به گزارش مسیر اقتصاد ایران با دارا بودن ۷۲ واحد تولید سیمان و ظرفیت تولید سالانه ۸۳.۵ میلیون تن سیمان هفتمین تولید کننده بزرگ سیمان در جهان است.
همچنین بر اساس چشم انداز ۱۴۰۴ ظرفیت تولید سیمان کشور در انتهای این سال باید به ۱۲۰ میلیون تن برسد که این ظرفیت ایران را در جایگاه سوم تولید سیمان جهان قرار خواهد داد.
اهمیت راهبردی سیمان در پیشرفت کشورها
سیمان یکی از صنایع استراتژیکی است که از عناصر اصلی توسعه و پیشرفت کشورها محسوب می شود. سیمان علاوه بر نقش راهبردی خود در صنعت ساختمان و تاسیسات در سدسازی، پل سازی، پایه های بتنی راه آهن، ساخت سیلوهای نگهداری غلات، محوطه سازی و … نیز کاربردهای اساسی دارد.
همچنین در راه سازی، بتن غلطکی جایگزین بسیار مناسبی برای آسفالت است که این روش نیز با توجه به هزینه های پایین تولید سیمان به سرعت در حال گسترش است. در واقع سیمان نقش اساسی خود را در صنایعی ایفا می کند که هر یک از آن ها از زیرساخت های اصلی برای رشد و پیشرفت یک کشور محسوب می شوند؛ بنابراین سیمان صنعتی غیرقابل چشم پوشی است و هر کشوری طالب پیشرفت باشد باید به صورت جدی در زمینه تولید سیمان ورود کند.
میزان تولید و صادرات سیمان جهان
بر اساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۵ مجموع تولید سیمان کشورها ۴۱۰۰ میلیون تن بوده است. در این زمینه چین با تولید ۲۳۵۰ میلیون تن سیمان ۵۸ درصد تولید این محصول را به خود اختصاص داده است و حائز رتبه اول شده است. پس از چین، هند با اختلاف فاحش نسبت به چین و با تولید ۲۷۰ میلیون تن سیمان ۶.۵ درصد تولید سیمان را به خود اختصاص داده است.
آمریکا با تولید ۸۳.۴ میلیون تن، ترکیه ۷۷ میلیون تن، برزیل ۷۲ میلیون تن و روسیه با تولید ۶۹ میلیون تن سیمان در رتبه‌های سوم تا ششم قرار گرفته‌اند.
ایران نیز با تولید ۶۵ میلیون تن سیمان در همین سال ۱.۶ درصد از کل تولیدات جهان را به خود اختصاص داد و به عنوان هفتمین تولید کننده بزرگ سیمان در جهان شناخته شد.
پس از ایران نیز کشورهای اندونزی، کره جنوبی، ویتنام، ژاپن، عربستان، مصر، تایلند، مکزیک، پاکستان، آلمان و ایتالیا در جایگاه های هشتم تا هجدهم در زمینه تولید سیمان قرار گرفتند.
وضعیت تولید و صادرات سیمان در ایران
در سال ۲۰۱۳ بانک جهانی ایران را چهارمین کشور جهان از نظر ظرفیت تولید سیمان معرفی و اعلام کرد. در حال حاضر ظرفیت تولید سیمان کشور بیش از ۸۳.۵ میلیون تن در سال است که در حال حاضر کمتر از ۸۰ درصد از این ظرفیت استفاده می شود.
سهم سیمان در تولید ناخالص داخلی معادل ۰.۸ درصد است. در سال ۲۰۱۷ علی رغم کاهش تولید این محصول در کشور، ظرفیت تولید آن از ۷۵ میلیون تن به ۸۳.۵ میلیون تن ارتقا یافت.
در حال حاضر ۷۲ کارخانه با ۹۲ خط تولید در کشور فعال هستند که ظرفیت تولید ۸۳.۵ میلیون تن سیمان را دارا می باشند.
براساس آمارهای انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، ۴ استان فارس، اصفهان، تهران و خراسان رضوی ۳۸ درصد این واحد‌ها را در اختیار دارند.
بر اساس آمارها استان فارس با ۸ واحد تولید سیمان بالاترین سهم را در این زمینه دارد، اصفهان با ۷ واحد و تهران و خراسان رضوی نیز هرکدام با ۶ واحد تولید سیمان در جایگاه های بعدی قرار دارند.
در زمینه صادرات سیمان نیز ایران طی یک دهه گذشته همواره در میان بزرگترین صادرکنندگان سیمان حضور داشته است؛ به گونه ای که در سال ۲۰۱۳ توانست با صادرات بیش از ۱۸ میلیون تن سیمان خود را به عنوان بزرگترین صادرکننده سیمان به جهان معرفی کند.
ایران در سال ۲۰۱۴ نیز در زمینه صادرات در جایگاه دوم ایستاد. البته در دو سه سال اخیر با کاهش صادرات این رتبه در حال تنزل بوده است و پیش بینی می شود در سال ۲۰۱۸ ایران در جایگاه هفتم صادرات سیمان قرار بگیرد.
عمده صادرات سیمان ایران به کشور عراق صورت گرفته است؛ پس از عراق نیز افغانستان، کویت، پاکستان و کشورهای CIS یا مشترک المنافع شامل سه کشور روسیه، اوکراین و روسیه و هشت کشور ارمنستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قزقیزستان، قزاقستان، مولدوی و گرجستان مقصد صادرات سیمان ایران بوده اند.
افق پیش روی کشور در زمینه تولید سیمان
بر اساس چشم انداز ۱۴۰۴ محصولات کانیهای غیر فلزی مانند سیمان و کاشی سرامیک به عنوان اولویت سوم صنعت کشور در نظر گرفته شده اند. بر اساس این چشم انداز ظرفیت تولید سیمان کشور باید در سال ۱۴۰۴ به رقم ۱۲۰ میلیون تن برسد که در این صورت ایران به سومین تولیدکننده بزرگ سیمان مبدل خواهد شد.
براساس سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت، قرار است ظرفیت تولید سیمان کشور در سال های ۱۳۹۷، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۴ به ترتیب به میزان ۹۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ میلیون تن برسد.
با توجه به این که ظرفیت تولید سیمان ایران از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۵ با رشدی ۱۵۶ درصدری از ۳۲.۶ میلیون تن به ۸۳.۵ میلیون تن رسیده است، به نظر می رسد رسیدن به این چشم انداز چندان دشوار نباشد. در حال حاضر نیز ۵۴ طرح در بخش سیمان در دست اجراست که این طرح ها مجموعا ۴۸.۳ میلیون تن ظرفیت دارند.
