۳۰ شهریور ۱۴۰۳

رهبر معظّم انقلاب: علاج برون رفت از مشکلات کشور «اقتصاد مقاومتی» است.

شناسه: ۶۰۷۱ ۱۱ آبان ۱۳۹۵ - ۱۲:۵۲ دسته: تولید، شرکت های دانش بنیان کارشناس: علیرضا باباخان
۹

فعالیت شرکت ها در مسیر رشد و پیشرفت، با افزایش بهره وری در فرآیندها و محصولات آغاز می گردد و سپس به استفاده از منابع دانشی جهت ایجاد ارزش افزوده از طریق دانش می انجامد. این در حالیست که عمده شرکت های داخلی، در ایجاد بهره وری با موانعی روبرو هستند و لذا انتظار دانش بنیان شدن از آنها، واقع بینانه نیست.

در سال های اخیر که لزوم توجه به اقتصاد دانش بنیان تبدیل به یک گفتمان اقتصادی در کشور شده است، انتظارات از شرکت های تولیدی کشور بالاتر رفته و عموما انتظار می رود این شرکت ها که تا دیروز با روش های سنتی اقدام به تولید می کردند، به یکباره متحول شده و همگی محصولات دانش بنیانی تولید کنند که در عرصه بین المللی نیز قابلیت رقابت داشته باشد.

نویسنده معتقد است چنین انتظاری واقع بینانه نبوده و مطالعه تجربیات سایر کشورها نیز موید این نکته است که کسب توان رقابت پذیری، فرایندی تدریجی است و با حمایت های هوشمندانه دولت ها، این فرایند می تواند سرعت گیرد.

فعالیت های بسیاری از شرکت های ممتاز و پیشرو در عرصه فناوری نشان می دهد که اکثریت، گام های تقریبا مشابهی را طی کرده اند تا به این سطح از بلوغ و توانمندی دست یابند. به طور کلی، فعالیت های ایشان از توجه به موضوع بهره وری آغاز شده و تا مرحله خلق محصولات کاملا جدید پیش رفته است که در شکل زیر این مراحل نمایش داده شده اند:

%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%88%d9%85%d8%aa%db%8c-%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%b4-%d8%a8%d9%86%db%8c%d8%a7%d9%86

بر اساس مراحل ۵ گانه فوق، می توان گفت اگرچه بسیاری از شرکت های تولیدی در ایران هنوز در انجام ۳ مرحله اولیه دچار مشکلات جدی هستند، از ایشان این انتظار وجود دارد که عملکردهای متناسب با مراحل ۴ و ۵ را داشته باشند؛ لذا ضروریست که قابلیت های مورد نیاز در مراحل اولیه کسب گردند که البته می توان جهت تسریع در این امر، از کمک ها و پشتیبانی های دولت بهره گرفت.

قابلیت هایی که در مراحل ۳ گانه اول مورد نیاز هستند، تحت عنوان “فناوری های نرم” شناخته می شوند. یعنی فناوری هایی که تمرکز بر آن ها بیشتر بر روی اصلاح فرایندها، افزایش بهره وری و کاهش هزینه های عملیاتی و تولیدی است تا به تدریج سطح بلوغ شرکت ها افزایش یافته و آماده پذیرفتن فناوری های پیچیده تر گردند؛ مانند نظام مدیریت کیفیت جامع (TQM)، کایزن (Kaizan)، انواع ایزو ها (ISO)، تولید به هنگام (JIT)، فنون حل مسئله (Pbsltech) و غیره.

با این حال دستیابی به این فنون مدیریتی توسط شرکت ها با موانعی مواجه است. در چنین شرایطی یا می بایست منتظر ماند تا شرکت های تولیدی به تدریج این موانع را از پیش رو بردارند که مستلزم صرف زمان بسیار طولانی خواهد بود، یا می بایست با مداخله هوشمندانه دولت و کمک به افزایش بلوغ این شرکت ها، موانع فوق برداشته شوند. به طور کلی، موانع زیر در استفاده شرکت ها از فناوری های نرم فوق الذکر وجود دارد:

۱- عدم آشنایی شرکت ها با مزایا و آثار مثبت به کارگیری فناوری های نرم

۲- ناتوانی شرکت ها در انتخاب فناوری های نرمی که بیشترین تناسب را با فرهنگ سازمانی، ساختار و سایر ویژگی های منحصر به فرد ایشان داشته باشد

۳- عدم آشنایی شرکت ها با چگونگی پیاده سازی، به کارگیری و استفاده از فناوری های نرم

۴- ناتوانی شرکت ها در تدوین شاخص ها و قواعد سنجش و مشاهده اثرات مثبت حاصل از اجرای فنون فناوری های نرم

به دلایل فوق الذکر، شرکت ها غالبا ترجیح می دهند صبر کنند تا دیگران از فناوری های نرم استفاده کنند و در صورت مثبت بودن نتایج، ایشان هم از این فناوری ها استقبال نمایند.

