به گزارش مسیر اقتصاد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، مجددا در سخنان اخیر خود از لفظ «تحریم های مالی» بر علیه ایران استفاده کرد و این نوع تحریم ها را به عنوان ابزاری برای مقابله با ایران عنوان کرد.
البته در گذشته نیز تحریم های مالی بر علیه ایران اعمال شده بود و کماکان نیز بخش قابل توجهی از آن ادامه دارد.
اما نکته جالب این است که دوباره این تحریم ها به عنوان دستاویز آمریکا برای مقابله با ایران مطرح می شود و این نشان از آن دارد که ایران هنوز به سیستم های مالی و بانکی تحت اختیار آمریکا وابسته می باشد.
در تحریم های جدید آمریکا، کشورها در صورت مبادله با ایران تحریم می شوند
تحریم های جدید آمریکا بدین شکل است که طبق آن، مهمترین نهادها و سازمان های ایرانی از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یک لیستی تحت عنوان SDN list قرار گرفته اند و هر نهاد یا مجموعه ای (داخلی یا خارجی) که به اعضای این لیست خدمت رسانی مالی یا غیر مالی نماید، از طرف آمریکا تحریم شده و در لیست مذکور قرار می گیرد. در نتیجه تحریمی معادل تحریم های ایران بر آن وارد می شود.
در این شرایط پیش بینی می شود کشورها در مبادلات خود با ایران احتیاط لازم را به خرج دهند تا ارتباط مالی یا غیر مالی با افراد عضو لیست تحریمی نداشته باشند؛ چرا که در غیر این صورت زیان فراوانی از قبیل قرارگیری در لیست تحریم های آمریکا شامل حالشان خواهد شد؛ در بهترین حالت نیز باید جریمه سنگینی بدهند تا تحریم های اعمال شده علیه شان لغو گردد.
استفاده از ابزارهای جدید برای مطلع نشدن آمریکا از تبادلات مالی کشورها
در طی سال های اخیر سیستم های مالی بین المللی به دنبال طراحی راهکارها و ابزارهای جایگزین چرخه دلاری و نظامات مالی وابسته به آن بوده اند تا بدین طریق نظارت آمریکا بر عملیات مالی خود را کنار بگذارد.
یکی از این روش ها انعقاد پیمان های پولی دوجانبه بوده است که تقاضا و استفاده کشورها از دلار در تجارت را کاهش می دهد.
با وجود پیمان های متعدد پولی دوجانبه که در این زمینه میان کشورها منعقد شده است و چین به عنوان کشوری سرآمد در آن محسوب می شود، کشورهایی از جمله چین و روسیه راهکارهای تکمیلی و مهمی را به کار برده اند که علاوه بر حذف دلار از تجارت، اطلاع آمریکا و متحدانش از تبادلات مالی کشورها را نیز قطع می کند.
در این شرایط از آنجا که آمریکا متوجه ارتباط مالی کشورها با یکدیگر نخواهد شد، امکان تحریم و فشار به کشورها را نیز نخواهد داشت.
پیام رسان مالی جایگزین سوئیفت، راهکار اساسی
در این راستا دو کشور چین و روسیه در اقدامی مبتکرانه برای تسهیل مبادلات با ارزهای ملی خود اقدام به راه اندازی سیستم الکترونیکی پرداخت و تسویه PVP (پرداخت در مقابل پرداخت) نموده اند.
در این سیستم دو ارز ملی یوآن و روبل (یا سایر ارزها) با یکدیگر به راحتی تبادل شده و عمل تسویه نیز از طریق آن انجام می شود، بدون اینکه نیازی به چرخه دلاری یا سیستم سوئیفت، اتاق های تسویه و سایر سیستم های تحت نظارت آمریکا باشد.
ایران چه خواهد کرد؟
بانک مرکزی ایران می تواند با الهام گیری از ابتکارات کشور چین و روسیه، اقداماتی مشابه را برنامه ریزی نماید. از آنجا که ایران همواره تحت فشار تحریم های آمریکا و کشورهای غربی بوده و وضوح این فشار در سال های اخیر مشخص شده است، حرکت نکردن در این راستا به معنای خلع سلاح کشور در مقابل حملات اقتصادی کشورهای متخاصم است.
امکان تحریم روابط مالی و بانکی ایران توسط آمریکا به این دلیل وجود دارد که این کشور می تواند از طریق سوئیفت از تبادلات مالی ایران با خبر شود. لذا در صورتی که بانک مرکزی اقدام به راه اندازی سیستمی برای جایگزینی با سوئیفت نموده و با کشورهای مختلف از این طریق تعامل داشته باشد، نه تنها دیگر کشورها از همکاری اقتصادی با ایران احساس خطر نمی کنند بلکه آمریکا نیز امکان اطلاع از ارتباطات ایران نداشته و تحریم های جدید آن بی اثر می شود.
با این وجود بانک مرکزی که مهمترین نهاد برای بی اثر کردن تحریم ها و فشارهای اقتصادی است، طی این مدت که توافق برجام فرصتی برای اقدام به وجود آورد، اقدام مشخصی برای راه اندازی سازوکارهای لازم جهت کاهش اثرات تحریم های احتمالی در آینده و مقاوم سازی اقتصاد انجام نداد.
بنابراین در صورتی که تحریم های مالی و بانکی جدید آمریکا بر ایران تاثیر بگذارد، این بانک مرکزی است که مقصر اصلی بوده و باید پاسخگو باشد.
فقط با کشورهای همجوار امکان راه انداختن این نوع سیستم جایگزین شاید وجود داشته باشد