به گزارش مسیر اقتصاد بر اساس قراردادی که در ماه می سال ۲۰۱۶ میلادی بین ایران و هند منعقد شد، کشور هند می تواند با دور زدن پاکستان، مسیر تجاری به افغانستان و آسیای مرکزی را از طریق ایران و بندر چابهار ایجاد نماید.
بر اساس این قرارداد هند قصد دارد با سرمایه گذاری ۸۵ میلیون دلار و هزینه سالانه ۲۳ میلیون دلار به مدت ۱۰ سال، دو اسکله در فاز ۱ بندر چابهار احداث و بهره برداری نماید.
این کار باعث ایجاد یک کریدور حمل و نقلی و ترانزیتی بین سه کشور هند، ایران و افغانستان با استفاده از بندر چابهار، به عنوان یکی از هاب های منطقه ای حمل و نقل دریایی خواهد شد. علاوه بر حمل و نقل دریایی، حمل و نقل کالا و مسافر از طریق سایر روش های حمل و نقلی نیز بین این سه کشور رونق خواهد گرفت.
سرمایه گذاری ۱.۶ میلیارد دلاری هند برای اتصال راه آهن به زاهدان
پیش بینی می شود که بندر چابهار تا پایان سال ۲۰۱۸ عملیاتی شود. هند به دنبال ایجاد یک منطقه آزاد تجاری در اطراف بندر چابهار است و قصد دارد این حلقه تجاری را با اتصال راه آهن به زاهدان با سرمایه گذاری ۱.۶ میلیارد دلار کامل نماید.
در ماه اکتبر سال گذشته میلادی، هند نخستین محموله ۱۵ هزار تنی گندم خود را با کشتی از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال کرد. اهمیت بندر چابهار برای هند موجب شد که وزیر حمل و نقل و کشتیرانی این کشور در مراسم افتتاح فاز اول بندر شهید بهشتی چابهار حاضر شود.
بسیاری از کارشناسان بندر چابهار را رقیب بندر گوادر پاکستان می دانند که در فاصله ۸۰ کیلومتری بندر چابهار با سرمایه گذاری کشور چین در حال توسعه است.
اتصال هند، ایران و افغانستان به بازارهای منطقه
هند، ایران و افغانستان به دنبال توسعه یکپارچه زیرساخت اتصال به یکدیگر از جمله بندر، شبکه جاده ای و ریلی هستند تا فرصت های بزرگتری را برای دسترسی به بازار منطقه ای و یکپارچگی اقتصادهای خود بگشایند. با توجه به این که جاده ابریشم چین به دنبال بازسازی مرزهای منطقه ای است، هند و سایر کشورها نیز به دنبال تقویت ارتباطات منطقه ای خود هستند.
توسعه بندر چابهار با همکاری بین المللی برای ایران یک حرکت بسیار نمادین است تا به ایالات متحده آمریکا نشان دهد که ایران دیگر منزوی نیست. پس از این که تهران در سال ۲۰۱۵ توافق هسته ای ایران منعقد شد، پروژه چابهار سرعت گرفت و ایران برای سرمایه گذاری و تامین تجهیزات با هند، چین و اروپا وارد مذاکره شد.
نخست وزیر هند در ماه می سال ۲۰۱۶ به ایران آمد و هر دو طرف، شروط خود را برای اجرای پروژه بر اساس برنامه زمانی دقیق مشخص کردند. اما پس از مخالفت ترامپ با توافق هسته ای، توسعه بندر چابهار نیز به یک چالش برای ایران و هند تبدیل شده است.[۱]
لزوم استفاده از سرمایه های عمومی داخل کشور برای تکمیل راه آهن چابهار سرخس
راه آهن چابهار سرخس شاخه شرقی کریدور شمال- جنوب است که امکان اتصال کشورهای آسیای مرکزی را به آبهای آزاد فراهم می کند.
راه آهن چابهار سرخس از ۲ فاز تشکیل شده است که فاز اول آن از چابهار تا زاهدان است و بندر چابهار را به شبکه ریلی کشور متصل می کند. احداث فاز اول از سال ۸۹ آغاز شده است و تا کنون کمتر از ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
فاز دوم راه آهن چابهار سرخس، زاهدان را به منطقه آزاد سرخس متصل می کند و عملیات اجرایی آن به تازگی آغاز شده است.
برای فعال سازی ظرفیت ترانزیتی شرق کشور لازم است که هر ۲ فاز این پروژه تکمیل شود و تکمیل فاز اول به تنهایی، افزایش قابل توجهی در ظرفیت ترانزیتی کشور ایجاد نخواهد کرد.
با توجه به بد عهدی آمریکا و پایبند نبودن به برجام، تامین مالی پروژه بندر و ریل از طریق سرمایه گذاری خارجی راه مطمئنی نیست.
لازم است برای تکمیل راه آهن چابهار- سرخس از سرمایه های عمومی داخل کشور استفاده شود و این پروژه از طریق مدل BOT به بخش غیر دولتی واگذار شود و بخش غیر دولتی، ساخت و بهره برداری این پروژه را تا زمان بازگشت اصل سرمایه و سود مورد نظر بر عهده گیرد.
پینوشت:
