به گزارش مسیر اقتصاد نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران به منظور حمایت از شرکت های داخلی تولیدکننده این محصولات و تسهیل در فروش آنها تشکیل شده است. تاکنون ۵ دوره از این نمایشگاه از سال ۹۲ تاکنون برگزار شده است و در دی ماه سال جاری نیز ششمین دوره از آن برگزار خواهد شد.
فرآیند حمایت از تولیدات شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه به این شکل است که ابتدا سفارش گرفته می‌شود و با توجه به نوع دستگاه، ساخت آن بین ۳ ماه تا ۱ سال زمان می برد؛ تسویه حساب با شرکت تولیدکننده نیز به صورت تدریجی و براساس پیشرفت کار صورت می گیرد. از این تسویه حساب یک سهمی را معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان مسئول برگزاری نمایشگاه و یک سهمی را نیز دانشگاه (خریدار) پرداخت می کند.
این نمایشگاه در سال های اخیر، علیرغم گسترش و توسعه کیفی و افزایش کمّی تعداد شرکت ها و محصولات شرکت کننده، با مشکلاتی نیز روبرو بوده است؛ لذا ضروری است به منظور جلوگیری از کاهش اثربخشی این نمایشگاه در حمایت از تجهیزات آزمایشگاهی ساخت داخلی، این موانع و مشکلات هرچه سریعتر شناسایی و برطرف گردد.
نمایشگاه ساخت ایران در سال حمایت از کالای ایرانی به حاشیه می‌رود؟
در مصاحبه با حدود ۲۰ مدیرعامل و مسئول شرکت های دانش بنیانی که در چندین دوره از نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی شرکت کرده بودند، ۴ مسئله و مانع مهم در حمایت های از محصولات داخلی حاضر در نمایشگاه به شرح زیر مطرح گردید:
۱- واردات کالاهای مشابه
یکی از مشکلات شرکت های دانش بنیان واردات کالاهای مشابهی است که این شرکت ها آن را تولید می کنند. مسئولان شرکت های دانش بنیان مطرح کردند که نهادهایی هستند که بدون توجه به تولیدات ساخت داخل و با تعرفه پایین، اقدام به واردات کالای مشابه می کنند.
به گفته مدیران شرکت های دانش بنیان بیان، این نهادها بدون در نظر گرفتن محصولات داخلی و تولیدات شرکت ها، کالای خارجی را با تعرفه پایین وارد می کنند.
این مسئله در شرایطی که در سال جاری بودجه دلاری نیز برای واردات این محصولات تخصیص یافته، حادتر می شود. بر اساس بند ج تبصره ۴ بودجه، بانک های عامل مجازند در سال ۱۳۹۷ معادل ارزی ۴ هزار میلیارد تومان را به شکل تسهيلات از محل منابع در اختيار، براي خريد تجهيزات صرفاً تخصصی و به‌روزرسانی آزمايشگاهها و كارگاههای دانشگاهها و مؤسسات آموزشي و پژوهشي و فناوري و دانشگاه آزاد اسلامي براساس فهرست مورد توافق وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي ذي‌ربط و سازمان برنامه و بودجه كشور و با تصويب هيأت امناي آنها از محل توثيق اموال دولتي در اختيار پرداخت نمايند. تضمين اين تسهيلات پس از تصويب هيأت امنا بر عهده مراكز فوق‌الذكر بوده و پس از تنفس دو ساله از محل درآمد اختصاصي آنها و متناسب با ميزان دريافتي و مبتني بر زمانبندي مورد تفاهم با بانكها بازپرداخت مي‌شود. تجهيزات تخصصي آزمايشگاههاي تحقيقاتي موضوع اين بند فقط در مواردي كه بنا به اعلام معاونت علمي و فناوري رئيس‌جمهور و يا وزارتخانه تخصصي مربوطه مشابه داخلي ندارند، از شركت خارجي تأمين مي‌شود.
همچنین بر اساس بند الف تبصره ۳ بودجه، دولت مجاز است از ۳۰ میلیارد دلار فاینانس خارجی که مجوز آن را دریافت کرده است، ۱ ميليارد دلار از آن را براي استفاده از منابع بانكها و مؤسسات مالي و توسعه‌اي بين‌المللي به منظور تجهيز آزمايشگاهها و كارگاههاي دانشگاهها، مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي و فناوري با تضمين دولت و بازپرداخت آن، از محل اعتبارات بودجه عمومي تأمين نمايد.
۲- زمان پرداخت معوقات
بسیاری از شرکت های دانش بنیان تاخیر دریافت معوقات از جمله دریافتی های مربوط به نمایشگاه، تخفیفات، حسن اجراء و ارزش افزوده را یکی از مشکلات اصلی حمایت های نمایشگاه از تولیدات داخلی می دانند.
