به گزارش مسیر اقتصاد منظور از محیط کسب و کار، مجموعه عواملى است که بر عملکرد یا اداره بنگاه هاى اقتصادى مؤثر هستند، اما تقریباً خارج از کنترل مدیران بنگاه ها قرار دارند؛ عواملى نظیر قوانین و مقررات، شرایط جوّی، فرهنگ کارى در یک منطقه و … که در کشورها و مناطق جغرافیایى گوناگون، در هر رشته کارى و نیز در طول زمان متفاوت هستند.
گزارش اتاق بازرگانی از تحولات کسب و کار ایران
در سال ۱۳۹۰، نمایندگان مجلس شوراى اسلامی قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار را تصویب کردند.
به موجب ماده ۴ این قانون اتاق ها موظفند به منظور اطلاع سیاست گذاران از وضعیت محیط کسب وکار در کشور، شاخص هاى ملى محیط کسب و کار در ایران را تدوین و به طور سالانه و فصلى حسب مورد به تفکیک استان ها، بخش ها و فعالیت هاى اقتصادى، سنجش و اعلام نمایند.
مطلب حاضر، خلاصه ای از آخرین گزارش در مورد پایش محیط کسب و کار ایران مربوط به پاییز ۱۳۹۶ است که توسط اتاق بازرگانی ایران در نیمه دوم بهمن ماه منتشر شده است.
در این گزارش داده های پیمایشی حاصل از ادراک سنجی از وضعیت مولفه های کسب و کار کشور در پاییز ۱۳۹۶، از ۲۳۲۲ فعال اقتصادی و با استفاده از روش پرسشنامه ای و تلفنی تهیه شده است.
نامساعدتر شدن محیط کسب و کار نسبت به فصل قبل
بر اساس نتایج حاصل از پایش محیط کسب و کار ایران در پاییز ۱۳۹۶، رقم شاخص ملی، ۵.۸۵ (نمره ۱۰ بدترین ارزیابی است) محاسبه شده است که از ارزیابی فصل تابستان ۱۳۹۶ با نمره ۵.۷۷ تا حدودی بدتر است. همچنین بر اساس ارزیابی پاییز ۹۶، وضعیت اکثر مولفه های موثر بر محیط کسب و کار ایران از دید فعالان اقتصادی بدتر شده است.
عدم پیش بینی پذیری ریشه مهم ترین موانع کسب و کار است
بر اساس پایش محیط کسب و کار پاییز ۱۳۹۶، از میان ۲۸ مولفه مورد بررسی در محیط کسب و کار، سه مولفه بی ثباتی و غیر قابل پیش بینی بودن قیمت ها (مواد اولیه و محصولات)؛ دشواری تامین مالی از بانک ها؛ و بی ثباتی سیاست ها، مقررات و رویه های اجرایی ناظر به کسب وکار به عنوان نامناسب ترین مولفه ها ارزیابی شده اند.
هم چنین سه مولفه محدودیت دسترسی به برق؛ محدودیت دسترسی به سوخت؛ و محدودیت دسترسی به ارتباطات (تلفن همراه و اینترنت) به عنوان مناسب ترین مولفه های محیط کسب و کار کشور ارزیابی شده اند.
نکته قابل توجه این است که در هر ۴ دوره قبلی اجرای طرح، دشواری تامین مالی از بانک ها به عنوان نامساعدترین مولفه ارزیابی شده بود اما در پاییز ۱۳۹۶ مولفه بی ثباتی و غیرقابل پیش بینی بودن قیمت ها (مواد اولیه و محصولات) نامساعدترین مولفه کسب و کار ارزیابی شده است.
بدترین و بهترین وضعیت محیط کسب و کار در کدام شهرهاست؟
طبق گزارش پایش محیط کسب و کار پاییز ۱۳۹۶، استان های کرمانشاه، خراسان شمالی و ایلام به ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب و کار و استان های گیلان، خراسان جنوبی و مازندران به ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب و کار نسبت به سایر استان ها ارزیابی شده اند.
وضعیت محیط کسب و کار بر اساس بخش ها و رشته های مختلف اقتصادی
بر اساس نتایج این پایش، محیط کسب و کار در بخش کشاورزی در مقایسه با بخش های صنعت و خدمات مناسب تر ارزیابی شده است.
در بین رشته فعالیت های اقتصادی، رشته فعالیتهای: آموزش، ساختمان و استخراج معدن، به ترتیب دارای بدترین وضعیت کسب و کار و رشته فعالیت های اداری و خدمات پشتیبانی، خدمات مربوط به تامین جا و غذا و و سلامت انسان و مددکاری اجتماعی به ترتیب بهترین وضعیت کسب و کار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت های اقتصادی دارند.
مرور روند تغییرات نمره کلی محیط کسب و کار
در پاییز ۱۳۹۶ محیط کسب و کار ایران نمره ۵.۸۵ را کسب کرده است که نسبت به تابستان ۹۶ اوضاع نامساعدتر شده است. در نمودار زیر روند افزایشی در نامساعدتر شدن محیط کسب و کار قابل مشاهده است:
وضعیت تغییرات وضعیت محیط کسب و کار بر اساس ۳ بخش مهم اقتصاد
با توجه به تقسیم رشته فعالیت ها در سه بخش عمده کشاورزی، صنعت و خدمات، فعالان اقتصادی سراسر کشور در پاییز ۹۶، نمره این این سه بخش به ترتیب ۵.۷۸ ، ۵.۸۳ و ۵.۸۷ محاسبه شده است.
در نمودار زیر روند تغییرات ارزیابی سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات نمایش داده شده است:
در انتها مهم ترین موانع کسب و کار بیان شده توسط فعالان اقتصادی هر یک از سه بخش عمده اقتصادی در جدول ذیل به نمایش در آمده است:
