به گزارش مسیر اقتصاد به نقل از ایرنا، با توجه به بیشترین رقم استفاده از آب در بخش کشاورزی است میزگردی در استان سمنان برگزار شد که در آن کارشناسان، مسوولان و بهره برداران موضوعاتی مانند لزوم توجه همه‌جانبه به توسعه بخش کشاورزی، پرهیز از نگاه یکجانبه به کشاورزی به عنوان پرمصرف‌ترین بخش، توجه به تنوع اقلیم در مدیریت منابع آب، تدوین الگوی کشت با همکاری بهره برداران و محققان، حمایت تسهیلاتی قابل توجه برای تشویق کشاورزان به منظور استفاده از آبیاری نوین، بهره گیری از تحقیقات عملیاتی به منظور تحقق هدفگذاری کاهش سطح و افزایش تولیدات کشاورزی و توجه به تولید محصولات راهبردی برای خودکفایی کشور را در میزگرد مطرح کردند.
گام اول؛ تغییر الگوی کشت برای کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: تغییر الگوی کشت بحث بسیار مهمی است که باید به آن توجه ویژه شود، در دنیای امروز دیگر صلاح نیست کشاورزان به سمت کاشت محصولات آب‌بَر و با ارزش افزوده پایین بروند.
سیدحسن میرعماد افزود: استان سمنان نیز همگام با کشور، برای تحقق این امر به دنبال تدوین الگوی کشت بوده است و با همکاری مراکز تحقیقات این فعالیت را آغاز کرده است، تغییر الگوی کشت برنامه ملی می طلبد که این برنامه ملی در دست پیگیری است، در سمنان نیز بنا به ضرورت ، برنامه ابتدایی و بومی سازی شده الگوی کشت در دست تدوین است که در روزهای آتی ابلاغ می شود.
وی با تاکید بر اهمیت مدیریت کشت، تصریح کرد: باید بررسی شود که هر محصول به اندازه و در مکان مناسب کشت شود، به طور مثال سبزی جات و میوه های پرآب‌بر مانند هندوانه که نیاز مردم است را نمی توان دیگر تولید نکرد بلکه با مدیریت آن و کشت در مکان مناسب آن محصول را می توان تولید کرد.
میرعماد تصریح کرد: در الگوی کشت محصولات کشاورزی که ارزش افزوده بیشتری دارند و آب کمتری مصرف می کنند، برای کاشت به کشاورزان توصیه می شود، کشاورزان نیز همیشه باید این ۲ ملاک را مدنظر خود قرار دهند.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان ادامه داد: با توجه به اقدامات انجام شده کشاورزان استان نیز تمایل به تغییر الگو کشت دارند، به طوری که سطح زیرکشت جالیز در سال های اخیر کاهش یافت و سطح زیر کشت برخی از گیاهان دارویی و پسته ۲ برابر شده است، در ۱۰ سال اخیر کشاورزان گام هایی هرچند کوچک در مسیر تغییر الگوی کشت برداشته اند و سازمان جهادکشاورزی نیز به دنبال سرعت بخشیدن در این راه هستند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: محدودیت منابع آبی در همه قرون گذشته بوده است، باید به دنبال راهکار علمی برای این چالش بزرگ بود زیرا آب در اکوسامانه طبیعی از فرمی به فرم دیگر تبدیل می شود و از چرخه خارج نمی شود، یکی از راه های رفع این چالش این بهره وری از منابع آبی با تغییر الگوی کشت است.
لطف الله رضایی تاکید کرد: نسخه شفا بخش کشاورزی بهره وری منابع آبی است، بهره وری یعنی با کمترین میزان مصرف آب محصولی را تولید کنیم که هم از لحاظ کمی بیشترین باشد و هم از لحاظ کیفی محصولی باشد که ارزش اقتصادی داشته باشد که این موضوع با تحقق تغییر الگوی کشت محقق می شود.
رییس هیات مدیره صنف کشاورزان استان سمنان گفت: سمنان جزو استان های کم بارش است، بعد از انقلاب توسعه کشاورزی در کشور مطرح شده ولی به توسعه از جایگاه کمی نگاه شده است، باید به این نکته توجه اساسی داشت که بالا بردن سطح محصول به هر قیمتی کار درستی نیست و در بلندمدت اثرات مخرب بسیار وحشتناکی خواهد داشت.
