به گزارش مسیر اقتصاد بررسی آمارها نشان می دهد مسکن سه اتاقی که نماد مسکن متناسب و راحت است، طی سال های اخیر در ایران افزایش یافته است و زیربنای سرانه مسکن هر ایرانی برحسب مترمربع، با کشورهای پیشرفته جهان برابری می‌کند.
اهمیت مسکن در قانون اساسی
مسکن از جمله مهم‌ترین مسائلی است که انسان‌ها همواره با آن دست به گریبان بوده و در تلاش برای رفع این مسئله و یافتن پاسخی مناسب و معقول برای آن بوده و امروزه همه کشورها را به‌نوعی متناسب با شرایطشان درگیر کرده است.
طبق اصل چهل و سوم قانون اساسی یکی از نیازهای اساسی هر فرد و خانواده مسکن بوده و طبق اصل سی و یکم داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است.
به گفته متخصصان فرهنگی و شهرسازی مسکن مهم‌ترین تأمین‌کننده تمدن و مهم‌ترین نگهدار فرهنگ اجتماعی جامعه است. بدین‌صورت که بهبود وضعیت مسکن و خدمات شهری، افزایش ثبات اجتماعی، بهبود شرایط محیطی، بهبود کلی کیفیت زندگی و انگیزه مشارکت در اجتماع را به دنبال دارد.
نقش مسکن در اقتصاد کشورها هم حائز اهمیت است. تقریباً یک‌چهارم ثروت ملی در کشورهای صنعتی و پیشرفته به‌صورت واحدهای مسکونی شهری و روستایی است و ساخت واحدهای مسکونی بخش مهمی از تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بوده و در تولید ناخالص داخلی اهمیت دارد.
تعریف مسکن متناسب
در دومین اجلاس اسکان بشر در استانبول، مسکن مناسـب چنـین تعریف‌شده است: مسکن مناسب به معنای دسترسی به فضا و آسایش مناسب، امنیت کافی، تأمین مالکیت، پایداری و دوام سازه‌ای، سیستم روشـنایی تهویـه و گرمـایش مناسب، زیرساخت‌های اولیه از قبیل آب‌رسانی، بهداشـت و آمـوزش، دفـع زبالـه، کیفیت زیست‌محیطی قابل‌قبول، مکـان مناسـب و قابل‌دسترس ازنظر کـار و تسهیلات اولیه است.
یکی از شاخص‌های زیرساختی در این مقوله میزان ابنیه و فضای کافی در مسکن می‌باشد که در قالب دوگویه «تعداد اتاق در واحد مسکونی» و «سطح زیربنا در هر واحد مسکونی (مترمربع)» مطرح می شود؛ در این بررسی ارزیابی‌شده است تا با این گویه ها به وضعیت ایران در قیاس با خودش و در سطح بین‌المللی پرداخته شود.
تعداد اتاق در واحد مسکونی
این شاخص در جهت شناخت سهم هر خانوار یا افـراد آن از تعـداد اتـاقی که در واحدهای مسکونی وجود دارد، بکار می‌رود. افزایش متوسط تعـداد اتـاق در واحد مسکونی فارغ از اینکه در هر واحد مسکونی چند خانوار ساکن باشند، نشانگر بهبود رفاه زیستی ساکنان (درجه رفاه خانوارها) آن می‌تواند باشـد.
این شـاخص از طریـق تقـسیم کـردن تعـداد اتـاق واحـدهای مسکونی به تعداد کل واحدهای مسکونی حاصل می‌شود. ایـن شـاخص بـه لحـاظ شناخت سهم هر خانوار یا افراد آن، از فضاهای تفکیک‌شده مسکن و روند تحولات فضاهای یک‌خانه به کارمی‌رود. شاخص فوق گرچه نمی‌تواند جزو شاخص‌های تراکم در واحد مسکونی محسوب شود، اما می‌تواند عامل مهمی در برآورد شاخص‌های تراکم تلقی شود.