به گفته ایشان در اغلب موارد این معوقات چندین ماه بعد یا حتی یک سال بعد پرداخت می شود و فرآیند سخت و پیچیده‌ای دارد.
۳- نوسانات نرخ ارز
یکی از مشکلات اصلی شرکت های دانش بنیان در رابطه با نمایشگاه، تفاوت نرخ ارز در زمان انعقاد قرارداد با خریدار و زمان تولید محصول است. مدیران عامل و مسئولان شرکت های دانش بنیان بیان کردند که در سال گذشته از زمان اعلام قیمت توسط شرکت ها و سپس برگزاری نمایشگاه و نهایی شدن قرارداد، نوسانات نرخ ارز موجب مشکلات فراوان تأمین مالی برای شرکت ها و اخلال در فرآیند تولید کالاشده است.
مسئولان شرکت های دانش بنیان گفته اند که در سال جاری، قراردادهای خود را با دلار ۳۸۰۰ تومان منعقد کرده اند، اما هم اکنون تولید خود را با دلار ۶۸۰۰ تومان انجام می دهند.
۴- زمان برگزاری نمایشگاه
در سال های گذشته نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی در اردیبهشت ماه برگزار می شد؛ اما بعد از درخواست شرکت‌های دانش بنیان مبنی بر تغییر زمان نمایشگاه، امسال زمان برگزاری نمایشگاه به دی ماه منتقل شده است.
شرکت ها معتقد هستند این زمان بسیار دیر است و تا زمانی که نمایشگاه برگزار شود و قراردادها منعقد شود، عملا سال مالی شرکت ها تمام شده است.
بررسی ها نشان می دهد از آنجا که مخاطب نمایشگاه عمدتا دانشگاه ها و موسسات آموزشی هستند، مناسب ترین زمان برای برگزاری، در اول سال تحصیلی جدید است.
مسئولان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بیان کردند که برگزاری نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی در دی‌ماه به علت عدم همکاری مسئولان نمایشگاه بین المللی و نبود ظرفیت زمانی در محل برگزاری نمایشگاه بوده است.
چه باید کرد؟
مدیران و مسئولان شرکت های دانش بنیان در کنار بیان مشکلات و موانع پیش روی حمایت از تولیدات داخلی از طریق نمایشگاه، راهکارهایی نیز به شرح زیر مطرح کردند:
۱- ایجاد کارگروه تخصصی بررسی مشکلات شرکت های دانش بنیان و مسائل مربوط به برگزاری نمایشگاه می تواند ضمن شناسایی و حل مشکلات و ارائه مدل های تأمین مالی، به عنوان یک حلقه واسط بین شرکت های دانش بنیان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و نهادهای مربوطه قرار بگیرد.
۲- همکاری دیگر سازمان های دولتی همچون وزارت بهداشت و وزارت علوم با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظورتأمین مالی و ارائه تسهیلات بیشتر به شرکت ها و نمایشگاه هایی که سالانه برگزار می شود.
۳- افزایش بودجه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظور حمایت بیشتر از شرکت های دانش بنیان از طریق نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی و تسویه بدهی های معاونت در سال ۱۳۹۶ می تواند مورد توجه قرار گیرد.
۴- انتقال زمان برگزاری نمایشگاه به نیمه اول سال تحصیلی دانشگاه ها می تواند به عنوان یکی دیگر از راهکارهای کاهش مشکلات شرکت های دانش بنیان در فروش محصولات به کار گرفته شود.
۵- با توجه به این که در فواصل زمانی نامشخص نوسانات ارزی و دیگر بحران های عرضه و افزایش قمیت کالای واسطه ای ممکن است فرآیند تولید محصولات شرکت های دانش بنیان را برای عرضه به خریدار دچار مشکل کند، یکی از راه حل ها برای جلوگیری از ضرر فروشنده امکان افزایش قیمت محصولات شرکت ها در سایت نمایشگاه است.
۶- گسترش آشنایی با توانایی و ظرفیت های محصولات و تجهیزات تولیدی این شرکت ها از دیگر روش ها می تواند ضمن جلوگیری از واردات کالاهای مشابه، زمینه را برای جلب نظر دیگر کشورها و صادرات محصولات شرکت های دانش بنیان فراهم کند.
۷- استفاده از ظرفیت های دیگر نهادها و سازمان ها همچون دانشگاه آزاد اسلامی، مراکز آزمایشگاهی و تحقیقاتی و غیره به منظور خرید و استفاده از محصولات شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه تجهيزات و مواد آزمايشگاهي نیز می تواند موجب افزایش فروش محصولات این شرکت ها شود.