در یادداشت های آتی، درباره نحوه مداخله دولت برای برداشتن موانع چهارگانه فوق بحث خواهد شد.

  1. سلام
    با تشکر از شما که ما را قابل دانسته واز ما هم نظر خواهی نمودید.
    در خصوص مطالبی که حضرتعالی با دسته بندی قابل فهمی عرضه نمودید با ید ازعان نمایم که کاملا درست است ولی ما در فرهنگی پرورش یافته ایم که خاص خودمان است ولذا به نظر بنده در تمامی امورات جامعه اعم از اقتصادی ، نظامی و... باید به این فرهنگ وزن زیادی داد. حال باید این مطلب را باز کنم که ناتوانی شرکت ها چه ارتباطی به فرهنگ دارد؟!
    برای ضایع ننمودن فرصتهای جنابعالی اینگونه مطالب را خلاصه میکنم که : بدلیل همین مسائل فرهنگی ما در بسیاری امورات نیازمند متولی هستیم. چه کسی یا ارگانی یا نهادی مسئول توانمند سازی شرکتها است؟ تولید کننده ها از کجا باید به این فناوری های نرم دسترسی داشته باشند؟ چه کسی بر این مسائل نظارت دارد؟
    بطور خلاصه بگویم ، یک تولید کننده اگر بخواهد در غالبهای مطروحه از نظر شما بگنجد باید از کدام نهاد یا ارگان یا شخص کمک بگیرد؟ چون به خاطر همان مسائل فرهنگی مردم ما نیاز مند به پیشرو هستند و بیشتر پیروی رادوست دارندو منتظر اتفاقات خاص هستند.
    با تشکر

    ۰۰
  2. سلام استاد

    بنده با فرمایش شما کاملا موافقم متاسفانه در مباحث اقتصاد دانش بنیان همگان بر روی شرکت های دانش بنیان اکثرا تاکید میکنند در حالی که بخش بزرگی از صنایع کشور از فناوری های سطح پایین استفاده میکنند و ظاهرا برنامه ای برای ارتقای بهره وری و سطح فناوری آنها وجود ندارد.حال سوال این است آیا از تعداد معدودی شرکت دانش بنیان و نیز تعداد زیادی شرکت های تولیدی با بهره وری پایین میتوان به اهداف اقتصاد دانش بنیان دست یافت؟

    ۰۰
  3. باسلام

    دلایل بسیار خوبی برای عدم اجرایی شدن سیستم دانش بنیان درتولید را نام بردید.ولی به نظر بنده علت عدم اجرایی شدن این امر

    نبود ثبات در دولت می باشد.وقتی با عوض شدن یک رییس جمهور همه ی قوانین وساز وکارها تغییر می کند.چگونه فرد تولید کننده اطمینان پیدا کند که بعد ازگذشت مدتی وبا اجرای این سیستم با مخالفت یا عدم پشتیبانی دولت جدید نشود؟

    ۰۰
  4. با سلام

    به نظر بنده عوامل بسیاری در عدم موفقیت سیستم های دانش بنیان در کشور وجود دارد، یکی از مهمترین عوامل را می توان عدم پشتیبانی دولت در طرح های نوآروانه در زمینه های اقتصادی و صنایع و غیره دانست، زیرا بیشتر افرادی که دست به خلق ایده می زندد غالبا افراد از نظر مادی متوسط و ضعیف هستند و برای اینکه در طرح خود موفق باشند نیاز به حمایت های قابل توجه مادی دارند، دلیل دیگری که می توان مهم دانست این است که از طرح های ارائه شده به خوبی استقبال نمی شود و کمتر سازمان ها ریسیک قبول اینگونه سیستم ها را می پذیرند، در کل از نظر فرهنگی در جامعه فقدان پذیرش تغییر در سیستم وجود دارد و بیشتر افراد و سازمان ها در برابر تغییر مقاومت از خود نشان می دهند و تا بتوانند در صدد  سرکوب این نوع تغییرها بر خواهند آمد

