بر اساس اصل ۴۳ قانون اساسی، یکی از وظایف دولت ها در جمهوری اسلامی ایران فراهم کردن شرایط برای تأمین مسکن است. بنابراین ضروری است دولت ها به این مهم توجه جدی نموده و طرح‌های عملیاتی برای خانه‌دار کردن مردم به ویژه اقشار متوسط و کم درآمد جامعه اجرا نمایند.
به گزارش مسیر اقتصاد بررسی اقدامات صورت گرفته در بخش مسکن طی سال های اخیر نشان می دهد که مهمترین سیاست دولت در این برهه از زمان، تحریک تقاضای مسکن از طریق صندوق‌های پس‌انداز بوده است.
علیرغم اینکه سیاست فوق الذکر به خانه دار شدن بخشی از مردم انجامید، اما آمارها نشان می دهد که تحریک تقاضا به این شکل نتوانست در خروج بخش مسکن از رکود و همچنین خانه دار کردن اقشار متوسط و کم درآمد جامعه اثرگذار باشد.
دلیل این مسئله نیز این بود که قیمت مسکن بیش از توان و قدرت خرید خانوار افزایش یافته بود و لذا تسهیلات اعطایی از جانب دولت به دلیل عدم تناسب با توان خانوار، کارآمدی نداشت.
بالا بودن بیش از حد قیمت و نبود قدرت خرید، دو عامل رکود بخش مسکن
صندوق های پس انداز مسکن به عنوان مهمترین سیاست دولت در رونق بخشی به بازار مسکن، در تحریک این بازار اثرگذار نبود و تنها قشر متوسط رو به بالای درآمدی کشور که تمایل به خرید مسکن داشت را به این اقدام ترغیب کرد.
در مقابل اقشار کم درآمد جامعه که عمدتا نیازمند داشتن مسکن هستند و مسکن بخش قابل توجهی از هزینه های آنها را تشکیل می دهد، این توانایی مالی را نداشتند که از این صندوق ها استفاده نمایند.
دلیل این مسئله هم این بود که این قشر باید پول خود را به مدت یک سال در بانک قرار می دادند تا به آنها وام تعلق بگیرد؛ همچنین در صورت تعلق گرفتن وام نیز بعضا توانایی پرداخت اقساط آن را نداشتند چون اقساط وام های مذکور به دلیل بالا بودن بیش از حد قیمت مسکن، خارج از توان خانوار بود.
بنابراین در عمل بخش قابل توجهی از تقاضاکنندگان مسکن، به دلیل قدرت خرید پایین نتوانستند از این سیاست دولت بهره ببرند. در مقابل عرضه نامتناسب مسکن به دلیل قیمت بالا نیز دلیل دیگری بود که منجر به تعمیق رکود این بخش شد.
خروج مسکن از رکود چگونه امکانپذیر است؟
با توجه به آسیب شناسی صورت گرفته می توان گفت که کمبود همزمان عرضه و تقاضای مسکن، عامل اصلی رکود این بخش مهم اقتصادی کشور است.
بنابراین باید راهکارهایی به کار گرفته شود تا نه فقط به تحریک تقاضا بلکه به تحریک همزمان تقاضا و عرضه مسکن توجه داشته باشد.
در این راستا، مجموعه ای از سیاست های زیر قابل پیاده سازی برای رونق بخش مسکن است:
- اعطای وام به سازنده مسکن و دریافت بازپرداخت آن از خریدار؛ در این شرایط به دلیل تحریک همزمان تقاضا و عرضه، قیمت کاهش یافته و توان خرید برای مردم فراهم می شود
- اعطای زمین های ارزان به سازندگان مسکن جهت کاهش هزینه های تولید و در نتیجه کاهش قیمت مسکن
- استفاده از ظرفیت منابع قرض الحسنه در نظام بانکی برای کاهش نرخ سود وام خرید مسکن جهت کاهش مبلغ اقساط بانکی تسهیلات و افزایش مدت زمان بازپرداخت