سعید خادم عباسی افزود: از این رو تغییر الگوی کشت گزینه مناسبی برای کشاورزان است تا با توجه به الگوی کشت، محصولاتی با مصرف آب پایین و با ارزش افزوده بالا کشت کنند.
وی تاکید کرد: البته در این موضوع باید زندگی کشاورزان نیز مدنظر قرار گیرد، الگوی کشت به طور حتم نیاز بخش کشاورزی است، ولی نباید به زندگی و درآمد کشاورز لطمه ای وارد کند.
کشاورز نمونه استان سمنان نیز گفت: واقعیت این است که در گام اول باید ساختار کشاورزی ایران اصلاح شود، ساختار کشاورزی ایران قدیمی است و با نگاه قدیمی اداره می شود و متاسفانه کشاورزی در حال فروپاشی است و بحران های کمبود آب و تغییر اقلیم بسیار جدی است.
منوچهر ذوالفقاری افزود: برنامه ریزی های انجام شده توسط دولت برای تغییر الگوی کشت بسیار خوب است اما حلقه مفقوده این موضوع، نظارت است، دولت باید نظارت بر اجرا نیز داشته باشد تا این برنامه ریزی های انجام شده به سر منزل مقصود برسد .
گام دوم؛ کشت گلخانه ای راهکار افزایش تولید و کاهش مصرف آب
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با اشاره به مزیت های فراوان کشت گلخانه ای، افزود: تولید در محیط های گلخانه ای ۲۰ برابر افزایش و همچنین مصرف آب به شدت کاهش می یابد.
میرعماد تصریح کرد: شرایط برای توسعه کشت گلخانه ای در استان سمنان فراهم است، آنچه دولت باید در خصوص تامین تسهیلات و صدور مجوزها انجام دهد، به خوبی صورت گرفته است و تسهیلات مورد نیاز از طریق صندوق توسعه مهر به صورت نامحدود ارایه می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: در کشت گلخانه ای مصرف آب به صورت چشم گیری کاهش می یابد به طور مثال اگر هفت هزار هکتار سطح زیر کشت سبزی و صیفی به هزار هکتار کشت زیرپوشش گلخانه ای تبدیل شود، ۹۷ میلیون متر مکعب آب مصرفی به ۱۹ میلیون متر مکعب در کشت گلخانه ای کاهش می یابد و این یعنی صرفه جویی ۷۸ میلیون متر مکعبی.
رضایی اضافه کرد: همچنین در هفت هزار هکتار زمین اگر ۱۵۰ هزار تن محصول تولید شود، در کشت گلخانه ای ۲۰۰ هزار تن محصول تولید می شود و این نشان دهنده این است که این کشت دارای ۲ ملاک اصل بهره وری است.
وی گفت: با توجه به طرح های اقتصاد مقاومتی در حال حاضر ۹۲ هکتار گلخانه در استان سمنان وجود دارد که در آن ۲۵ هزار تن محصول تولید می شود، ۹ مجتمع گلخانه ای وجود دارد، چهار مجتمع در حال بهره بردای است و پنج مجتمع دیگر به سرمایه گذار واگذار می شود، برنامه وزارت جهادکشاورزی توسعه هفت هکتار کشت گلخانه ای در سال بود ولی هدف گذاری این سازمان بالای ۲۰ هکتار توسعه گلخانه است.
وی بیان داشت: با توجه به مزیت های زیاد کشت گلخانه ای، اما کشاورزان به علت نیاز به سرمایه بالای راه اندازی این نوع کشت، رغبت زیادی ندارند، زیرا هر هکتار گلخانه به ۱,۵ میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز دارد.
رییس هیات مدیره صنف کشاورزان استان سمنان گفت: یکی از روش های بهینه مصرف آب، بدون بالا بردن سطح کشت، روش گلخانه ای است که اجرای روش گلخانه ای و بقای آن به سه عامل فناوری نوین، خدمت به موقع و ارتقای سطح نیروی انسانی بستگی دارد.
