به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان میان دولتی جهت همکاری های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. دو کشور چین و روسیه نقش اصلی و تعیین کننده را، در سازمان شانگهای، تشکیل می‌دهند.
سازمان شانگهای در ابتدا تحت عنوان گروه شانگهای ۵ با هدف حل اختلافات مرزی میان چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی در سال ۱۹۹۶ شکل گرفت؛ در نهایت با موافقت اعضای این گروه، به سطح سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ ارتقا یافت.
در گام بعدی چهار کشور مغولستان، ایران، هند و پاکستان در سال ۲۰۰۴ به صورت اعضای ناظر به عضویت این سازمان درآمدند. در نشست اخیر سازمان همکاری شانگهای کشورهای هند و پاکستان به عضویت کامل این سازمان درآمدند و با عضویت این دو کشور تعداد کشورهای عضو در سازمان همکاری شانگهای به ۸ کشور رسید.
سازمان همکاری شانگهای به طور همزمان اهداف سیاسی، امنیتی و اقتصادی را دنبال می کند؛ جلوگیری از تک قطبی شدن جهان و ممانعت از گسترش حضور قدرت های فرامنطقه ای، به ویژه ناتو و ایالات متحده آمریکا در فضای اوراسیا از طریق تحکیم همکاری های منطقه‌ای، مقابله با جدایی طلبی، افراط گرایی و تروریسم از اهداف جدی این سازمان می باشد.
تحولاتی که در طی سال‌های اخیر در زمینه جغرافیای سیاسی اوراسیا و مناطق پیرامونی آن روی داده است بر اهمیت اهداف و برنامه های این سازمان افزوده است. تحولاتی از قبیل امنیتی شدن فضای بین‌المللی به بهانه حادثه ۱۱ سپتامبر، اشغال افغانستان، حضور مستقیم ناتو و ایالات متحده در منطقه آسیای مرکزی، گسترش فعالیت گروه‌های افراطی و تروریستی در افغانستان و پاکستان و مسائل مربوط به انتقال و امنیت انرژی و همچنین تحریم های جدید و پیشرفته اقتصادی غرب، موجب توجه روز افزون جامعه جهانی به اهداف و برنامه های بازیگران سازمان همکاری شانگهای شده است.
یکی از اصلی ترین زمینه های همکاری این سازمان، همکاری های اقتصادی می باشد. توافقنامه همکاری اقتصادی کشورهای عضو سازمان در سپتامبر ۲۰۰۳ شکل گرفت که در این نشست کشور چین، پیشنهاد کرد که برنامه بلندمدتی جهت ایجاد منطقه آزاد تجاری در سازمان تدوین شود.
از دیگر توافقات اقتصادی مهم این سازمان، تشکیل شورای مشترک بانکی بین کشورهای عضو سازمان بود. هدف از تشکیل این شورای مشترک بانکی، تسهیل در فراهم نمودن سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه های مشترک سازمان عنوان شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، ماه گذشته در آستانه برگزاری نشست سران شانگهای، یوری اوشاکوف مشاور رئیس جمهوری روسیه اعلام کرده بود که مسکو خواستار ادامه گسترش سازمان همکاری‌های شانگهای است و در وهله نخست روی عضویت ایران در این سازمان تاکید دارد.
همچنین لی هوی لای، دستیار وزیر خارجه چین اظهار کرد که با این که ایران یک عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای است، ولی مدت ها در فعالیت های این سازمان مشارکت فعالانه ای داشته و کمک های مثبتی در تحولات این سازمان داشته است. وی در نشستی در پایتخت قزاقستان که شی جین پینگ، رییس جمهور چین نیز در آن حضور داشته است، گفته بود که چین از عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای حمایت می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر عضو ناظر سازمان شانگهای است و مدتهاست که تمایل دارد به عضویت اصلی این سازمان درآید. ایران در حال حاضر شرایط لازم برای پذیرش به عنوان عضو اصلی در سازمان همکاری شانگهای را بدست آورده و به عنوان عضوی اثرگذار و قابل اعتماد برای سایر کشورهای عضو بشمار می رود که با پیوستن به آن، مواضع این سازمان مستحکم تر از گذشته خواهد شد.
از آنجا که گسترش فعالیت های اقتصادی از اصلی ترین زمینه های همکاری در این سازمان است، کشور ایران می تواند با عضویت در این سازمان به گسترش تجارت دو یا چندجانبه با اعضای این سازمان دست بزند و همچنین همکاری های بانکی خود را با اعضای این سازمان گسترش دهد.
همچنین با توجه به این که کشورهای چین و روسیه برنامه هایی جهت طراحی سیستم پیام رسان جایگزین سوئیفت در دستور کار خود دارند، لذا اعضا می توانند در قالب فعالیت های این سازمان سیستم پیام رسان جایگزین سوئیفت را با هدف خدمت رسانی به مبادلات بین اعضا طراحی کنند و زمینه انعقاد پیمان های پولی دو یا چندجانبه با اعضای سازمان را بیش از پیش تسهیل نمایند.
امید است که این فرصت مناسب در شرایط حال حاضر جهان، به خوبی مورد استفاده قرار بگیرد.
سالها قبل، ایران و پاکستان از نظر امتیاز عضویت در سازمان شانگهای در یک سطح بودند؛ اتفاقا تمایل سران سازمان برای پیوستن ایران بسیار زیاد بود و شاید مانع اصلی هم امتیازی پاکستان بود که در صورت عضویت ایران او هم مدعی میشد و ترس از انتقال تنش بین هند و پاکستان مانعی بر سر این راه بود!
حالا پاکستان عضو دائم سازمان شانگهای شده و ایران هنوز...