به گزارش مسیر اقتصاد به نقل از عیارآنلاین، مردم ایران در طول تاریخ علی رغم همه محدودیت ها بهترین استفاده را از منابع آبی کشور داشته اند ملت ایران همان ملتی است که با احداث ۳۶ هزار کیلومتر قنات در خشک ترین صحراهای ایران، توانست آب مورد نیاز تمدن عظیم ایران را فراهم کند. مضاف بر اینکه دانش بشر و تکنولوژی هم اکنون به پیشرفت خوبی در زمینه مقابله با تنش های آبی رسیده است که می تواند در اختیار بخش کشاورزی قرار گیرد.
مطابق آمارهای رسمی کل آب ورودی به کشور در حدود ۴۳۰ میلیارد متر مکعب است که از طریق بارندگی و رودخانه ها وارد کشور میشود ولی مطابق نظر کارشناسان این حوزه از ۴۳۰ میلیار متر مکعب آب ورودی در کشور تنها ۵ درصد آن به گیاه می‌رسد و مابقی اتلاف می گردد.
در مقالات منتشرشده رسانه‌های دولتی بر اتمام ذخایر آب‌های زیرزمینی تا ۱۰ سال آینده در صورت ادامه روند مصرف فعلی و ضرورت کاهش جمعیت کشور متناسب با میزان آب موجود تأکید شده است و عیسی کلانتری، ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست بارها از لزوم مهاجرت ۵۰ میلیون ایرانی از کشور بابت فقدان منابع آبی موجود در آینده‌ای نزدیک سخن گفته است.
این در حالی است که غالباً در اظهارات مقامات دولتی به بارش‌های گسترده نزولات آسمانی، وقوع سیلاب‌های متعدد در فصول مختلف سال (حتی فصول تابستان که بارندگی به مراتب کمتر است!)؛ و در نتیجه عدم مدیریت صحیح آب هیچ اشاره‌ای نمی شود. جالب است چندی پیش آقای کلانتری که همواره از بحران منابع آبی در کشور سخن گفته و به جد اعتقاد دارند که کشت و کار باید محدود و حتی در برخی مناطق متوقف شود، در اظهاراتی متناقض از وجود آب مازاد در خوزستان و لزوم مدیریت این منابع سخن گفتند! که این بیانات ایشان اذعان به این مسئله است که در کشورمان بیش از آنکه بحران آب داشته باشیم بحران مدیریت آب داریم!
مطالعات علمی نشان میدهد که از کل ۴۳۰ میلیارد مترمکعب آب ورودی کشور، چیزی در حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب ( ۵۹٫۶ درصد از آب تجدیدپذیر کشور) صرف کشاورزی میشود ولی بخش عمده‌ای از آب قبل از اینکه به زمین زراعی برسد هدر رفته و ۷۰درصد نزولات آسمانی از طریق تبخیر اتلاف می شود. به عقیده برخی از کارشناسان کشور ایران با مشکل کمبود آب مواجه نیست بلکه مشکل اصلی کشور مدیریت نامناسب منابع آبی است.
درحال حاضر با مصرف ۹۰ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی حدود ۱۰۰ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید میشود که با افزایش بهره‌وری آب، می‌توان با نیمی از حجم آب یاد شده عملکرد را به بیش از دوبرابر ارتقاء داد و برای جمعیتی بالغ بر ۲۵۰ میلیون نفر در کشور غذا تولید کرد.
کشوری نظیر هلند که امروزه تولیدات زراعی، دامی و صنعتی خود را به اقصی نقاط جهان صادر می‌کند از ظرفیتهای طبیعی، اقتصادی و اقلیمی مشابه با استان‌های گیلان و مازندران برخوردار است. مساحت، میانگین بارش، دسترسی به آب‌های سطحی و بالا بودن سطح آب زیرزمینی ازجمله وجوه تشابه کشور هلند با استان‌های گیلان و مازندران است.
بر اساس داده های جدول زیر، کشو هلند با سطح بارش ۷۷۸ میلی‌متر در سال و وسعت ۴۱ هزار کیلومتر مربع، توانسته است جمعیت بالغ بر ۱۷ میلیون نفر را در خود جای دهد و پس از ایالات متحده آمریکا دومین صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی در جهان باشد. در مقابل، دو استان گیلان و مازندران با میانگین بارش ۹۶۳ میلی‌متر در سال و وسعت ۳۸ هزار کیلومتر مربع جمعیتی بالغ بر ۶ میلیون نفر را در خود جای داده‌اند و دارای کشاورزی سنتی و معیشتی هستند.
کارشناسان معتقدند برای حفاظت هم‌زمان از منابع آب وخاک و بهره‌برداری صیانتی از منابع طبیعی، بهتر است نگاه سازه‌ای در مدیریت منابع آب را به نگاهی مبتنی بر «آبخیزداری» تغییر داد. طبق برخی اظهارات کارشناسان با اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری می‌توان ۵۰۰ مترمکعب آب جدید تولید و از ۶٫۵ تن فرسایش خاک و رسوب جلوگیری کرد. آبخیزداری در کشور ما سابقه ای ۸۰۰ ساله دارد ولی آبخیزداری نوین و علمی در نیم قرن گذشته در کشور راه اندازی شده است.
از سوی دیگر با افزایش راندمان آبیاری مزارع از طریق مکانیزاسیون و گسترش سیستم های آبیاری تحت فشار و احداث گلخانه ها می توان با آب کم هم تولید زیاد داشت. امروزه با ۱۰ درصد آبی که در گذشته در بیرون از گلخانه ها برای تولید محصولاتی مثل خیار، گوجه و بادمجان استفاده می شد، می توان همان محصولات را در گلخانه ها تولید کرد. راندمان آبیاری ثقلی(سنتی) حدود ۶۰ درصد، آبیاری بارانی ۷۰ تا۹۰ درصد و آبیاری قطره‌ای بالای ۹۰درصد است، ولی متأسفانه روش‌های نادرست بسیاری از کشاورزان در آبیاری زمین‌های کشاورزی باعث شده است تا حتی راندمان همان آبیاری سنتی به ۲۵ تا۳۰ درصد تنزل پیدا کند و این نشان میدهد که کشاورزان ما در مورد نحوه آبیاری مناسب زمین‌های خود توجیه نشده‌اند.
شش میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور قابلیت تجهیز به سیستم های نوین آبیاری را دارد که در حال حاضر یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور مجهز به سیستم های نوین آبیاری شده است.
حجتی وزیر جهادکشاورزی در این باره اظهار داشته: با برنامه‌ریزی هایی که طی سه سال گذشته صورت گرفته، راندمان آبیاری در اراضی کشاورزی کشور به ۴۴ درصد رسیده است که با ادامه این روند می توانیم هم تولیدات بخش کشاورزی را افزایش دهیم و هم استفاده بی رویه از سفره‌های آب زیر زمینی را کاهش دهیم.
پس با نگاهی به ظرفیتهای منابع طبیعی کشور مشخص میشود، آنچه که ظرفیت تولید و محیط زیست ما از آن رنج میبرد بحران مدیریت آب (منابع) می باشد نه بحران منابع، و برجسته کردن محدودیت های طبیعی تنها راه گریزی برای شانه خالی کردن از مسئولیت ها و سرپوش گذاشتن بر کم کاریها و ناکارآمدی های مدیریتی است!