مجید خادم عباسی تصریح کرد: برای این که کشت گلخانه ای هر روز بهتر و همراه با بقا باشد به فناوری نوین نیاز دارد نباید کاشت و برداشت به صورت قدیمی انجام شود، دومین مورد خدمت به موقع است، به این صورت که بازار، تسهیلات بانکی و ماشین آلات باید در اختیار کشاورزان باشد، کشاورزان با تسهیلات با سود بانکی ۲۸ درصد نمی توانند فعالیت کنند و سومین مورد ارتقای سطح نیروی انسانی است، با بالا بردن سطح علمی و فنی نیروی انسانی، مصرف آب کنترل می شود و گلخانه ها به پایداری می رسد.
کشاورز نمونه استان سمنان گفت: من از اولین افرادی بودم که کشت گلخانه ای را در سمنان آغاز کرده ام، این نوع کشت مزیت های فراوانی دارد که بارزترین آن افزایش چندبرابری تولید و کاهش مصرف آب است.
منوچهر ذوالفقاری افزود: در کنار کشت گلخانه ای باید به موضوع دیگری نیز توجه شود، همانطور که میدانیم ۳۵ درصد مواد غذایی تباه می شود و از بین می رود و این موضوع به علت توجه نکردن به صنایع تبدیلی است.
وی تاکید کرد: هر مزرعه باید صنایع تبدیلی داشته باشد، و باید در این زمینه سرمایه گذاری شود تا بخش صنایع تبدیلی گسترش یابد، و دولت نیز در این راه باید حمایت کننده باشد.
گام سوم؛ بهره برداری از منابع موجود بدون افزایش سطح کشت
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: تولید ماده خشک نسبت به مترمکعب آب مصرفی ایران با میانگین های جهانی بسیار فاصله دارد، این فاصله به طور حتم باید کم شود که یکی از راه های افزایش عملکرد در واحد سطح است یعنی باید تولید بدون بالا بردن سطح افزایش یابد.
میرعماد افزود: در سال گذشته با همین منابع موجود ۳۳ درصد تولید محصولات راهبردی استان سمنان رشد داشت و در کل محصولات کشاورزی نزدیک ۱۰درصد رشد داشت، تولید بدون افزایش سطح نیز صورت گرفته است، همچنین سطح زیرکشت گندم کاهش پیدا کرد و تولید آن ۳۷ درصد افزایش یافت.
وی افزود: تولید چغندر قند در استان سمنان سال ۹۴ حدود ۹۵ هزار تن بود در سال ۹۵ این میزان به ۱۶۵ هزار تن افزایش یافت و با توجه به این که تامین شکر یکی از ضرورت‌های کشور است، توسعه چغندرقند از اهمیت بالایی برخوردار است و بیش از ۸۰ درصد کشت این محصول در استان سمنان در منطقه کالپوش به علت شرایط آب و هوایی مناسب انجام می گیرد.
وی تاکید کرد: یکی از سیاست های جهادکشاورزی توسعه کشت چغندرقند است و امیدواریم در سال جاری با وجود خشکسالی تولید این محصول افزایش یابد.
میرعماد گفت: در سال گذشته، حدود ۱۰۵ کارشناس پهنه در مناطق مختلف استان مشغول به فعالیت شدند، در اقدامی استان به ۱۰۰ قسمت تقسیم شد و هر بخش به یک کارشناس داده شد تا این کارشناسان با کشاورزان ارتباط داشته باشند تا سوالات و نیازهای کشاورزان را در زمینه های مختلف تخصصی پاسخگو باشند.
وی اضافه کرد: اگر می خواهیم افزایش تولید به وجود بیاید، باید یافته های تحقیقاتی به مزرعه برده شود و به کشاورزان توصیه های لازم در زمینه های مختلف، کاشت، داشت، برداشت و تامین بذر مناسب ارایه شود.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان ادامه داد: همچنین ۸۴ درصداز بذرهای ارایه شده بذر اصلاح شده است، این بذرها زیر نظر محققان تولید می شود و دارای تاییدیه و اصلاح شده است که موجب افزایش تولید محصولات می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: باید از منابع موجود به بهترین نحو استفاده کرد به طوری با کمترین میزان مصرف آب محصولی تولید شود که هم از لحاظ کمی بیشترین باشد و هم از لحاظ کیفی محصولی باشد که ارزش اقتصادی داشته باشد.
