به گزارش مسیر اقتصاد در جهان امروز تنها چند ارز خاص است که در تجارت بین الملل بیشترین استفاده را دارد؛ از جمله این ارزها می توان به دلار، یورو، ین و یوآن اشاره کرد.
در بین این ارزهای پرکاربرد در تجارت جهانی، دلار آمریکا بیشترین استفاده را داشته و توانسته حدود ۶۴ درصد از ذخایر ارزی خارجی بانک های مرکزی دنیا را به خود اختصاص دهد.
پس از دو جنگ جهانی، تمام اروپا به شدت تحت تأثیر آثار جنگ قرار گرفته و این در حالی بود که آمریکا از این واقعه تأثیر آنچنانی نپذیرفته بود؛ بنابراین این اتفاق باعث شد که دلار آمریکا قدرت خرید خود را حفظ نموده و در مقایسه با ارز سایر کشورها قابل اتکاتر باشد.
در نتیجه کشورهای اروپایی که از جنگ جهانی اثر پذیرفته و دچار ویرانی هایی شده بودند، جهت بازسازی این ویرانی ها دست به دامان آمریکا شده تا از این کشور وام دریافت کنند. لذا منابع دلاری به این کشورها عرضه گردید و در مبادلات نقش پررنگ تری پیدا کرد و رفته رفته به ارز جهانروا تبدیل شد.
دلار اهرم فشار آمریکا به کشورها
این بین المللی شدن دلار منافع فراوان اقتصادی و اختیارات گسترده سیاسی را برای آمریکا به ارمغان آورده است. بدین شکل که سبب شده تا این کشور با چاپ بدون پشتوانه دلار و مبادله آن با کالاهای حقیقی سایر کشورها در جهان، اقدام به استفاده بدون زحمت از تولیدات و ارزش افزوده های واقعی این کشورها نماید.
از طرفی از آنجا که دلار متعلق به کشور آمریکا بوده، سبب شده تا سایر کشورها برای انجام مبادلات بین المللی خود و تسویه پرداخت های دلاری، نیاز به اجازه آمریکا داشته باشند. بنابراین این وابستگی به دلار یک ابزاری در دست آمریکا قرار داده تا بتواند از این طریق کشورها را تحریم دلاری نموده و دارایی های آنها را بلوکه نماید.
اقتصاد ایالات متحده در سال های اخیر بیشتر اقتصاد های دنیا را تحت تأثیر قرار داده و در برخی مواقع سبب شده تا بحران و نوسانات اقتصادی موجود در اقتصاد آمریکا از طریق دلار به سایر کشورها نیز سرایت کند. به عنوان نمونه می توان به آثار بحران مالی سال ۲۰۰۷ اشاره کرد که در آن کشور آمریکا برای نجات شرکت های داخلی خود اقدام به انتشار دلار نموده و از این طریق سب شده تا ارزش دلار کاهش یابد.
این عمل باعث کاهش ارزش دارایی های سایر کشورها شده و آن ها را متمایل نموده تا وابستگی خود به این ارز را کاهش دهند و به سراغ جایگزین های دلار حرکت نمایند.
کشور چین به دنبال کاهش وابستگی به دلار با پیمان پولی دوجانبه
یکی از کشورهایی که از کاهش ارزش دلار به شدت متضرر شده کشور چین است و این به دلیل دارایی های خارجی چندین تریلیون دلاری این کشور است که با کاهش اندکی در ارزش دلار، آن را با ضرر فراوانی مواجه نموده و سبب می شود تا کشور چین به سمت کاهش وابستگی به دلار حرکت نماید.
یکی از راهکارهایی که کشور چین بدان متوسل شده تا از این طریق وابستگی خود به دلار را کاهش دهد، انعقاد پیمان های پولی دوجانبه با کشورهای مختلف است. کشور چین از طریق انعقاد پیمان های پولی دوجانبه توانسته دلار را از بخشی از مبادلات بین المللی خود کنار گذاشته و به جای آن از یوآن خود استفاده نموده و از این طریق یوآن را نیز بین المللی نماید.
یکی از پیمان های پولی بزرگ چین پیمان پولی با اتحادیه اروپا بوده که گامی بزرگ در جهت استفاده از یوآن است و سبب شده تا استفاده از دلار در مبادلات میان اروپا و چین کاهش یابد.
دلار ضربه های شدیدی به اقتصاد ایران زده است
اقتصاد ایران نیز در ادوار مختلف از مضررات دلار در امان نبوده است. به لحاظ سیاسی ابزار دلار به عنوان یک متغییر مؤثر سبب شده تا کشور آمریکا از طریق اختیاراتی که به سبب دلار بدست آورده اقدام به ایجاد مانع بر سر راه تبادلات بین المللی ایران نموده و حتی در برخی موارد نیز از دسترسی ایران به درآمدهای ارزی اش جلوگیری نماید.
از طرف دیگر خود دلار به عنوان یک متغییر کلان اقتصادی تأثیرات فراوانی را بر اقتصاد ایران داشته است. به عنوان نمونه نوسانات دلار در سال های اخیر سبب شده تا متغییر های مهمی چون صادرات و تولید کشور دچار اختلال شود و بدنبال آن نیز رشد اقتصادی و اشتغال کاهش یابد.
لزوم حرکت ایران به سمت انعقاد پیمان های پولی دوجانبه برای رهای از دلار
برای جلوگیری از آسیب های دلار چه به لحاظ سیاسی و چه به لحاظ اقتصادی، باید نقش این ارز را در اقتصاد ایران و مبادلات بین المللی آن کاهش داد.
یکی از این راهکارها در این زمینه استفاده از پیمان های پولی دوجانبه است که در آن نیازی به استفاده از دلار نبوده و به جای آن از ارزهای ملی کشورهای طرف تجاری در مبادلات بین المللی استفاده می شود.
برگرفته از: پرس تی وی
