به گزارش مسیر اقتصاد در سپتامبر سال ۲۰۰۰ تعداد ۱۸۹ تن از سران دولت‌ها «سند توسعه هزاره» را در سازمان ملل تصویب کردند و طبق آن متعهد شدند تا سال ۲۰۱۵ به آرمان‌های توسعه هزاره (MDGs) دست پیدا کنند.
ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، تضمین پایداری محیط‌زیست و همچنین ایجاد حکومت‌های دموکراتیک از مهمترین این آرمان‌ها بود. كشورهاي توسعه يافته و ثروتمند نیز متعهد شدند تا حول این سند به كشورهاي در حال توسعه و فقير براي پيشبرد اهداف مذکور (ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه) بصورت بلاعوض كمک نمایند.
یکی از پروژه های طراحی شده در این راستا توسط دفتر عمران سازمان ملل متحد (UNDP) و صندوق جهانی محیط‌زیست (GEF) (از نهادهای تشکیل شده در سازمان ملل جهت اجرای سند) پروژه بین‌المللی ترسیب کربن (CSP) است.
با توجه به اینکه بحث‌های مرتبط با بیابان‌زدایی و احیای مراتع در راستای مأموریت‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران است، در سال ۱۳۸۳ از سوی دفتر عمران سازمان ملل متحد به عنوان مجری پروژه موسوم به ترسیب کربن انتخاب شد تا آن را در کشور اجرایی کند.
اهداف تعیین شده برای پروژه ترسیب کربن
ترسیب کربن به روند ذخیره کربن موجود در هوا در خاک و گیاهان گفته می‌شود. هدف جهانی پروژه، ارائه مدلی اقتصادی برای ترسيب كربن و كاهش گازهای گلخانه ای و ذخيره سازی آنها در بافت های گياهان و خاک است.
اجرای این پروژه در حالی برای کشورهای در حال توسعه و فقیر در نظر گرفته شده که سهم کشورهای پیشرفته در تولید گازهای گلخانه ای و صنعتی نظیر کشورهای اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، ژاپن و آلمان (کشورهایی که خود زمینه ساز و مسبب تغییرات اقلیمی و آب و هوایی هستند) به مراتب بیشتر از دیگر کشورها است.
این پروژه در سطح ملی و منطقه ای نیز احياء مراتع و اراضی تخريب يافته در مناطق خشک و نيمه خشک با مشاركت مردم را در نظر دارد؛ در سطح محلی و خرد نیز بهبود شاخص توسعه انسانی يا توسعه روستايی (توان افزايی و بهبود شرايط اجتماعی اقتصادی) از اهداف این طرح است.
در پروژه ترسیب کربن از رويكرد‌های مشاركتی، نهادسازی و بسيج جوامع محلی به منظور احيا، مديريت، توسعه و بهره برداري پايدار از منابع طبيعی و توسعه پايدار روستايی استفاده می شود. ظرفيت سازي مردم و دستگاه هاي محلی، توانمندسازی مردان و زنان، تشکلیل صندوق اعتبارات خرد روستایی و ايجاد مشاغل خرد و جلب مشاركت همه جانبه تمامی مردم به ويژه زنان برای احياء و مديريت اقتصادی مراتع تخريب شده از برنامه های طرح مذکور است.
روند شروع پروژه در نقاط مختلف کشور
نخستین پروژه بین المللی ترسیب کربن کشور از سال ۱۳۸۳ با همکاری دفتر عمران سازمان ملل متحد UNDP و صندوق جهانی تسهیلات زیست محیطی جهانی GEF در منطقه حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی آغاز بکار کرد.
این پروژه در راستای تحقق یکی از اولویت های توسعه ای ایران یعنی بیابان زدایی و به منظور توسعه مدل مدیریت مشارکتی مراتع در مناطق خشک و نیمه خشک و با هدف محرومیت زدایی و افزایش جذب کربن خاک طراحی گردید.