رضایی با بیان این که شرط تحقق این امر این است که به منابع پایه هیچ خسارتی وارد نشود، افزود: منابع پایه شامل آب، محیط زیست و هوا می شود.
وی ادامه داد: در استان سمنان متوسط بهره وری هزار و ۲۰۰ گرم محصول کشاورزی است و این به این معنا است که در صورت مصرف یک متر مکعب آب، هزار و ۲۰۰ گرم محصول خشک تولید می شود، که این میزان باید ارتقا یابد.
وی یکی دیگر از راه های صرفه جویی در مصرف آب را انتقال کشت برخی از محصولات مانند کلزا، چغندرقند و گیاهان دارویی خاص از بهار به پاییز و زمستان عنوان کرد و افزود: با انجام این کار، در مصرف آب تعادل بخشی صورت می گیرد و موجب صرفه جویی ۴۰ درصدی آب می شود.
رییس هیات مدیره صنف کشاورزان استان سمنان گفت: برای افزایش بهره وری محصولات نباید به منابع پایه خسارتی وارد شود و باید تمام جوانب در این موضوع بررسی شود.
خادم‌عباسی گفت: نوک تیز پیکان انتقادات آب در مصرف همواره به سمت کشاورزان بوده است، در صورتی که باید از این قشر زحمتکش حمایت شود، در کاهش منابع آبی کشاورز به تنهایی مقصر نیست و با فشار آوردن بر کشاورزان نمی توان کمبود آب را جبران کرد در صورتی که در زمان تحریم ها کشاورزان پای نظام قدرتمندانه ایستادند.
وی اضافه کرد: برخی از محصولات مانند گندم در کشور راهبردی و حیاتی هستند و اگر تولید نشوند بسیاری از مسائل را تحت شعاع قرار می گیرد و امنیت غذایی به آن ها بستگی دارد به همین دلیل آن ها راهبردی نامگذاری شده اند تا از آن حمایت شود، به طور مثال نمی توان گندم را حذف کرد و محصول دیگری به جای آن کاشت بلکه باید از گندم کاران حمایت کرد.
گام چهارم؛ استفاده از سامانه های نوین آبیاری
رییس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: این استان در کمربند خشک کره زمین و در شرایط بحرانی قرار دارد، مدیریت مصرف آب در این حوزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، یکی دیگر از راهکار های صرفه جویی استفاده از سامانه های نوین آبیاری است.
میرعماد تاکید کرد: با وجود محدودیت در منابع آبی، کشاورزان سخت کوش تلاش می کنند تا با منابع اندک، منابع غذایی را تامین کنند، امنیت غذایی یکی از مسایل اساسی کشور است که کشاورزان در این راه تلاش های فراوانی را می کنند.
وی ادامه داد: تا کنون اقداماتی در زمینه توسعه سامانه آبیاری نوین در این استان انجام شده اما در این حوزه سمنان عقب است، با وجود تمام این کاستی ها دولت یازدهم گام بزرگی در اجرای سامانه آبیاری نوین برداشته شد.
وی یادآور شد: در دوره های گذشته در مجموع ۶ هزار و ۱۲۵ هکتار سامانه نوین آبیاری در استان سمنان اجرا شده بود، اما در دولت تدبیر و امید ۹ هزار هکتار توسعه آبیاری انجام شد، به طوری که در سال گذشته ۵ هزار هکتار سامانه نوین آبیاری در استان سمنان اجرایی شد، امسال نیز برنامه ریزی شده است تا در ۱۲ هزار هکتار این سامانه اجرایی شود.
وی اضافه کرد: برای اجرای این طرح هیچ محدودیتی وجود ندارد و دولت برای اجرای آن یارانه ارایه می دهد از اول سال ۹۶ حدود پنج هزار هکتار اجرا شده و در دست اجرا است.
