در حال حاضر سالانه ۱٫۵ میلیارد دلار معادل بیش از ۵ هزار میلیارد تومان تایر در کشور به مصرف می رسد؛ حدود یک سوم از این میزان، از طریق واردات تامین می گردد. همچنین میزان صادرات تایر از ایران تنها حدود ۱۰۰ میلیارد تومان است.
از سال ۸۴ تا کنون، میزان تولید تایر در ایران در حدود ۲۰۰ هزارتن در سال ثابت مانده است. در این مدت ده ساله، بازار مصرف تایر به دلیل افزایش تعداد خودروها رشد داشته است؛ این نیاز مضاعف بازار به دلیل ثابت ماندن تولید، از طریق واردات تامین گردیده و باعث شده است که واردات با رشد بیش از ۵۰ درصدی، از ۷۰ هزار تن به بیش از ۱۰۰ هزارتن برسد.
بررسی مواد اولیه مصرفی در تایر مشخص می نماید که قسمت زیادی از مواد اولیه این محصول، پایهی نفت و گاز نظیر لاستیک مصنوعی و انواع روغنها و مواد شیمیایی دارد. بنابراین واردات گسترده تایر به این معناست که به این صنعت که در آن علاوه بر بازار بزرگ، مزیت مواد اولیه نیز وجود دارد، توجه راهبردی نشده است.
همچنین با توجه به تغییر فناوری تولید تایر از فناوری بایاس به فناوری رادیال در سطح جهان و عدم سرمایهگذاری برخی کارخانههای قدیمی تایر در ایران برای تغییر فناوری، ۳ کارخانه از ۹ کارخانه تولید تایر در ایران با مشکل جدی فروش مواجه شده و در آستانه ورشکستگی قراردارند.
پیشبینیهای وزارت صنعت نشان میدهد که نیاز بازار داخلی به تایر تا سال ۱۴۰۴ از ۳۰۰ هزار تن فعلی به بیش از ۵۰۰ هزار تن افزایش خواهد یافت. لذا در صورتیکه سرمایهگذاری کافی برای ایجاد کارخانههای جدید تولید تایر در ایران صورت نگیرد، واردات تایر به ایران ممکن است به بیش از ۱ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
علاوه بر فرصت گسترش بازار داخلی، بازار صادرات بزرگی در منطقه خاورمیانه و روسیه در این حوزه وجود دارد؛ بر اساس آمارها، حجم این بازار حدود ۹ میلیارد دلار (معادل بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان) است.
از دلایل عدم رشد صادرات تایر، عدم کفایت تولید داخل برای مصرف داخلی است. به عبارت دیگر با توجه به ظرفیت تولید موجود، کارخانههای داخلی از تامین نیاز بازار داخلی برای این محصول عاجزند. از سوی دیگر کارخانههای داخلی که از حمایت تعرفهای ۲۰% تا ۳۲% برای انواع تایر بهره میبرند، انگیزهای برای صادرات ندارند.
همچنین به دلیل عدم توسعه استانداردهای اجباری توسط دولت، بسیاری از استانداردهای زیستمحیطی موردنیاز برای صادرات به کشورهای هدف در فرآیند تولید رعایت نمیشود. لذا در نهایت به دلیل عادت تولیدکنندگان داخلی به بازار انحصاری، تولید در شرایط رقابتی انجام نشده و کیفیت و میزان آن تغییری نمی کند.
با این اوصاف، جهت بهبود صنعت تایر کشور که بازاری ۵ هزار میلیارد تومانی در داخل و بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومانی در منطقه دارد، پیشنهاد می شود:
۱- دولت برای توسعه ظرفیت تولید تایر به جای ارائه مجوز به شرکتهای جدید، تسهیلاتی برای توسعه شرکتهای موجود درنظر بگیرد تا ظرفیت تولید هر شرکت به مقیاس اقتصادی نزدیک شود. به این ترتیب سرمایهگذاری هر شرکت در تحقیق و توسعه و ارتقای کیفیت مفهوم پیدا میکند.
۲- کشورهای هدف صادرات تایر تعیین و برای برقراری تعرفه ترجیحی با آن کشورها اقدام شود. به عنوان مثال تایرسازان از تعرفه واردات ۲۰% تایر در کشور پاکستان خبر میدهند که دسترسی به بازار بزرگ پاکستان را غیرممکن میکند.
۳- دولت برای احیای کارخانههای نیمه تعطیل تولید تایر چارهاندیشی کرده و با توجه به فناوری قدیمی آنها، برنامهریزی برای صادرات کالاهای تولید آنها به کشورهایی نظیر افغانستان که هنوز خریدار تایرهای قدیمی هستند را در دستور کار قرار دهد.