پروژه مذکور در سال ۱۳۹۰ به استان‌های کرمان و تهران تعمیم یافت. سپس در سال ۱۳۹۲ در استان‌های البرز، سمنان، مرکزی و بوشهر نیز راه پیدا کرد.
در حال حاضر پروژه ترسیب کربن تعمیم یافته و با نام «طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی» در ۱۷ استان کشور شامل استان‌های تهران، البرز، کرمان، سمنان، بوشهر، مرکزی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی، گلستان، اصفهان، یزد، فارس، ایلام، قم، سیستان و بلوچستان در حال اجراست.
همچنین با امضای تفاهم‌نامه فاز سوم طرح ترسیب کربن در تاریخ ۲۷ خرداد ۹۶ قرار بر این شد تا این طرح در ۵ منطقه از استان‌های گلستان، خراسان شمالی، یزد و خراسان جنوبی نیز اجرایی شود.
آثار اجرای پروژه ترسیب کربن
بیش از یک دهه است که پروژه بین‌المللی ترسیب کربن در نقاط مختلف کشور در حال اجراست. بررسی ها نشان می دهد که اقدامات انجام شده توسط سازمان ملل متحد و دفاتر مرتبط با آن در این طرح با انتقادات زیادی نیز از سوی مردم و جوامع محلی روبرو بوده است و اجرای این طرح هنوز نتوانسته نتایج و اهداف تعیین شده را محقق کند.
از جمله مهم ترین آثار اجرای این پروژه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش تولید محصولات کشاورزی و محصولات غذایی اساسی با تغییر الگوی کشت کشاورزی؛
- به خطر افتادن امنیت غذایی در اثر جایگزین کردن محصولات غیرضروری به جای محصولات مهم و ضروری؛
- ترویج خروج دام از مرتع و جایگزینی دامهای سبک به جای دام سنگین که موجب تضعیف کشاورزی و دامپروری و وابستگی هر چه بیشتر به واردات می شود؛
- جایگزینی مشاغل و کسب و کارهای خانگی نظیر صنایع دستی و گل دوزی با کشاورزی و زراعت؛
- عدم توجیه پذیری اقتصادی اجرای طرح های اشتغال زایی طرح مذکور در میان کلیه طبقات خانوارهای روستایی؛
- دسترسی نداشتن به بازار فروش کالا و عدم خریداری محصولات تولیدی روستائیان ذیل این طرح؛
- ناچیز بودن مبلغ وام ها برای راه اندازی کسب و کار پایدار و وابستگی مالی روستائیان به منابع مختلف؛
- عدم توفیق در دستیابی به اشتغال کافی و پایدار؛
- ایجاد تضاد و تعارض فرهنگی و تغیییرات اساسی ناشی از آن در دل روستا و زندگی مردم جوامع روستایی؛
- برهم زدن ثبات و پایداری شغلی با ایجاد دگرگونی های مختلف در شیوه های اقتصادی و معیشتی مردم؛
- عدم تطابق برنامه ها با شرایط محیطی و طبیعی مناطق؛
- توسعه‌ی ناموزون با اجرای طرح در مناطقی که مزایای دیگری دارد؛
- بهم خوردن تعادل محیطی و سیستم طبیعی با ایجاد تغییرات متغایر با محیط روستایی؛
موارد مذکور نشان از آن دارد که اجرای پروژه ترسیب کربن نتایجی بر خلاف انتظار داشته است. بنابراین ضروری است این پروژه که به صورت جدی اکوسیستم روستایی کشور را تحت تاثیر قرار داده و تغییرات مهمی در آن ایجاد نموده است، با در نظر گرفتن مسائل بومی و نیازهای کشور بازنگری شده و برای ادامه آن تصمیم گیری شود.
مطلب بسیار جالب و مفید خسته نباشید?
چرند و پرند.
چرا اینقدر مغرضانه و ناآگاهانه قضاوت می کنید.
کجاش مغرضانه است؟ اتفاقا توضیحات کاملی از روند اتفاقات داده ... نتیجه گیری اش هم با توجه به آنچه من می بینم اشتباه نیست
از کامنت شما سطح تخصصتان مشخص است!