به گزارش مسیر اقتصاد تولید نفت ونزوئلا در آستانه فروپاشی است، لیبیایی ها با مشکلات زیادی در تولید و فروش نفت روبرو هستند و با خروج ایالات‌متحده از برجام، آینده صادرات نفت ایران در ماه‌های آینده با ابهامات زیادی روبرو خواهد بود. اما آیا عربستان سعودی و متحدانش قادر خواهند بود تا کمبود عرضه در بازار نفت خام را جبران کنند؟
ظرفیت تولید عربستان ارزیابی نشده است
هیچ موسسه و یا کارشناس مستقلی تاکنون توانایی دولت عربستان در ظرفیت مازاد تولید را ارزیابی نکرده است. بسیاری از کارشناسان نیز با بدبینی به ادعاهای شیوخ ریاض می‌نگرند.
یک دهه پیش، کتابی با عنوان «گرگ‌ومیش در صحرا» منتشر شد که در آن پیش‌بینی‌شده بود در سال‌های آینده، تولید نفت عربستان سعودی (و دنیا) به دلیل مشکلات و موانع موجود، کاهش خواهد یافت.
در سال ۱۹۶۷ میلادی، نخستین جنگ اعراب و اسراییل رخ داد و با تحریم نفت کشورهای عربی، جانسون، رئیس جمهور وقت آمریکا از تولیدکنندگان نفت تکزاس درخواست کرد ظرفیت ۳ میلیون بشکه‌ای مازاد تولید نفت خود را عملی کنند. ناتوانی این شرکت‌ها در افزایش سریع تولید نفت خود نشان داد که این شرکت‌ها برای کسب سهمیه تولید، در اعلام ظرفیت مازاد خود بزرگ‌نمایی داشته‌اند.
گویی این شرایط برای شیوخ ریاض نیز کم‌وبیش در ۵۰ سال اخیر روی‌داده است. کارشناسان صنعت نفت معتقدند افزایش تولید باید به‌صورت ملایم و در دوره‌های ۳۰ تا ۹۰ روزه اجرایی شود. به‌علاوه در اکثر میادین، دستیابی به رقم تولید اسمی به دلایل فنی، امکان‌پذیر نیست. این موضوع، چندان دور از واقعیت نیست و تجهیزات بدون استفاده به‌مرور دچار مشکل می‌شوند. تعداد کمی از شرکت‌ها حاضرند برای آماده نگاه‌داشتن این تأسیسات بدون استفاده، بودجه‌ای در نظر بگیرند.
افزایش های یکباره ذخایر اسمی نفتی عربستان در دهه های اخیر
شیوخ عربستان سعودی در سال ۱۹۹۸ میلادی با افزایش یک شبه ۸۵ میلیارد بشکه‌ای ذخایر نفتی خود، جهانیان را بهت‌زده کردند. از سال ۱۹۹۰ میلادی تاکنون، تغییر در حجم ذخایر نفت این کشور پادشاهی کمتر از ۱.۶ میلیارد بشکه در روز بوده است.
هم‌اکنون ذخایر اثبات‌شده نفتی عربستان ۲۶۶.۵ میلیارد بشکه است. بدون در نظر گرفتن ذخایر نفت فوق سنگین و پرهزینه ونزوئلا، این عدد بیش از هر کشور دیگری است.
فراموش نکنید که از سال‌ها پیش در خصوص افزایش پرشتاب مقدار ذخایر اعضای اوپک در دهه ۱۹۸۰ میلادی، بحث‌های زیادی در رسانه‌ها مطرح شده است. در آن سال‌ها، مقدار ذخایر نفت یکی از عوامل تأثیرگذار در تعیین سهمیه تولید اعضای این سازمان محسوب می‌شد. بازنگری اعضای اوپک در حجم ذخایر نفت خود در دهه ۱۹۸۰ میلادی، مخالفان و موافقان مختلفی داشت. بسیاری از کارشناسان مستقل صنعت نفت به نادرست بودن این ذخایر کاغذی ایمان داشتند، اما با خویشتن‌داری همچنان به انتظار اتفاقات آینده نشسته بودند.
