به گزارش مسیر اقتصاد در سال ۹۲ میزان خرید تضمینی گندم تولیدی کشاورزان توسط دولت رقمی بالغ بر ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بود. در سال ۹۳ این رقم به ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسیده و در سال ۹۴ دولت حدود ۸ میلیون تن از گندم تولیدی کشاورزان را خریداری کرد.
در سال ۹۵ نیز میزان خرید تضمینی گندم به ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده و دولت با اعلام خودکفایی گندم، جشن خودکفایی در تولید این محصول را برگزار کرد؛ چرا که دستاورد مهمی برای دولت محسوب می شد و شایسته تقدیر بود.
در سال اخیر، هدف خودکفایی در تولید محصول استراتژیک گندم به دلیل اجرای ناقص سیاست خرید تضمینی با چالش مواجه شده است؛ بنابراین ضرورت دارد این مهم مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا دولت بتواند از خودکفایی در تولید گندم که منجر به تامین امنیت غذایی می شود، صیانت کند.
کاهش میزان تولید گندم در سال ۹۶ حاصل اجرای ناقص سیاست خرید تضمینی
جدول زیر نشانگر میزان گندم خریداری شده از طریق سیاست خرید تضمینی و نرخ رشد قیمتی این محصول طی سال های اخیر است:
میزان گندم خریداری شده در طی ۵ سال گذشته در نمودار زیر هم مشخص شده است:
آمارها نشان می دهد که به دلیل کاهش تولید گندم در کشور، میزان خرید تضمینی گندم در سال جاری با کاهش محسوس ۲۳ درصدی مواجه شده است.
دلایل مختلفی برای این کاهش تولید گندم توسط مسئولین اعلام شده است که مهمترین آن کاهش بارندگی در مناطق مختلف کشور بوده است. اما بررسی آمارهای هواشناسی طی سال ۹۵ نشان می دهد که میزان بارندگی در کشور تنها ۳ درصد کاهش یافته که رقم قابل توجهی نیست.
مطالعات آماری نشان می دهد که عامل قیمتی مهمترین عامل در کاهش تولید گندم بوده است؛ به این عامل می توان عدم شفافیت بازار را نیز اضافه کرد. نرخ خرید تضمینی گندم در سال گذشته متناسب با نرخ تورم افزایش پیدا نکرد؛ همچنین که این نرخ دیرهنگام و بیش از یک فصل بعد از زمان مقرر اعلام گردید. این دو عامل مهم که بر خلاف قانون خرید تضمینی انجام شد، دلیل اصلی کاهش تولید گندم بوده است.
این درحالیست که تاخیر در پرداخت مطالبات گندم کاران نیز انگیزه کشاورزان برای تولید در سال های آینده را کاهش می دهد.
آمار کاهش خرید گندم در سطح استان های کشور
بررسی آمار استان های مختلف در کشت گندم نشان می دهد که این استان‌ها به چه میزان طی سال جاری میزان تولیداتشان کاهش پیدا کرده است.
از جدول فوق مشخص است که استانهای آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، زنجان و آذربایجان غربی به ترتیب ۷۵، ۴۵، ۴۴، ۴۱ درصد سطح تولیداتشان کاهش پیدا کرده است.
دولت برای حفظ دستاورد خود اقدام کند
با این اوصاف ضروری است دولت برای حفظ دستاورد مهم خود در خودکفایی تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک تلاش ویژه ای داشته باشد.
اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی گندم، تعیین قیمت خرید تضمینی متناسب با نرخ تورم و همچنین پرداخت به موقع مطالبات کشاورزان از جمله اقداماتی است که باید در صیانت از دستاورد مذکور و تثبیت آن انجام شود.
برنامه ریزی برای صادرات گندم و محصولات تولیدی با ارزش افزوده حاصل از آن می تواند قدم بعدی وزارت کشاورزی در این زمینه باشد. در واقع تولید گندم مازاد بر نیاز می تواند با برنامه ریزی صحیح به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد.
