به گزارش مسیر اقتصاد بانک مرکزی ایران روز چهارشنبه ۹ اسفند اعلام کرد که ثبت سفارش با دلار آمریکا امکانپذیر نیست. این اقدام به دلیل تحریم های اولیه دلاری آمریکا بوده که ایران را از استفاده دلار منع کرده است.
در همین راستا ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در نامه ای به محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرده است که به علت تداوم تحریم های اولیه آمریکا دسترسی شبکه بانکی کشور به سیستم دلاری به طور کامل قطع است.
وی در این نامه گفته است که ثبت سفارش کالا با دلار آمریکا به مفهوم استفاده از شبکه صرافی به منظور تأمین مالی واردات است. این شرایط از یک سو سبب افزایش تقاضای دلار آمریکا در صرافی ها شده و از سوی دیگر در تناقض فاحش با تأکیدات مقام ریاست جمهوری مبنی بر انتقال گردش مالی تجارت کشور از صرافی به شبکه بانکی است.
در ادامه این نامه آمده است: با توجه به توضیحات یادشده و نظر به اینکه سیاست ارزی کشور رویکرد حذف کامل دلار را در نظر دارد، لذا خواهشمند است دستور فرمایند به قید فوریت از صدور ثبت سفارش بر اساس دلار آمریکا ممانعت به عمل آورند.
عمده ثبت سفارش ها از طریق کانال غیررسمی صرافی ها انجام می شود
مهدی کسرایی پور مدیرکل سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی با اشاره به اینکه روش پرداخت در ثبت سفارش به دو شیوه بانکی و غیر بانکی است و نوع ارز هم بستگی به پرفرم های صادره دارد، تصریح کرده است که از آنجایی که امکان استفاده از مکانسیم تسویه دلاری برای شبکه بانکی ایران بدلیل تحریم های اولیه آمریکا میسر نیست، بنابراین در روش بانکی هیچ ثبت سفارش دلاری در سال های اخیر انجام نشده است.
وی درباره روش غیر بانکی نیز اظهار کرده است: در این روش که عمدتا از طریق صرافی ها انجام می شود، بعضی از ثبت سفارش ها به دلار آمریکا انجام می شده که این ممنوعیت مشمول این روش است. وی تاکید کرده است که در حالیکه مراوده دلاری با آمریکا نداریم چه نیازی است که سیستم ثبت سفارش بر پایه دلار باشد و انجام ثبت سفارش با دلار جو کاذبی را در تحریک دلار ایجاد کند.
کسرایی پور با اشاره به اینکه ممنوعیت ثبت سفارش با دلار تأثیری در واردات کشور ندارد تصریح کرده است: واردکنندگان باید از طرف های خارجی خود بخواهند پرفرم های ارزی دیگری ارائه کنند و از ارزهای جایگزین نظیر یورو برای خریدهای خود استفاده کنند. در حال حاضر عمده منابع صادراتی کشور به دلار دریافت نمی‌شود، بطوریکه الان شرکت ملی نفت و بسیاری از صادرکنندگان ما به ازای فروش خود یورو یا سایر ارزها را دریافت می‌کنند.
استفاده از یورو به جای دلار راهکار مناسبی نیست
سیاست حذف دلار از مبادلات تجاری ایران سیاست قابل تقدیری است که توسط بانک مرکزی به اجرا گذاشته است؛ هرچند باید این اقدام مدت ها پیش انجام می شد. این اقدام به کاهش هزینه های تجارت توسط بازرگانان منجر می شود و وابستگی نظام ارزی کشور را نیز کاهش می دهد.
اما لازم به ذکر است که منع استفاده از دلار و هدایت تجارت ایران به سمت ارزهای ثالثی از قبیل یورو این خطر را به همراه دارد که در آینده نیز مشکل تحریم دلاری برای استفاده از این ارزها نیز اتفاق بیافتد.
به عبارتی دیگر همانطور که دلار ارز مختص آمریکا بوده و تحت سلطه و اختیارات این کشور است، یورو نیز ارز واحد اتحادیه اروپا بوده و تحت اختیارات این اتحادیه قرار دارد. بدین معنی که استفاده از یورو برای عملیات پرداخت و تسویه مبادلات تجاری با هر کشوری، به اجازه بانک مرکزی اتحادیه اروپا نیاز دارد.
در نتیجه این اتحادیه نیز می تواند همانند آمریکا در موارد لازم بر سر راه مبادله با این ارز مانع ایجاد نماید و عدم دسترسی به این ارز نیز سبب نوسانات ارزی در بازار شود. البته این به معنی عدم استفاده از یورو نیست؛ در شرایط حال حاضر کشور، استفاده از یورو در تجارت با کشورهای اروپایی روشی مناسب بوده و در رفع احتیاجات پرداخت های تجاری می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
اما استفاده از این ارز به عنوان شیوه دائمی پرداخت و جایگزین دلار در تمامی مبادلات ایران با طرفین تجاری اش همان خطرات احتمالی مشابه استفاده از دلار را داشته و استقلال عملیات مالی بین المللی کشور را از بین می برد.
پیمان پولی دوجانبه راهکار بلندمدت جهت ساماندهی به مبادلات تجاری
در مقایسه با استفاده از ارزهای ثالثی از قبیل یورو به جای دلار جهت مبادلات تجاری، پیمان های پولی راهکار دائمی در تجارت با کشورها و بی اثر نمودن تحریم ها است. در این روش ارز خاصی از قبیل دلار و یورو که تحت سلطه و اختیارات کشورهای دیگر باشد، به عنوان ابزار پرداخت در عمده مبادلات کشور مورد استفاده قرار نمی گیرد.
در صورتی که بانک مرکزی به عنوان یک روش بلندمدت اقدام به انعقاد پیمان پولی دوجانبه جهت استفاده از ارزهای ملی ایران و کشورهای طرف تجاری اش در مبادله نماید، می تواند بخش اعظمی از تجارت را بدون استفاده از تک ارز ثالثی از قبیل دلار و یورو انجام دهد. این اقدام فشار ناشی از تقاضا برای دلار و یورو در بازار را نیز تا حد زیادی کاهش می دهد و مبادلات تجاری نیز از طریق روش های بدون ریسک و رسمی بانکی انجام می شود.