در وضعیت فعلی کـشور و برحسب آمارهای مرکز آمار ایران از سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ و همچنین بانک مرکزی از بودجه خانوار کشور، در هر واحد مسکونی ۲.۸۶ اتاق وجـود دارد. ۳.۱ درصـد از واحدهای مـسکونی کـشور دارای فقـط یـک اتـاق می‌باشند. درحالی‌که ۲۹.۸ درصـد از واحـدهای مسکونی کشور دارای دو اتاق، ۴۹.۷ درصد دارای سه اتاق، ۱۴ درصـد دارای چهار اتاق، ۲.۲ درصد دارای پنج اتاق و ۱.۲ درصد هم دارای شش اتـاق و بیـشتر می‌باشند.
روند رو به افزایش مسکن های ۳ اتاقی
مسیر اقتصاد برای بررسی بهتر وضعیت مسکن، آمارهای ۱۰ سال اخیر را موردبررسی قرار داده است تا به ارزیابی دقیقی از میزان تحقق پیشرفت کیفی در مسکن‌های ایران دست یابد.
آمارها نشان می دهد مسکن سه اتاقی همواره روند رو به رشدی داشته است و از ۴۰ درصد در سال ۸۶ به حدود ۵۰ درصد در سال ۹۵ رسیده است و به لحاظ نسبتی ۲۵ درصد پیشرفت داشته است.
همچنین خانه‌های دارای شش اتاق و بالاتر از ۱.۹ درصد در سال ۸۶ به ۱.۲ درصد در سال ۹۵ رسیده است؛ در مقابل خانه‌های یک اتاقی از ۵.۷ درصد در سال ۸۶ به ۳.۱ در سال ۹۵ رسیده است. این مسئله از این باب که خانه‌های با رفاه پایین کم شده است، نشان‌دهنده‌ی پیام مثبتی برای ضریب جینی و شاخص‌های دیگر فقر و غنا است.
سطح زیربنا در هر واحد مسکونی (مترمربع)
سطح زیربنا به عنوان یک شاخص که بیانگر سطح متوسط واحدهای مسکونی است، گویای کـل زیربنای موجود و احداثی در هر سال نیز می‌باشد. ایـن شـاخص میـزان کفایـت فضای قابل سکونت را برای هـر فـرد می‌سنجد. پـایین بـودن مقـدار ایـن شـاخص نشانه‌ای از تراکم نامطلوب سکونتی است.
زیربنای سـرانه، همـراه بـا سـطح درآمـد و توسعه‌یافتگی کشور افزایش می‌یابد. این شاخص در کشورهای کم‌درآمد ۶ مترمربـع و در کشورهای پردرآمد ۳۵ مترمربع است. اختلافات منطقه‌ای در این شاخص به‌طور عمده بازتابی از اختلافات درآمدی بین کشورهای مناطق مختلف اسـت.
کـشورهای آفریقا و جنوب آسیا کمترین زیربنای سرانه را بین ۶ تا ۷ مترمربع دارند و کشورهای پیشرفته بالاترین رقم را برابر با ۳۱.۷ مترمربع گزارش کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد باآنکه فشارهای مختلفی در یک دهه اخیر بر ایران واردشده است، اما تلاش‌ها برای رونق مسکن در این سال‌ها موجب قرارگیری ایران در سطح کشورهای با رفاه بالا شده است.
نمودار ذیل نمایش وضعیت ایران در بین چند کشور می‌باشد که از وضعیت خوبی در اقتصاد جهان برخوردارند:
آن‌چنان‌که این نمودار نشان می‌دهد، زیربنای سرانه در ایران به نسبت کشورهای ترکیه و هند در جایگاه بالاتری قرار دارد و در قیاس با کشور فرانسه که از مرفه‌ترین کشورهای جهان است، در وضعیت خوبی است.
