غلامرضا رفیعی، استاد گروه آموزشی مهندسی شیلات در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و متخصص فناوری تکثیر و پرورش آبزیان در گفتگو با خبرنگار مسیر اقتصاد ضمن اشاره به ویژگی های منحصر به فرد ماهی تیلاپیا، از مزیت های این ماهی در صورت پرورش در مناطق آلوده و دچار بحران اکوسیستمی گفت.
غلامرضا رفیعی در تعریف ماهی تیلاپیا گفت: ماهی تیلاپیا یک لفظ کلی است که برای مجموعه ای از ماهی ها استفاده می شود که تیلاپیای نیل به عنوان یکی از مهمترین گونه های پرورشی آن مطرح است.
وی افزود: گونه های مختلفی از تیلاپیا جهت پرورش استفاده می شود، از جمله هیبرید قرمز آن، ولی مهمترین گونه‌ای که در دنیا از آن استفاده می شود تیلاپیای نیل است.
استاد دانشگاه تهران در مورد علت مخالفت سازمان محیط زیست گفت: یک از موارد مخالفت این است که می گویند اگر این ماهی وارد آب های ایران شود، مخاطرات زیست محیطی ایجاد می کند و در اصطلاح با ماهی های بومی هم سفره می شود.
وی افزود: جالب اینجاست که برخی از دوستانی که مسئولین اتحادیه هستند نیز نظراتی در مورد تیلاپیا می دهند که هیچ پایه ی علمی ندارد.
متخصص فناوری تکثیر و پرورش آبزیان درباره نقش این ماهی در اقتصاد و اشتغال زایی گفت: هم اکنون این ماهی در۱۴۰ کشور جهان تولید و پرورش داده می شود. آسیای جنوب شرقی و آمریکای لاتین جزو مراکز مهم پرورش تیلاپیا هستند که عملا نقش مهمی را در اقتصاد این کشورها ایفا می کنند در حالی که این ماهی بومی این مناطق نیست.
وی افزود: مثلا در کشوری مثل تایلند مزارع گسترده ای وجود دارد که ۲۰ تن ماهی در روز را صید کرده و صادر می کنند. کشورهای اروپایی سیستم های گرمخانه این ماهی را تولید می کنند چون این ماهی توانایی تحمل دمای زیر ۱۳ درجه سلسیوس را ندارد، بنابراین حتی اگر از سیستم های بسته آن ها نیز خارج شود، در آب های مناطق اروزپایی با دمای پایین دوام نمی آورد و از بین می رود.
استاد مهندسی شیلات در مورد شرایط پرورش تیلاپیا در ایران گفت: این ماهی در ایران، در مناطق استوایی کشور می تواند ساکن شود و در مناطقی که سطح ارتفاع آن بالای ۱۰۰۰ متر است، شرایط مناسب برای پرورش تیلاپیا در طول سال وجود ندارد. دمای مناسب برای پرورش ماهی تیلاپیا ۲۶ درجه است. حداقل دمای مناطق شمالی کشور، ۷ درجه سلسیوس است و همچنین دریای خزر نیز دمای پایینی دارد که عملا این ماهی نمی تواند در آن ها دوام بیاورد.
وی افزود: در پرورش ماهی تیلاپیا، تنها یک بار آبگیری انجام می شود و در ادامه تنها بحث تصفیه آب در میان است. در سیستم های گلخانه ای در هر ۱۰۰۰ متر مربع، می توان ۱۵ تا ۲۳ کیلوگرم ماهی را در هر متر مربع پرورش داد. بنابراین با مصرف کم آب، می توان این ماهی را تولید کرد. تحمل آلودگی این ماهی نیز بالاست و با آب های آلوده ما همخوانی دارد.
رفیعی خاطر نشان کرد: برای مثال اتفاقی که در حوزه شادگان افتاده است، به خاطر آلودگی هایی که این منطقه دارد، عملا این ماهی می تواند نجات دهنده اکوسیستم منطقه باشد چراکه توانایی تحمل شرایط آلوده را نیز دارد.
پژوهشگر حوزه شیلات در مورد مزیت تیلاپیا گفت: این ماهی در اکوسیستم هایی که بار مواد آلی در آن ها زیاد است و خیلی از گونه ها حذف شده اند، می تواند رشد کند. چون پیکره مواد آلی گیاهی را به پیکره پروتئین حیوانی تبدیل می کند.
وی ادامه داد: بنابراین ماهی تیلاپیا به مرور اکوسیستم را تصفیه می کند. طبق تحقیقات ما این ماهی می تواند جلبک های سبزآبی را مهار کند که باعث تالابی شدن یک اکوسیستم می شود. در عین حال ترشحاتی دارد که می تواند موجب رشد جلبک های تک سلولی گردد.
استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران در مورد تحقیقات انجام شده در زمینه تیلاپیا گفت: بیش از ۳۰۰ هزار مقاله مختلف در سطح بین المللی و همچنین در مجلات و ژورنال های خارجی، در زمینه ماهی تیلاپیا وجود دارد. در داخل کشور نیز تحقیقات مختلفی انجام شده است.
وی گفت: حجم مخالفت هایی که در برابر تولید این ماهی وجود دارد، حاکی از آن است که عده ای در این زمینه دارای منافع خاصی هستند و نمی خواهند در ایران امنیت غذایی داشته باشیم.
متخصص فناوری تکثیر و پرورش آبزیان در مورد ماهی قزل آلا گفت: ماهی قزل آلای رنگین کمان، بومی آمریکای شمالی است و گونه های مختلف از این ماهی به ایران وارد شده است.
علامرضا رفیعی گفت: سوال بنده این است که چرا در مورد قزل آلا این خطرات را مطرح نمی کنیم و در عین حال تمامی منابع آبی مناطق معتدل ما، برای پرورش و تکثیر نمونه های قزل آلا به کار برده می شود و از این طریق، بار بسیار زیادی از مواد آلی وارد رودخانه می شود.
استاد دانشگاه تهران گفت: ماهی تیلاپیا را می توان با تراکم بسیار زیاد، مصرف آب کم و غذای ارزان تولید کرد که می تواند نقش برجسته ای در اقتصاد ملی ایفا کند.
وی در پایان گفت: در کنفرانسی هم که در زمینه ماهی تیلاپیا برگزار شده است علیرغم دعوت از نمایندگان سازمان محیط زیست، هیچ فردی از آن سازمان جهت پاسخ به سوالات و ابهامات موجود حاضر نشد.
