به گزارش مسیر اقتصاد اغلب مردم درک درستی از شیوه خلق پول در نظام بانکی و تبعاتی که برای اقتصاد کشورها ایجاد کرده ندارند. به همین دلیل قدرت انحصاری بانک های تجاری در خلق پول و یا به تعبیری خصوصی سازی قدرت حاکمیتی خلق پول، از افکار عمومی پنهان مانده است و به درستی به آن پرداخته نمی شود.
یک فرد معمول در جامعه این حقیقت را که بانک های تجاری از قدرت نفوذ قابل توجهی برخوردار هستند، درک کرده است. اما بخش قابل توجهی از مردم نمی دانند ریشه این قدرت نفوذ بانک های تجاری کجاست. مردم آگاه نیستند که در واقع این دولت ها هستند که قدرت حاکمیتی خلق پول خود را در اختیار بانک های تجاری قرار داده اند.
قدرت خلق پول یک اختیار حاکمیتی است
قدرت خلق پول یک اختیار حاکمیتی است و دولت ها وظیفه دارند با استفاده از آن منافع عموم جامعه را بیشینه نمایند. اما در حال حاضر این قدرت از سوی دولت ها در اختیار بانک های تجاری قرار گرفته است.
اینکه میزان خلق پول در جامعه چه میزان باشد و به کدام قسمت های اقتصادی کشورها وارد شود، نقشی تعیین کننده در شیوه توسعه و رشد اقتصادی کشورها دارد. از این رو باید این قدرت در اختیار نهادی قرار بگیرد که با در نظر گرفتن عواقب اقتصادی و اجتماعی مسائل بر کل اقتصاد کشور، شیوه خلق پول را مدیریت نماید.
اما بانک های تجاری تنها به دنبال افزایش سود شخصی خود هستند و تمایلی به حرکت در جهت منافع عمومی ندارند. به بیان دیگر قدرت خلق پول یک اختیار حاکمیتی است و خصوصی سازی آن می تواند عواقب اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مخربی برای جوامع به دنبال داشته باشد.
بانک های تجاری با اعطای تسهیلات خلق پول می کنند و از آن سود می برند
در نظام بانکی فعلی، پول بانکی تفاوت های زیادی با اسکناس دارد و بانک های تجاری بدون نیاز به هیچ سپرده گذاری قدرت خلق پول و اعطای تسهیلات دارند. اعطای تسهیلات از سوی بانک ها عملا به معنی خلق پول است و منافع حاصل از آن به بانک های تجاری می رسد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند شیوه خلق پول در نظام بانکی باید به گونه ای اصلاح شود که در آن منابع مالی به سمت فعالیت های اقتصادی و اجتماعی سودمند برای کل جامعه جهت دهی گردد. در حالیکه امروزه بانک های تجاری منابع مالی را خلق می کنند و آن را تنها به سمت فعالیت هایی سوق می دهند که برایشان منفعت بیشتری ایجاد نماید.
به بیان دیگر قدرت خلق پول نباید تحت کنترل بخش خاصی از جامعه باشد تا بتوانند با ایجاد منابع استقراضی، فعالیت های مورد نظر خود را تأمین مالی نمایند و در مقابل فعالیت های سودمند برای کل جامعه در تأمین مالی با مشکل مواجه باشد.
تحقیق و مطالعه در خصوص پیش فرض های نظام بانکی اولین گام برای اصلاح است
در نظام بانکی مدرن پیش فرض هایی وجود دارد که به طور ندانسته مورد توافق دولت ها قرار گرفته است و زیر سئوال بردن این پیش فرض ها به نوعی غیرقابل تحمل قلمداد می شود. در حالی که تحقیق و مطالعه در خصوص این پیش فرض ها می تواند اولین گام برای اصلاح نظام بانکی باشد.
باید به این سئوال پاسخ داده شود که چرا تنها بخش کمی از مردم، که همان صاحبان بانک های تجاری هستند برای سرنوشت پول خلق شده در کل جامعه تعیین تکلیف می نمایند؛ و چرا مردم حق ندارند قدرت خلق پول را از انحصار بانک های تجاری پس بگیرند.
اصلاح نظام بانکی و گرفتن قدرت انحصاری خلق پول از بانک های تجاری نیازمند ایجاد نهادها و روندهای جدید در ساختار پولی کشورهاست. نهادهای جدید باید شیوه خلق پول را به نحوی مدیریت نمایند که علاوه بر حرکت منابع مالی به سمت فعالیت های مفید برای تمامی جامعه، مشکلات سیاسی و اقتصادی همچون تورم نیز به خوبی کنترل شود.
تفکر نئولیبرال و بازار آزاد نتوانسته نظام مالی را به درستی مدیریت نماید
تفکر نئولیبرال بر این باور است که دولت ها نباید در خلق پول سهمی داشته باشند چرا که دخل و خرج دولت ها باید به یک اندازه باشد و قدرت خلق پول این تعادل را برهم می زند. در این تفکر این قواعد بازار آزاد است که تعیین می کند منابع مالی به چه میزان تولید شود و به کدام بخش ها وارد شود.
اما شیوه بانکداری مدرن که برپایه تفکرات نئولیبرالی بنا شده در عمل نشان داده که نمی تواند به درستی منابع مالی مورد نیاز فعالیت های مولد اقتصادی را تأمین نماید و علاوه بر این پایه گذار بسیاری از بحران های مالی به وجود آمده در طول سال های گذشته بوده است. این حقیقت نشان از آن دارد که دولت ها باید در شیوه خلق پول وارد شوند و در غیر این صورت پیروی از نظام بازار حاصلی جز بحران های مالی و عدم تخصیص بهینه منابع در پی نخواهد داشت.
چرا باید قدرت خلق پول به بانک های تجاری سپرده شود؟
چنانچه قدرت خلق پول در اختیار دولت ها قرار بگیرد و آن ها بتوانند هر میزان که بخواهند برای تأمین مالی فعالیت های خود خلق پول نمایند، سیاست مطلوبی نیست. تفکر نئولیبرال در این زمینه درست تشخص داده است. اما تفکر نئولیبرال در تخصیص انحصاری این اختیار حاکمیتی به بانک های تجاری و پیروی از نظام بازار آزاد در مدیریت منابع مالی به شدت در اشتباه است.
تفکر نئولیبرال باید به این سئوال پاسخ بدهد که اگر لازم است قدرت خلق پول از دولت گرفته شود، چرا باید این قدرت در اختیار بانک های تجاری قرار بگیرد که نماینده بخش بسیار کمی از مردم هستند؟ آیا نباید بخش قابل توجهی از مردم در تعیین سرنوشت منابع مالی جامعه سهیم باشند؟
منبع: بولیر