     

    ۰۰
    • به نظر بنده در شرایط اقتصادی فعلی که شرکت ها در تامین هزینه های عادی خودشون با مشکل مواجه هستند این انتظار که شرکت ها هزینه ای به هزینه های خود برای فعالیت های تحقیق و توسعه اضافه کنند چندان منطقی نیست ضمنا هنگام ورود یک بحث و فرآیند جدید به بازار در ابتدا مقابل اون مقاومت میشه و این مقاومت بر گرفته از علاقه انسان به پایدار بودن شرایط هست لذا تغییرات نیازمند زمان هست تا به تدریج فرهنگ جدید در جامعه نهادینه بشه

      ۰۰

  5. سلام وعرض ادب با نظر شما کاملا موافقم،مطمئنا وقتی شرکتها هنوز در فکرکاهش هزینه ها و بهبود ان جهت رفع نیازهای مالی کوتاه مدت هستند.حاضر نیستند ریسک کنند وهزینه ای صرف مطالعات و بررسی سایر منابع دانش و یا تولیدات دانش بنیان کنند که متاسفانه هیچ حمایت و پشتوانه ای هم ندارند وعموما صنایع نسبت به پذیرش تولیدات آنها "به جهت عدم وچود استاندارد  وبازار و بستر مناسب و عدم امکان معرفی محصولات نواورانه آنها و محصولات مشابه خارجی که امتحان خود راپس داده اند و از همه مهمنر  نبودن نهادی که در صورت ضرر از آنها حمایت کند، "نظر مثبتی ندارند،لذا مطمئنا حمایتهای دولتی مثل بحث لیزینگ محصولات دانش بنیان  و.... میتواند شرکتها را نسبت یه صرف هزینه در زمینه تولید محصولات دانش بنیان ترغیب کند   

    ۰۰
  6. به نام خدا

    قطعا با نظر جناب عالی موافقم زمانی که به جهت سیستم و تفکرسنتی مسولانی که کاری از دستشون بر میاد و کمبود بودجه و تلاشی که اکثرا جهت کاهش هزینه ها صورت می گیرد و باقی ماندن به روند گذشته به صرف سود اندکی که عاید سازمان می شود همیشه و همیشه سدی بر نگرش دانش بنیان شدن بوده است.

    و از آنجا که معمولا سرمایه ی شرکت های خصوصی اندک است نیاز به مشارکت دولت به شدت احساس می شود

     

    ۰۰
  7. به نام خدا

    من هم با شما موافقم

    به جهت دیدگاه سنتی و همیشه تکراری مسولان نمی شود  سیستم دانش بنیان را در سازمان ها و یا در مراکز خصوصی پیاده کرد و به دلیل این مسئله که همواره سازمان ها با کمبود بودجه مواجه هستند و عدم حمایت از بخش دولتی ایده های دانش بنیان همواره پشت سد تفکر های محدود و سرمایه ی پایین خواهد ماند شاید اگر حمایت مالی از سوی دولت صورت بگیرد این امکان به نحبگان داده شود و این حصار شکسته.

    ۰۰
  8. با سلام بنظر می رسد بعضی از شرکتها تنها بدلیل امتیازهایی که به شرکتهای دانش بنیان داده می شود قصد دارند که از این قافله عقب نمانند. از طرفی ارزیابی شرکتها در کشور بدرستی و بر اساس ضوابط مدونی انجام نمی پذیرد. عموما افراط و تفریط موجب می شود از دست یافتن به تنیجه مورد نظر منحرف شویم. بنظر من شرکتهای جدید التاسیس می بایست با استفاده از نیروهای خلاق دانشگاهی به این مهم دست یابند و شرکتهای قدیمی با تجهیز و توسعه بخش تحقیق و توسعه و بهره گیری از توانایی های سرگردان خارج از مجموعه خود در این راه قدم بردارند. بهره گیری از فضایی مشابه فضای مجازی بای تبادل اندیشه ها و جمع آوری ایده ها قطعاً کارسازتر از ایجاد یک ساختار داخلی برای این شرکتها خواهد بود.

    ۰۰


جهت احترام به مخاطبان فرهیخته، نظرات بدون بازبینی منتشر می شود. لطفا نظرات خود را جهت تعميق و گسترش بحث ارائه نمایید. نظرات حاوی توهين، افترا و تهمت به ديگران پاک می شود.