وی تصریح کرد: برای آبیاری قطره ای و بارانی سال قبل ۷ میلیون تومان برای هر فرد و همچنین برای افرادی که به صورت تجمیعی کار می کنند حداقل هکتاری ۱۰ میلیون تومان تسهیلات بلاعوض در نظرگرفته شده است و سال گذشته با وجود محدودیت های منابع مالی ۴۴ میلیارد تومان دولت در این زمینه به استان سمنان تخصیص داد و امسال نیز ۹۰ میلیارد تومان در این زمینه اعتبار داده می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: سال گذشته با اجرای سامانه های نوین آبیاری در استان ۱۵ میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شد و سامانه آبیاری تحت فشار نیز ۴۰ درصد بهره وری عملکرد را بدون کاهش سطح و با ذخیره سازی آب افزایش می دهد.
رضایی گفت: ذخیره سازی سیلاب ها، جلوگیری از خروج روان آب ها و تغذیذه سفره ها، نگاه به آب سبز و ذخیره آن و کاهش مصرف آب های غیرمتعارف برای صنعت از دیگر راهکاری ذخیره سازی و صرفه جویی آب است.
وی اضافه کرد: در مجموع برای توسعه سامانه آبیاری تحت فشار ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات ارایه شده است که این مقدار کافی نیست.
رییس هیات مدیره صنف کشارزان استان سمنان گفت: همگام با افزایش تولیدات، سامانه های آبیاری نیز باید ارتقا یابد، که این اتفاق رخ نداد و فقط سطح زیر کشت در طول سال ها افزایش یافت و سامانه های نوین آبیاری عملی نشده بود.
خادم عباسی اضافه کرد: با مصرف بهینه آب می توان در تمام مناطق بهترین پوشش گیاهی را داشت، اما مصرف آب با کمبود دانش فنی رو به رو است و دستگاه های اجرایی برنامه های عملیاتی برای مصرف بهینه آب نداشته اند و همچنین آموزش لازم برای استفاده از سامانه های نوین آبیاری به کشاورزان داده نشده است.
کشاورز نمونه استان سمنان گفت: اجرای سامانه آبیاری نیاز به آموزش دارد، در گام اول باید نحوه صحیح استفاده از این روش به کشاورزان آموزش داده شود تا آن ها بتوانند آب را بهینه مصرف کنند و محصولات آن ها نیز از نظر کمی و کیفی مناسب باشد.
ذوالفقاری افزود: دومین نکته اساسی در این راه، بومی سازی این سامانه است، باید با توجه به شرایط آب و هوایی و متناسب با هر اقلیم این سامانه اجرا شود و دولت نیز بر اجرای آن باید نظارت کافی و جدی داشته باشد.
گام پنجم؛ انتقال آب دریای خزر، تناسب اراضی و انتقال کشت بهاره به زمستان
رئیس سازمان جهادکشاورزی سمنان گفت: در استان سمنان ۵۶۰ قنات وجود دارد برای همه قنوات شناسنامه توسط این سازمان تهیه شده است و همچنین احیا و مرمت و بازسازی این قنوات در دستور کار قرار گرفته است زیرا در مناطق کویری بهترین روش برای بهره برداری بهینه آب استفاده از قنوات است.
وی یکی دیگر از راهکارها را انتقال آب دریای خزر برای پایداری کشاورزی استان عنوان کرد و افزود: انتقال آب دریای خزر به استان سمنان ضروری است زیرا با این انتقال، کشاورزی در استان حفظ می شود و به پایداری می رسد.
رضایی گفت: ۱۱ طرح در حوزه فنی برای مصرف بهینه آب در حال انجام است که با عملی شدن طرح ۳۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب صورت می گیرد، در حال حاضر ۹۳۰ میلیون متر مکعب آب در حوزه بخش کشاورزی مصرف می شود که با اجرای طرح ها ۱۸۰ میلیون متر مکعب صرفه جویی می شود.
وی جایگزینی محصولات علوفه ای را یکی دیگر از راهکارها عنوان کرد و ادامه داد: همچنین با تغذیه بهتر، میزان تولیدات محصولات بیشتر می‌شود، تناسب اراضی، سطح بندی خاک متناسب با نوع محصول، رعایت تاریخ کشت و کشت مستقیم روی بقایای کشت قبلی، از دیگر راهکار های موثر در این مسیر است.
رییس هیات مدیره صنف کشاورزان استان سمنان افزود: فرآیند کشاورزی یک سامانه به هم پیوسته است، توسعه بخش کشاورزی و بهره وری درست از آب می تواند کشاورزی استان را توسعه بخشد.
