به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، طی یک هفته ی گذشته اخبار ضد و نقیضی درباره ی افزایش قاچاق گازوئیل در رسانه ها انتشار یافته است.
ابتدا رئیس اداره پیشگیری از عرضه خارج از شبکه و مقابله با قاچاق سوخت در مصاحبه با ایسنا، آماری از افزایش کشف محموله های قاچاق گازوئیل ارائه داد که این خبر با تیتر «قاچاق گازوئیل افزایش یافت» انتشار یافت.
انتشار این خبر حساسیت های وزارت نفت را برانگیخت و بلافاصله پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت «شانا» وارد عمل شد و اعلام کرد که آمار مذکور صرفا مربوط به افزایش کشفیات محموله های قاچاق است و به افزایش قاچاق گازوئیل اشاره ای ندارد. بعد از این اقدام وزارت نفت، خبرگزاری ایسنا نیز به اصلاح خبر قبلی مبادرت ورزید. [۱][۲]
اما واقعیت چیست؟
صرف نظر از اظهار نظرهای رئیس اداره پیشگیری از عرضه خارج از شبکه و مقابله با قاچاق سوخت و وزارت نفت، باید گفت که براساس جدیدترین آمار مصرف سوخت گازوئیل در کشور، مصرف گازوئیل غیر نیروگاهی از ابتدای سال جاری تاکنون به طور میانگین ۶۳٫۹۹ میلیون لیتر بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۶ درصدی داشته است.
همچنین براساس آمار، مصرف گازوئیل در تمام بخش‌ها از جمله نیروگاهی و غیر نیروگاهی که شامل بخش کشاورزی و حمل و نقل می‌شود رشد ۱۲ درصدی را نشان می‌دهد؛ به طوری که از ابتدای سال جاری ۷۴٫۷ میلیون لیتر به طور میانگین گازوئیل مصرف شده است که میزان مصرف این سوخت در سال ۹۵ حدود ۶۶٫۷ میلیون لیتر به طور متوسط در روز بوده است.[۳]
با توجه به اینکه فصل های گرم سال هستیم، مصرف گازوئیل در نیروگاه ها کمتر از ۵ میلیون لیتر در روز است و البته مصرف گازوئیل در بخش کشاورزی نیز چندان قابل اعتنا نیست.
همچنین با توجه رکود دامنه‌دار اقتصادی در کشور، به سختی می‌توان پذیرفت افزایش مصرف گازوئیل ناشی از رونق بخش‌های اقتصاد باشد. اخیرا مسئولین دولت و وزارت نیرو از افزایش مصرف برق صنایع به عنوان شاهدی بر رونق بخش صنعت یاد کرده اند. بررسی ها نشان می دهد این ادعا چندان صحیح نیست. چرا که با توجه به گزارش های مدیریت شبکه برق ایران، میزان مصرف برق صنایع نسبت به سال گذشته تنها کمتر از ۲ درصد رشد داشته است.[۴]
نکته حائز اهمیت این است که علت اصلی افزایش مصرف برق، حتی در بخش صنعت، گرمای کم سابقه هواست. چرا که بخش عمده ای از مصارف صنعتی برق نیز مربوط به خنک سازی و تهویه سیستم های صنعتی است. لذا نمی توان این میزان از افزایش مصرف برق را به ایجاد رونق اقتصادی ارتباط داد.
بنابراین تنها گزینه باقی مانده برای توجیه رشد ۱۲ درصدی مصرف گازوئیل در سال ۹۶، بخش حمل و نقل و به تبع آن افزایش قاچاق است.
چرا قاچاق گازوئیل افزایش یافته است؟
با شروع فاز اول طرح سهمیه بندی گازوئیل موسوم به طرح پیمایش، مصرف گازوئیل به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافت و برای اولین بار در ده سال گذشته سیر صعودی مصرف گازوئیل متوقف شد. قاعدتا بخش عمده ی این کاهش مربوط به کاهش قاچاق گازوئیل می شد که طی سازوکار مفید طرح پیمایش صورت گرفت.
میزان مصرف گازوئیل طی سال ۷۵ تا ۹۳ [۵]
موفقیت چشمگیر فاز نخست این طرح در کاهش قاچاق باعث شد مطالبات برای اجرای هرچه سریعتر فاز دوم این طرح افزایش یابد. اما در کمال تعجب اجرای فاز دوم طرح بارها به تعویق افتاد و تاکنون نیز اجرا نشده است.
به نظر می رسد با گذشت زمان، سازوکارهای فاز نخست طرح پیمایش توسط باندهای قاچاق سوخت شناسایی و آنالیز شده و منافذی در این طرح برای قاچاق سازمان یافته پیدا شده است. این مسئله می تواند یک هشدار جدی برای مسئولین وزارت نفت باشد که هرچه سریعتر فاز دوم طرح پیمایش را به اجرا برسانند و جلوی قاچاق این انرژی فسیلی را بگیرند.
فارغ از اینکه قاچاق گازوئیل افزایش یافته یا تغییری نکرده است، ضروری است با استفاده از سازوکارهایی از جمله اجرا و تکمیل طرح پیمایش، جلوی هر اقدامی که منجر به قاچاق سوخت می شود را گرفت.
پینوشت:
[۱]:http://www.isna.ir/news/96041104637
[۲]:http://www.shana.ir/fa/newsagency/277447
[۳]:http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960327000721
[۴]:http://www.igmc.ir/Power-grid-status-report
[۵]:http://ayaronline.ir/1395/12/227349online.ir/1395/12/227349
