به گزارش مسیر اقتصاد در حال حاضر توجه به شاخص GDP و اهتمام برای بالا نگهداشتن میزان رشد آن به یکی از اصلی ترین اهداف دولت ها تبدیل شده است.
وقتی نرخ رشد اقتصادی یک کشور که میزان افزایش سالانه شاخص GDP است، بالا می رود، دولت و مردم خوشحال می شوند. در مقابل وقتی نرخ رشد اقتصادی کاهش می یابد و یا حتی ثابت می ماند، همه نگران می شوند. این درحالیست که این شاخص نشان دهنده همه واقعیت های اقتصادی کشورها نیست.
توجه به شاخص GDP موجب تشویق فعالیت های مخرب است
این درحالیست که در محاسبه این شاخص بسیاری از فعالیت های مخرب اقتصادی همچون سوداگری ایجاد آلودگی هوا و قمار، که فعالیت های مخربی هستند، در نظر گرفته می شوند. محاسبه این فعالیت ها در شاخص GDP در کنار اهتمام کشورها برای رشد این شاخص موجب شده است در این دست فعالیت های مخرب مورد تشویق دولت ها قرار بگیرند.
سوداگری و یا هر نوع کسب درآمدی که در نهایت با ایجاد ارزش افزوده مولد همراه نباشد، همچون زمین خواری، احتکار و یا سفته بازی در عمل ضررهای زیادی برای اقتصاد کشورها دارد. اما این دست فعالیت ها به عنوان فعالیت هایی که ارزش افزوده ایجاد می کنند، در محاسبه GDP لحاظ می شوند.
علاوه بر این بسیاری از فعالیت های اقتصادی عوارضی مخرب برای مردم و کشور دارند که در محاسبه GDP به آن ها توجهی نمی شود. به طور مثال ایجاد آلودگی هوا یکی از ویژگی های بارز فعالیت هایی همچون تولید انرژی از زغال سنگ است. اما از آنجا که این دست فعالیت ها به رشد شاخص GDP کمک می کند، کشورها تمایل چندانی برای جلوگیری از آن ها ندارند.
اثرات زیان بار آلودگی هوا در مرگ و میر زودرس مردم
بر اساس آخرین آمار منتشر شده در کشور بریتانیا بیش از ۸۷۰۰ نفر به دلیل آلودگی هوا تا پایان سال جاری میلادی دچار مرگ زودرس خواهند شد.
در دیگر کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه نیز شرایط مشابهی وجود دارد. بر اساس آمارهای جهانی در هر ۵ ثانیه یک نفر در جهان به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودتر از موعد می شود.
اما طرفداران وضع موجود معتقدند مرگ و میر زودتر از موعد مردم به بهای افزایش شاخص GDP انجام شده است. درحالیکه افزایش این شاخص دستاوردی نیست که بتوان با آن مرگ و میر انسان ها را توجیه کرد.
اهتمام دولت ها به افزایش شاخص GDP از کاهش آلودگی هوا جلوگیری می کند
به طور مثال تصور کنید اگر امکان انجام بخشی از فعالیت ها در خانه فراهم باشد، مردم می توانند کمتر بیرون بیایند و کمتر از وسایل نقلیه استفاده کنند. در این صورت استفاده مردم از سوخت وسایل نقلیه کمتر می شود و مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا نیز کاهش می یابد.
اما در این صورت میزان تولید ناخالص داخلی نیز متعاقبا کاهش خواهد یافت. در واقع کاهش آلودگی هوا برای سلامت جامعه مفید است اما برای رشد اقتصادی مضر است. از این رو دولت برای دستیابی به نرخ رشد بالا در شاخص GDP تمایلی برای فراهم کردن شرایط کاهش آلودگی هوا ندارد.
مشخص نبودن نحوه ایجاد رشد و شیوه توزیع آن مشکل اصلی شاخص GDP است
شاخص GDP به طور کلی نشان دهنده افزایش میزان فعالیت های اقتصادی است و از این رو مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. اما می توان گفت مشکل اصلی این شاخص در مشخص نبودن نحوه ایجاد رشد اقتصادی است که موجب می شود بسیاری از فعالیت های غیر مولد و مخرب نیز از این ناحیه مورد حمایت قرار بگیرند.
علاوه بر این در شاخص GDP مشخص نیست که نحوه توزیع رشد اقتصادی ایجاد شده در اقتصاد به چه صورت است و این مسئله نیز یکی دیگر از مشکلات مهم و بنیادین این شاخص محسوب می شود.
درنتیجه کشورها برای بهبود شرایط اقتصادی نباید تمام اهتمام خود را بر افزایش شاخص GDP متمرکز نمایند و برای این هدف از فعالیت های مخرب و غیرمولد همچون سوداگری و فعالیت های آلاینده حمایت نمایند.
منبع: گاردین
