نیست.
در واقع در دوگانه «منافع ملی» و «حفظ برجام»، انتخاب وزیر امور خارجه کشور حفظ برجام و همراهی اروپا بوده است. این درحالیست که همانطور که رهبر انقلاب نیز تاکید داشتند، برجام نه یک هدف، بلکه یک وسیله است تا منافع ملی تامین شود.
با این حال، حتی اگر عقیده وزیر امور خارجه این است که با عضویت ایران در FATF، اروپا با ایران همکاری خواهد کرد و به تعهداتش در برجام حتی به قیمت مقابله با آمریکا، پایبند خواهد بود، بررسی تاریخی و منطقی این مسئله خلاف آن را نشان می دهد. همه تلاش های اروپا و تعویق در وعده ها و عمل به تعهدات، برای نگه داشتن ایران در فضایی است که رفته رفته کشور را انجام اقدامات اساسی برای تقویت و مقاوم سازی اقتصاد دور بکند؛ اتفاقی که در سال های بعد از برجام نیز مشابه آن افتاد و این تجربه ای است که باید از آن استفاده شود.
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