ظرفیت استراتژیک عربستان تا چه حد واقعیت دارد؟
هزینه تولید هر بشکه نفت در این کشور پادشاهی در میان کمترین اعداد در دنیا است و حفظ ظرفیت تولید به دلیل میادین بزرگ این کشور، چندان پرهزینه نیست. اما چالش اصلی مربوط به «خوردگی و افت تدریجی مقدار برداشت از مخزن» است.
نگاهی به اتفاقات تاریخی می‌تواند درستی و یا نادرستی ادعاهای کنونی را نشان دهد. در اواخر سال ۲۰۰۲ میلادی، اعتصاب کارکنان شرکت ملی نفت ونزوئلا باعث شد تا به مدت چند ماه تولید نفت این کشور متوقف شود. در مارس سال ۲۰۰۳ میلادی نیز آغاز جنگ دوم خلیج‌فارس باعث شد تا صادرات نفت عراق متوقف شود و بعدها نیز به‌کندی شروع به افزایش کرد.
در آن دوره تولید نفت عربستان تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافت که این رشد در تاریخ صنعت نفت این شبه‌جزیره بی‌سابقه بوده است. اما پس‌ازاین دوره چندماهه تا دو سال تولید نفت عربستان از مرز ۸.۵ میلیون بشکه فراتر نرفت. به‌عبارت‌دیگر آن‌ها در یک دوره دوساله، یک‌میلیون بشکه از ظرفیت تولید نفت خود را (احتمالاً به دلیل آسیب دیدن مخازن و تولید غیر صیانتی) از دست دادند.
قیمت های کنونی نفت منطقی است
واقعیت این است که مقدار ذخایر نفت دنیا در شرایط کنونی عادی است و قیمت‌های کنونی دادوستد نفت نیز قابل‌قبول است. با اینحال بازار انتظار دارد سعودی‌ها در صورت کاهش عرضه به‌سرعت بر تولید خود بیفزایند؛ این مسئله می تواند عیار ظرفیت تولید عربستان را مشخص نماید.
تحریم‌های دولت ترامپ برای کاهش صادرات نفت ایران در ماه‌های آینده آغاز خواهد شد و سعودی‌ها به‌عنوان رقیب منطقه‌ای ایران علاقه زیادی دارند تا به هر قیمتی تعادل بازار پس از کاهش صادرات نفت ایران را حفظ کنند. بر اساس پیش‌بینی‌های مراکز مختلف میزان کاهش صادرات نفت ایران در کوتاه مدت بین ۶۰۰هزار تا یک‌میلیون بشکه در روز خواهد بود.
به نظر می‌رسد نوسانات تولید نفت ونزوئلا به‌صورت موقت بر قیمت نفت تأثیر بگذارد، اما مدت‌زمان این سقوط عرضه و عکس‌العمل سعودی‌ها بر آینده بازار تأثیری کلیدی خواهد داشت. آن‌ها در دهه‌های اخیر بارها در برابر نوسانات عرضه به بررسی بازار و مشاهده نوسانات پرداخته‌اند و در زمان‌هایی که احساس کرده‌اند بازار در آستانه ناپایداری است، عکس‌العمل نشان داده‌اند.
عکس‌العمل‌های سایر تولیدکنندگان بازار به افزایش عرضه نفت توسط ریاض یک مسئله کلیدی در ماه‌های آتی خواهد بود. در نشست ۱۷۴ اوپک در وین تعدادی از اعضا با پیشنهاد افزایش سقف تولید اوپک مخالفت کردند. تنها یک روز بعد، رهبران عربستان در کنار سران دولت‌های کویت و امارات اعلام کردند تولید خود را در تابستان داغ امسال افزایش چشمگیری خواهند داد. اقدامی که بی‌تردید کارتل به‌شدت سیاسی شده اوپک را تا مرز فروپاشی پیش خواهد برد.
منبع: فوربس
