به گزارش مسیر اقتصاد در طول ماه های اخیر عملکرد سازمان تجارت جهانی به طور گسترده ای مورد انتقاد کشورهای غربی و به طور خاص آمریکا قرار گرفته است. این درحالیست که این کشورها در عمل سردمداران شکل گیری نظم نوین تجارت جهانی بر محور WTO بوده اند.
بسیاری از منتقدین به عملکرد سازمان تجارت جهانی معتقدند این سازمان توانمندی لازم برای الزام کشورهای قدرتمند به قوانین خود را ندارد. اما در این زمینه هرکدام از طرفین منظوری متفاوت دارند و در واقع قصد دارند فشار بیشتری بر رقبای خود وارد نمایند.
انتقاد از عملکرد چین در تجارت جهانی، نقطه مشترک کشورهای غربی
در این میان بسیاری از سران کشورهای غربی معتقدند کشور چین از زمان عضویت در سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱ میلادی، آنطور که باید به قواعد بازار آزاد عمل نکرده است و در مقابل با هجوم به بازارهای جهانی به کلیت تجارت جهان آسیب جدی وارد نموده است.
آمریکا سردمدار انتقاد از چین در عرصه تجارت خارجی است؛ اما کشورهای اروپایی و ژاپن نیز بارها در این زمینه با آمریکا همراهی کرده اند. این کشورها انتظار داشته اند دولت چین به قواعد بازار آزاد عمل نماید تا آن ها بتوانند محصولات خود را به بازار بزرگ این کشور صادر نمایند، اما در عمل آنچه از سال ۲۰۰۱ میلادی رخ داده است، عکس این روند بوده است که دلیل آن پیروی نکردن چین از تجارت آزاد است.
چین چگونه نظم تجاری مطلوب کشورهای غربی را برهم زده است؟
بسیاری از کارشناسان تجارت جهانی در کشورهای غربی معتقدند مشکلاتی که چین در این عرصه ایجاد کرده است تنها به بازارشکنی(دامپینگ) در دیگر کشورها و یا دیگر موارد مشابه محدود نمی شود؛ بلکه این موارد تنها بخش کوچکی از مشکلات نظام تجاری کشورهای غربی با چین را شامل می شود.
نقش آفرینی گسترده شرکت های بزرگ چینی در عرصه تجارت خارجی در کنار قوانین حمایتی مبهم اما بسیار جامع چین از شرکت های داخلی، از طریق تولید انبوه و در مقیاس های بزرگ، قواعد بازارهای جهانی را در بسیاری از حوزه ها همچون فولاد برهم زده است و موجب تقویت جایگاه چین و کنار رفتن دیگر قدرت های غربی شده است.
شرکت های خارجی که در بازار چین مشغول فعالیت هستند به دلیل قوانین سختگیرانه این کشور با مشکلات گسترده ای مواجهند و عمدتا توان رقابت با شرکت های داخلی را ندارند. علاوه بر این دولت چین به روش های مختلف آن ها را مجبور کرده است در ازای ایجاد دسترسی به بازار، دانش مخصوص خود را به شرکت های چینی منتقل نمایند و از حقوق مالکیت معنوی صرفنظر نمایند.
نقشه کشورهای غربی برای مقابله با چین
در طول سال های اخیر کشورهای غربی و به طور خاص آمریکا، اروپا و ژاپن تلاش های زیادی برای محدود نمودن چین در عرصه تجارت خارجی انجام داده اند.
اقداماتی همچون افزایش محدودیت های ناشی از حقوق مالکیت معنوی و جرائم مربوط به آن، محدود نمودن الزامی نقش دولت و شرکت های دولتی در فعالیت های اقتصادی و تجاری، تسهیل دسترسی به اطلاعات داخلی کشورها، گسترش ممنوعیت یارانه های دولتی به تولیدکنندگان و شرکت های داخلی و تسهیل اقامه شکایت و اثبات ادعای شرکت های غربی علیه چین از جمله اقداماتی بوده است که در این مدت در دستور کار کشورهای غربی قرار گرفته است.
اما آنچه مشخص است این کشورها نتوانسته اند در کاهش نفوذ چین در عرصه تجارت جهانی موفق باشند و این کشور توانسته است جایگاه خود را سال به سال تقویت نماید.
چین سیاست های دولتی خود را کنار نمی گذارد
در آینده نیز نمی توان انتظار داشت کشورهای غربی بتوانند کشور چین را در عرصه تجارت جهانی مغلوب نمایند؛ چراکه این کشور به کارآمدی نظام اقتصادی خود که در آن دولت نقشی اساسی دارد، اطمینان دارد و قصد دارد به همین شیوه ادامه دهد.
دولت چین به تازگی طرحی با عنوان «ساخت چین ۲۰۲۵» را نیز در دستور کار قرار داده است که در قالب آن بر حمایت از افزایش توانمندی تولیدکنندگان داخلی، در صنایع مهم و راهبردی می پردازد.
منزوی نمودن چین تنها راه پیش روی کشورهای غربی
تنها راه پیش روی کشورهای غربی به منظور کاهش قدرت چین، منزوی نمودن این کشور از عرصه اقتصادی جهان است؛ چراکه در این صورت قدرت اقتصادی این کشور درخطر قرار خواهد گرفت. اما عضویت چین در سازمان تجارت جهانی و پایبندی ظاهری این کشور به قواعد WTO مانعی مهم برای تحقق این هدف محسوب می شود.
از این رو کشورهای غربی و به طور خاص آمریکا قصد دارند این اقدام را از طریق تضعیف جایگاه سازمان تجارت جهانی و شکل دهی به نظمی نوین در عرصه تجارت خارجی محقق نمایند.
اما مقامات چینی به این نقشه آمریکا پی برده اند و در تلاشند تا با حمایت از سازمان تجارت جهانی، از شکل گیری نظمی جدید در عرصه تجارت جهانی حول محور آمریکا جلوگیری نمایند.
منبع: اکونومیست