خادم عباسی با تشریح اصل رشد سوسماری، گفت: در رشد سوسماری ، هماهنگی در رشد وجود ندارد، در بخش کشاورزی نیز باید به تمام مسائل به صورت متناسب توجه شود و نباید اجازه داد این بخش به شکل سوسماری رشد کند.
وی حذف بازارهای سنتی برای بهبود مصرف آب، صادرات پایدار و نه فصلی و خرید تضمینی پایدار توسط دولت را خواستار شد و افزود: برای انجام تمام این عملیات ها نیاز به اراده و عزم جمعی و نگاه همگانی است، زیرا مصرف آب مربوط به همه مردم است..
کشاورز نمونه استان سمنان، ذوالفقاری با انتقاد از دولت دهم و نهم برای حفر چاه های غیرمجاز و بهره برداری بیش از حد، مشکل اصلی کشاورزی را دانش کم در کنار استفاده نادرست از آب عنوان کرد.
من متعجبم که سردمداران ما در خصوص آب مردم را دچار یاس و نومیدی میکنند و اگر حساب سرانگشتی کنیم و به آمار سالیان گذشته رجوع کنیم هرسالی ۲۲ الی ۳۰ % آب پشت سدها کمتر شده است یعنی در مدت این ۷ سال با این آمار باید سدهای کشور کاملا خشک شده باشد ولی الحمدلله بیش از ۸۰% ظرفیتشان آب دارند . من معتقدم اگر ما کمبود اب هم داشته باشیم مثل پتق توی سر مردم نکوبیم هی آنها را نومید نکنیم . شکرخدا ما دارای چشمه های اب شیرین آبشارها و منابع غنی آب هستیم و چندین رودخانه آب شیرین داریم که به دریای خزر میریزد و با هدایت این آبها به مرکز ایران میتوانیم برای آیندگان دور آب ذخیره کنیم و در ثانی اگر در کنار مرزها با کشور آذربایجان و ارمنستان و عراق چاه حفر کنیم باز میتوانیم مدیریت کنیم و ما کارون و خیلی رود خونه دیگر داریم ثالثا معتقدم با اب شیرین کن آب خلیج فارس /دریای عمان و حتی اقیانوس هند و دریای خزر شیرین کنیم مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس که با اب شیرین کن علاوه بر شرب الان محصولات شان به کشورهای دیگر نیز صادر میکنند.
اولاً همین بی توجهی ها بود که کارون را خشک کرد زاینده رود را خشک کرد. ببینید مصرف آب ما دو برابر مصرف جهانی آبه ولی میزان منابع آبی ما نصف میانگین جهانه. ادامه این روند باعث نشست اراضی در جای جای کشور میشه و تبدیل این اراضی به زمبن های غیر قابل کشت رو تسریع می کنه. بعد شما از کدام مدیریت حرف می زنید که قرار آب شیرین کن ایجاد کنن و ... مدیران ما هیچ اقدامی نکنن خیلی بهتره چرا که عامل خشک شدن دریاچه ارومیه و شور شدن کارون همین مدیریت اینهاست. اینها تخصصشون آب شور کنه نه آب شیرین کن. البته منظور بنده همه مدیران نیستن ولی متاسفانه در بحث های تکنیکی خیلی ها که سوادی ندارن ولی مدرکش رو دارن تازه اون هم نه مدرک مرتبط بلکه کل اطلاعاتشون یه چیزی تو مایه های اطلاعات عمومیه میان و راه کار می دن که مثلا فلان سد رو فلان جا بسازن بیشتر آب ذخیره بشه و ... یا آب فلان رودخانه رو با عنوان آب شرب به تبریز بدن و پسابش رو هم پس ندن و بعد بگن نمی دونیم چی شد دریاچه ارومیه خشک شد! از این اتفاقات زیاد می افته بایستی اجازه داد متخصصین تصمیم بگیرن نه روسایی که اطلاعاتشون کمه.
این ها در جهت نامید کردن مردم ایران است که از پروژه های تحت حمایت غربی هاست و مقالات در این ارتباط را در بهترین مجلات کشوری همچون انگلیس چاپ می کنند که ایران در حال خشک شدن است.