مسیر اقتصاد/ آمریکا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری به طور رسمی از برجام خارج شد و اعلام کرد که در دو بازه زمانی سه ماهه و شش ماهه، تحریم هایی را علیه ایران اعمال خواهد کرد. رئیس جمهور آمریکا همچنین تهدید کرد که تحریم های جدید به قدری گسترده و قدرتمند خواهد بود که تا به حال علیه هیچ کشوری اعمال نشده است.
در آن زمان مقامات آمریکایی هدف اصلی خود از این اقدام را گرفتن امتیازات بیشتر از ایران، از جمله در مباحث موشکی و منطقه ای عنوان کردند.
تأمین منافع ایران از برجام انتظار به حق از کشورهای اروپایی
با اینحال ایران در واکنش به این اقدام آمریکا، از برجام خارج نشد و اعلام کرد منتظر واکنش کشورهای اروپایی و اعلام اقدامات آن ها به منظور تأمین منافع ایران از این توافق خواهد ماند.
این درحالی است که پیش از خروج آمریکا از برجام، ایران به طور کامل به تعهدات خود در توافق هسته ای عمل کرده و منتظر اجرایی شدن وعده های طرف مقابل، از جمله تسهیل در نقل و انتقال بین المللی پول بود؛ که از زمان اجرایی شدن توافق عملیاتی نشده بودند.
بنابراین به طور طبیعی انتظار از کشورهای اروپایی این بوده است که شرایطی را ایجاد نمایند که منافع ایران در تجارت جهانی، از جمله نقل و انتقال پول بین المللی و تجارت نفت با خریداران خود، بدون اثرگذاری تحریم های آمریکا ساماندهی گردد.
اما اکنون بعد از گذشت ۴ ماه از زمان خروج آمریکا از برجام و درحالی که کمتر از ۲ ماه به اجرایی شدن تحریم های اصلی این کشور علیه ایران باقی مانده است، اخبار حاکی از آن است که طرف های اروپایی پیشنهادی را مطرح کرده اند[۱] که ابهامات متعددی دارد.
پیشنهاد اروپایی ها مشکلات اساسی ایران را مرتفع نمی کند
پیشنهاد اروپا به اذعان مقامات این کشورها و اخبار منتشر شده در رسانه ها، به طور خاص بر شرکت های کوچک و متوسط متمرکز شده است که فعالیتی در آمریکا ندارند و خطر تهدید تحریم در صورت سرمایه گذاری در ایران برای آنها کمتر است. بنابراین این پیشنهاد تنها می تواند راهی برای تجارت شرکت های کوچک و متوسط اروپایی با طرف‌های ایرانی فراهم نماید.
این درحالیست که منافع ایران در تجارت با اروپا و دیگر کشورهای جهان با چنین پیشنهادی مرتفع نمی گردد. انتظار ایران از مذاکره با گروه ۵+۱ که در نهایت به توافق هسته ای منجر شد، آن بود که تحریم های بانکی و مالی رفع شوند و همه شرکت های ایرانی بتوانند آزادانه با شرکای تجاری خارجی خود تجارت نمایند.
به طور خاص یکی از اصلی ترین انتظارات ایران از کشورهای اروپایی عدم اثرگذاری تحریم های آمریکا بر فروش نفت ایران است که در ماه های اخیر روند کاهشی شدیدی را تجربه کرده و طبق آمار غیررسمی، به کمتر از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. درحالیکه به نظر نمی رسد پیشنهاد جدید کشورهای اروپایی، حتی درخصوص پالایشگاه های اروپایی بتواند کمکی به ایران نماید.
شروط نقد اروپا در قبال پیشنهاد نسیه
درحال حاضر ایران ۲ ماه با اثرگذاری تحریم های آمریکا فاصله دارد و لازم است تدابیری اتخاذ شود که به طور سریع به عدم اثرگذاری تحریم های آمریکا منجر شود و منافع ایران از برجام را تضمین نماید.
اما پیشنهاد کشورهای اروپایی ایجاد یک ساختار جدید در تجارت دوجانبه است که به طور قطع برای به ثمر رسیدن به ماه ها و حتی سال ها زمان نیاز دارد. به بیان دیگر مزایای اندکی که در بسته پیشنهادی اروپایی ها وجود دارد در کوتاه مدت قابلیت تحقق ندارد.
نکته مهم تر اینکه چنانچه در مصاحبه های اخیر مقامات ارشد کشورهای اروپایی مطرح شده است، کشورهای اروپایی پیش شرط هایی را برای تداوم روند مذاکره درخصوص برجام در نظر گرفته اند که دامی جدید برای ایران خواهد بود.
دام جدید اروپا برای باقی نگه داشتن ایران در برجام
این کشورها از ایران انتظار دارند درخصوص مسائلی همچون موشکی، منطقه ای و حتی برنامه هسته ای ایران بعد از پایان محدودیت های در نظر گرفته شده در برجام، بار دیگر مذاکره نماید و در این خصوص اقداماتی که مدنظر آنهاست را بپذیرد.[۲]
به طور خاص پذیرش شروط مطرح شده توسط گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF از سوی ایران به بهانه ایجاد شفافیت در نظام مالی کشور، به عنوان یکی از اصلی ترین شروط کشورهای غربی در زمینه تعامل مالی با ایران و کمک به اجرای برجام مطرح شده است.
اما پذیرش این شروط همانطور که کارشناسان هشدار داده اند، در نهایت به دسترسی کامل کشورهای غربی به اطلاعات مالی و بانکی ایران منجر می شود و از این منظر یک اقدام خلاف امنیت ملی است.
امیدی به اروپا نیست
پیشنهاد کشورهای اروپایی مشروط به اقداماتی نقد از سوی ایران است که با امنیت ملی در تضادند و در عین حال مشکلات اساسی ایران را برطرف نمی‌کند و برای عملیاتی شدن به زمان زیادی نیاز دارد.
از این رو لازم است مسئولین دیپلماسی سیاسی و اقتصادی ایران در عین پیشبرد مذاکرات با کشورهای اروپایی و تلاش برای به حداکثر رساندن منافع ایران در این زمینه، باقی ماندن در برجام را به عنوان یک اصل در نظر نگیرند و در صورتی که اروپایی ها از انجام اقدامات نقد، اثرگذار و بدون قید و شرط، سر باز زدند، مذاکرات را متوقف نمایند.
در عین حال لازم است به جای تمرکز بر توسعه همکاری با کشورهای غربی، سیاست توسعه تجارت با کشورهای همسایه و همسو بیش از پیش در دستور کار دولت قرار بگیرد.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری ایرنا کد خبر: ۸۳۰۲۵۸۵۴
[۲] http://www.arabnews.com/node/1364296/middle-east
انتهای پیام/ تجارت و ارز
