به گزارش مسیر اقتصاد کارشناسان اقتصادی مدت هاست که مشکلات و نواقص شاخص GDP را مطرح کرده اند و معتقدند این شاخص، ابزار مناسبی برای محاسبه سطح زندگی مردم کشورها از منظر توسعه اقتصادی و اجتماعی نیست.
این اقتصاددانان معتقدند اتکاء صرف سیاستمداران به شاخص GDP و تمرکز اقدامات برای افزایش آن، موجب بروز مشکلاتی گسترده در سطح کشورها می شود و از این رو لازم است این روند متوقف گردد.
تمامی فعالیت های ارزش آفرین در شاخص GDP لحاظ نمی شود
شاخص GDP دارای مشکلات زیادی است که موجب شده است نتواند شاخصی مناسب از عملکرد اقتصادی کشورها باشد.
اولین مشکل آن است که این شاخص اقداماتی که در داخل خانواده ها انجام می شود و به طور واضح دارای ارزش اقتصادی برای جامعه است را به حساب نمی آورد. به طور مثال نگهداری از فرزندان در خانه توسط والدین و یا نگهداری از افراد سالمند توسط فرزندان آن ها اقدامی مناسب و ارزش آفرین برای جامعه است اما از آنجا که برای آن پولی منتقل نمی شود، در شاخص GDP نیز لحاظ نمی گردد.
مهم تر آنکه این نوع محاسبه رشد اقتصادی موجب یک ارزش گذاری غلط در جامعه می شود که نتیجه آن کم انگیزه شدن مردم برای انجام فعالیت های داوطلبانه ارزش آفرین است.
نحوه توزیع درآمدها در شاخص GDP اهمیتی ندارد
یکی دیگر از مشکلات بزرگ شاخص GDP آن است که در این شاخص تنها کل تولید ناخالص کشورها محاسبه می شود و نحوه توزیع درآمدها بین مردم جامعه اهمیتی در آن ندارد.
به طور مثال اگر در یک کشور به دلیل محرومیت بخش زیادی از کودکان از نظام آموزشی مناسب، سرمایه های انسانی به درستی مدیریت نشود، در نحوه محاسبه شاخص GDP تفاوتی ایجاد نمی شود.
همچنین مصرف بی رویه منابع طبیعی توسط کشورها، که موجب محروم شدن آیندگان را ازاین منابع می شود، نه تنها اثری منفی بر شاخص GDP ندارد، بلکه موجب افزایش این شاخص می شود.
مشکلات مطرح شده و دیگر موارد موجب شده است شاخص GDP در محاسبه درآمدهای کشورها اشتباهات گسترده ای داشته باشد و نتوان به آن اتکاء کرد.
اقتصاددانان به دنبال اصلاح شاخص GDP
این مشکلات موجب شده است بسیاری از اقتصاددانان از سال ها قبل به دنبال اصلاحاتی باشند که موجب بهبود شاخص GDP می شود. تلش اقتصاددانان در این مدت موجب ابداع شاخص های اقتصادی متعددی شده است که هرکدام بخشی از مشکلات شاخص GDP را پوشش می دهند.
به طور مثال می توان به شاخص «اندازه گیری رفاه اقتصادی» یا WEF اشاره کرد که در سال ۱۹۷۲ از سوی اقتصاددانان دانشگاه ییل ابداع شده است. اقتصاددانان کشور چین نیز به تازگی شاخص «توسعه سبز» را طراحی نموده اند که در محاسبه عملکرد اقتصادی کشورها، مسائل محیط زیستی را نیز در نظر می گیرد.
تلاش اقتصاددانان و دولت ها در ابداع شاخص های جدید موجب شده است به مرور زمان ابزارهای اندازه گیری و تعیین عملکرد اقتصادی کشورها بهبود یابد؛ به طوریکه امروزه دولت ها می توانند با توجه به شاخص های متنوع و گسترده ای اقدام به سیاست گذاری برای کشورشان نمایند.
حتی سازمان های جهانی همچون بانک جهانی نیز در طول سال های اخیر شاخص های متعدد دیگری را در کنار شاخص GDP مطرح نموده اند که از جمله آن ها می توان به شاخص های «سطح دسترسی به آموزش» و «نرخ زنده ماندن فرزندان در زمان تولد» اشاره کرد.
شاخص GNI بهبود یافته GDP
در این میان یکی از شاخص هایی که برای بهبود شاخص GDP ایجاد شده است، شاخص GNI است. در این شاخص تلاش می شود که میزان درآمد و تولید اقتصادی کشورها بدون در نظر گرفتن شرکت ها و شهروندان خارجی مقیم یک کشور محاسبه شود.
در کشوری که شرکت ها و افراد خارجی سهم قابل توجهی از دارایی ها و تولید اقتصادی را دارند، شاخص GDP بیشتر از آنچه باید باشد، اندازه گیری می شود. از این رو شاخص GNI توانسته است یکی از مشکلات GDP را برطرف نماید.
منبع: project-syndicate
