از معضلات فعلی کشور که در بلند مدت بحران آفرین است، موضوع پیری جمعیت و هرم سنی می باشد. بررسی ها نشان می دهد که هرم سنی جمعیت کشور به سوی پیری می‌رود و جمعیت جوان کشور در حال کاهش است که این کاهش جمعیت جوان، مشکلات زیادی را در آینده برای کشور به‌وجود خواهد آورد.
به گزارش مسیر اقتصاد، هرچند هم اکنون افزایش جمعیت را در کشور شاهد هستیم و سالانه حدود یک میلیون نفر به جمعیت کشور افزوده می‌شود اما نرخ رشد جمعیت نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است و اگر همین روند ادامه پیدا کند، با رشد منفی جمعیت در سال‌های آینده روبه‌رو خواهیم شد.
از عواقب کاهش رشد و پیری جمعیت می توان به کاهش پویایی و تحرک جامعه، تاثیر منفی بر شاخص های اشتغال و رشد اقتصادی و آسیب پذیری کشور در حوزه های مختلف اشاره کرد. لذا لازم است تا جهت جلوگیری از حرکت میانگین جمعیت کشور به سمت پیری، سیاست هایی همه جانبه اتخاذ گردد تا بتوان از ایجاد این معضل پیشگیری کرد. مسئله ای که کشورهایی چون ژاپن نیز که با معضل پیری جمعیت روبرو هستند، برای آن چاره اندیشی کرده اند.
مشکلات اقتصادی یکی از دلایلی است که باعث ترس جوانان از ازدواج و پس از آن فرزند دار شدن می شود و در نتیجه‌ی افزایش سن ازدواج، جامعه به سمت خانواده‌های تک نفره و در نهایت کاهش جمعیت سوق پیدا می کند. برای رفع این مشکل، اتخاذ تصمیماتی جهت تسهیل ازدواج افراد و فرزنددار شدن خانوارها، می تواند تا حد خوبی به افزایش آمار ازدواج و کاهش ترس والدین از صاحب فرزند شدن بینجامد و سبب رشد جمعیت گردد. در این راستا، معافیت های مالیاتی می تواند یکی از راه حل هایی باشد که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد.
مالیات علاوه بر اینکه به عنوان یکی از منابع درآمدی کشور محسوب می شود، می تواند به صورت یک ابزار تنظیم گری برای بخش های مختلف، توسط دولت مورد استفاده قرار گیرد. ابزارهای تنظیم گری مثل مالیات، این خاصیت را دارند که می توانند در حوزه های مختلف به کنترل و جهت دهی پرداخته و بخش مورد نظر را به سمت اهداف سیاستگذار هدایت کنند. این نکته نیز قابل ذکر است که پیش نیاز استفاده از ابزار مالیات در سیاستگذاری، وجود شفافیت اطلاعات و مرتبط بودن سیستم های اطلاعاتی است.
لذا مالیات از جمله ابزارهایی است که می تواند در جهت دهی جمعیت نیز تاثیر گذار واقع شود که البته در حال حاضر از آن استفاده ای در این حوزه نمی شود. توجه به سازوکارهای مالیاتی و سیاستگذاری مناسب در این حوزه باعث می شود که بتوان از مزایای این ابزار مالی در موضوع جمعیت به خوبی استفاده کرد.
در این مورد، دولت می تواند با اتخاذ قوانینی مبنی بر معافیت مالیاتی متاهلین و ایجاد اعتبار مالیاتی به ازای هر فرزند، به افزایش آمار ازدواج و افزایش جمعیت در کشور کمک کند.
برای مثال در حال حاضر، معافیت از مالیات بر درآمد افراد پس از ازدواج تا پنج سال و معافیت سالانه ۵ میلیون تومان از مالیات تا پنج سال به ازای تولد فرزند دوم به بالا، می تواند از جمله قوانینی باشد که لازم است ایراد شود تا بتوان به افزایش آمار ازدواج و جمعیت کشور سرعت بیشتری بخشید. بدین ترتیب، ماهانه به طور میانگین حدود ۴۰۰ هزار تومان به افرادی که متاهل یا صاحب فرزند می شوند، طی مدت پنج سال کمک می شود که در این امر تاثیر بسزایی است.
بررسی سایر کشورهای جهان و سیستم مالیاتی آنها نشان می دهد که کشورهایی همچون آلمان و آمریکا نیز چنین قوانینی را جهت رشد جمعیت اتخاذ کرده اند.
در آلمان، تاهل و تعداد فرزندان در میزان مالیات هر شخص تاثیر گذار است و افراد به ازای هر فرزند، ۳۴۵۶ مارک تخفیف مالیاتی دارند. همچنین در آمریکا هر شخص به ازای هر نفری که تحت تکفل دارد، معادل ۱۰۰۰ دلار اعتبار مالیاتی دارد که قابل وصول نیز می باشد. این بدان معناست که در صورتی که میزان مالیات شخص از میزان معافیت هایش کمتر باشد، قادر است تا مابه التفاوت را از سازمان مالیات دریافت کند.
بنابراین ضروری است تا با استفاده بهینه از این ابزار، به سمت افزایش آمار ازدواج و رشد جمعیت که از معضلات فعلی کشور است حرکت نمود.
