به گزارش مسیر اقتصاد سازمان تجارت جهانی ساختاری پیچیده دارد و کشورهای عضو آن شرایط یکسانی با یکدیگر ندارند. در واقع عضویت هر کشور در این سازمان تحت عناوین و با شرایط متفاوت صورت می گیرد.
این مسئله موجب شده است کشورهای غربی همچون آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا از ساختار داخلی سازمان تجارت جهانی بیش از دیگر کشورهای منتفع گردند.
لقب «اقتصاد بازاری» ابزاری در دست کشورهای توسعه یافته
یکی از عناوینی که برای برخی کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی در نظر گرفته شده است، شناخته شدن به عنوان «اقتصاد بازاری» است.
چنانچه کشوری در سازمان تجارت جهانی به عنوان اقتصاد بازاری پذیرفته شود، دیگر کشورها در وضع قوانین تعرفه ای علیه صادرکنندگان این کشور با مشکلاتی مواجه خواهند بود.
در مقابل چنانچه کشوری به عنوان اقتصاد بازاری شناخته نشود دیگر کشورها در وضع قوانین تعرفه ای سخت تر علیه این کشور سهولت بیشتری دارند.
وضع تعرفه ضد دامپینگ ابزار مهم کشورهای توسعه یافته علیه اقتصادهای غیربازاری
تعرفه های ضد دامپینگ علیه کشوری وضع می شود که دولت آن کشور از صنایع داخلی حمایت می کند. در چنین شرایطی کشورهای مختلف با استدلال به حمایت های دولتی این کشور می توانند تعرفه های وارداتی از آن را بالا ببرند.
به طور مثال کشور چین در حال حاضر یک اقتصاد بازاری محسوب نمی شود و از این رو آمریکا و اتحادیه اروپا می توانند با سهولت بیشتری علیه این کشور تعرفه های ضد دامپینگ وضع نمایند.
مزایای لقب اقتصاد بازاری برای کشورهای توسعه یافته
در حال حاضر در سازمان تجارت جهانی کشورهای توسعه یافته همچون آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا به عنوان اقتصاد بازاری شناخته می شوند.
این مسئله موجب شده است از طرفی دیگر کشورها در وضع تعرفه های ضد دامپینگ علیه آن ها محدود شوند و از طرف دیگر کشورهای توسعه یافته از شناخته شدن دیگر کشورها به عنوان اقتصاد بازاری جلوگیری نمایند تا در وضع تعرفه های ضد دامپینگ علیه آن ها آزادتر باشند.
آمریکا درخواست چین برای شناخته شدن به عنوان اقتصاد بازاری را رد کرد
هفته گذشته دولت چین درخواست خود را برای شناخته شدن به عنوان اقتصاد بازاری در سازمان تجارت جهانی در قالب یک سند ۴۱ صفحه ای ارائه کرد. اما دولت آمریکا رسما این درخواست چین را رد کرد.
یکی از مقامات وزارت اقتصاد آمریکا در این خصوص گفته است: «۱۶ سال عضویت در سازمان تجارت جهانی نتوانسته است موجب حرکت کشور چین به سمت کاهش مداخلات دولت در اقتصاد شود و در مقابل در حال حاضر نقش دولت چین در اقتصاد در حال افزایش است.»
این مقام دولتی آمریکا همچنین گفته است: «در کشور چین شرکت های دولتی محدودیتی در بودجه ریزی ندارند و سیاست های صنعتی این کشور روز به روز مشکلات بیشتری برای شرکت های خارجی ایجاد می کند. حمایت های صادراتی دولت چین از شرکت های داخلی با سازوکار بازار تناسبی ندارد و موجب برهم خوردن تعادل بازار آزاد شده است.»
آمریکا در بیانیه خود در خصوص رد درخواست چین به عنوان اقتصاد بازار تأکید کرده است این کشور باید روش کشورهای کمونیستی شرق اروپا همچون لهستان، رومانی و مجارستان را در پیش بگیرد که در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمده اند.
مضرات پذیرش چین به عنوان اقتصاد بازاری برای کشورهای توسعه یافته
درحال حاضر کشورهای آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا اختیار عمل زیادی در افزایش تعرفه واردات از چین دارند. در ماه های اخیر نیز بارها آمریکا و اتحادیه اروپا با استفاده از همین ظرفیت توانسته اند تعرفه های وارداتی از کشور چین را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
در چنین شرایطی پذیرش چین به عنوان اقتصاد بازاری یک پیروزی بزرگ برای این کشور محسوب می شود که می تواند بخش زیادی از تولیدات کشورهای آمریکا و اروپا را با مشکلات جدی مواجه نماید. بنابراین با وجود ارائه دلایل مفصل از سوی چین، آمریکا تمایلی به پذیرش این کشور به عنوان اقتصاد بازاری ندارد.
کشورهای آمریکا و اتحادیه اروپا اینطور استدلال می کنند که در اقتصاد کشور چین، دولت نقشی گسترده دارد و به تولیدکنندگان داخلی یارانه های گسترده ای پرداخت می کند. از این رو قیمت محصولات در بازار این کشور تحت سازوکار بازار تعیین نمی شود و بنابراین این کشور اقتصادی بازاری ندارد.
کشورهای توسعه یافته از قوانین سازمان تجارت جهانی سوء استفاده می کنند
مقامات چینی از رد درخواست شان در پذیرش به عنوان اقتصاد بازاری از سوی آمریکا، به شدت ناراحت شده اند. این درحالیست که از زمان روی کار آمدن ترامپ، آمریکا بارها علیه چین قوانین ضد دامپینگ وضع نموده است و تنش تجاری بین دو کشور روز به روز در حال افزایش است.
در همین راستا سخنگوی وزارت خارجه کشور چین با اعلام اینکه کشورهای توسعه یافته با سوء استفاده از قوانین سازمان تجارت جهانی از مسئولیت های خود شانه خالی می کنند، گفته است: «ما از تمامی کشورها می خواهیم به قوانین جهانی پایبند باشند.»
لقب اقتصاد بازاری ابزاری برای جهت دهی دولت ها به کاهش اثرگذاری در اقتصاد
در نظر گرفتن لقب اقتصاد بازاری در ساختار سازمان تجارت جهانی علاوه بر مزایایی که برای کشورهای توسعه یافته دارد، موجب می شود دیگر کشورها برای دستیابی به مزایای حاصل از آن به سمت کاهش دخالت دولت در اقتصاد حرکت نمایند.
حرکت کشورهای در حال توسعه به سمت کاهش دخالت دولت نیز در برخی مواقع به ضرر این کشورها تمام می شود و شرایط را برای بهبود زیرساخت های تولیدی در حوزه های صنعتی و خدماتی جلوگیری می کند.
بنابراین از این منظر نیز در نظر گرفتن لقب اقتصاد بازاری در ساختار سازمان تجارت جهانی به ابزاری برای جهت دهی کشورهای درحال توسعه به سمت کاهش حضور و اثرگذاری دولت در اقتصاد تبدیل شده است.
برگرفته از: رویترز
