به گزارش مسیر اقتصاد در طول سال های تحریم ایران تا پیش از انعقاد توافق هسته‌ای، شرکت های چینی توانستند تعاملات تجاری خود با ایران را گسترش دهند و در مقابل شرکت های اروپایی تقریبا تمامی روابط خود با ایران را قطع کردند.
به طور خاص یکی از پروژه های مهم برای شهر تهران ساخت خطوط مترو بود که برای توسعه حمل و نقل عمومی و کاهش آلودگی این شهر ضروری است. تا پیش از تحریم ها تنها شرکت های چینی در زمینه تأمین مالی و انتقال دانش فنی در این زمینه با ایران همکاری می کردند و حتی بعد از ورود شرکت های اروپایی نیز، این شرکت ها در رقابت ا همتایان چینی خود شکست خوردند.
انعقاد برجام به حضور گسترده شرکت های اروپایی منجر نشد
با انعقاد توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی، انتظار می رفت که شرکت های مطرح اروپایی و حتی آمریکایی به بازار ایران روانه شوند و توافقات متعددی را با شرکای ایرانی منعقد نمایند.
اما به گفته فعالین بازار ایران، توافق هسته ای تنها به ورود سرمایه های بسیار ناچیز از سوی کشورهای اروپایی و انعقاد توافقات با ابعاد کوچک بی ایران و شرکت های اروپایی منجر شد.
دلیل اصلی شکل نگرفتن روابط ایران با شرکت های اروپایی عدم امکان نقل و انتقال مالی و همچنین ترس شرکت ها از بازگشت مجدد تحریم ها بود. به طور خاص از زمان روی کار آمدن ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا در ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی، آمریکا بارها ایران را به خروج از برجام تهدید کرده است و این مسئله بر ترس شرکت های اروپایی در همکاری با ایران به طور مضاعف اثر گذاشته است.
خروج آمریکا از برجام به منزله قطع روابط مجدد اروپا با ایران است
در چنین شرایطی خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم های ثانویه این کشور علیه ایران، به قطع روابط مجدد شرکت های اروپایی با ایران منجر خواهد شد. تا پیش از این نیز شرکت های اروپایی توافقات قابل توجهی با ایران منعقد نکرده بودند اما وضع تحریم های آمریکا می تواند به کلی تعاملات دوجانبه را مختل نماید.
به همین دلیل انتظار می رود حتی قراردادهایی که هم اکنون بین ایران و شرکت های اروپایی منعقد شده است، بار دیگر بازبینی شود و احتمال ملغی شدن آن ها نیز وجود دارد.
کارشناسان روابط بین الملل معتقدند به دلیل شیوه اعمال تحریم های ثانویه آمریکا و همچنین تعاملات گسترده شرکت های اروپایی با این کشور، کشورهای اروپایی نخواهند توانست اقداماتی پیشگیرانه انجام دهند که تجارت شرکت های اروپایی با ایران را از تحریم های آمریکا حفظ نماید.
قراردادهای ایرباس و توتال در ابهام
به طور مثال شرکت ایرباس قرارداد فروش ۱۰۰ هواپیمای مسافربری به ایران با ارزش ۱۹ میلیارد دلار را منعقد نموده است؛ اما این قرارداد در طول یک سال اخیر با مشکلات فراوانی مواجه شده و در حالت تعلیق به سر می برد.
شرکت توتال فرانسه نمونه دیگری در این زمینه است که قراردادی در زمینه توسعه یکی از میادین نفتی ایران منعقد کرده است. اما در مورد این قرارداد نیز به گفته مقامات ایرانی انتظار می رود شرکت چینی جایگزین توتال فرانسه شود.
اثرپذیری کمتر شرکت های چینی از تحریم های آمریکا
در طول دهه گذشته شرکت ها و برندهای چینی همچون هوآوی و ZTE توانسته اند به اعتبار بین المللی خود بیفزایند و تبادلات خود با دیگر کشورها از جمله آمریکا را توسعه دهند. این مسئله موجب می شود آمریکا بتواند با قدرت بیشتری از ابزارهای تحریم ثانویه خود به منظور ایجاد اختلال در روابط شرکت های چینی با ایران استفاده نماید.
اما در عین حال در طول دهه های اخیر شرکت های چینی توانسته اند جایگاه خود را در ایران مستحکم نمایند و از این رو می توانند به روش های مختلف روابط خود با ایران را از گزند تحریم های آمریکا حفظ نمایند.
شرکت های چینی، برخلاف شرکت های اروپایی از مزیت هایی برخوردارند که امکان اثرگذاری تحریم های آمریکا بر آن ها را کاهش می دهد. دولتی بودن اغلب شرکت های چینی، برقراری تعاملات تجاری گسترده با شرکای ایرانی متعدد و ایجاد شبکه های نقل و انتقال مالی مستقل از دلار آمریکا از جمله مزیت های شرکت های چینی در تعاملات تجاری با ایران است که اثرگذاری تحریم های مالی آمریکا بر آن ها را کاهش می دهد.
منبع: بلومبرگ
