به گزارش مسیر اقتصاد چنانچه در مطالب قبل بیان شد اخیرا سران چهار کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر در اقدامی عجیب اعلام کردند تمامی روابط سیاسی و اقتصادی خود را با قطر متوقف میکنند. بعد از این کشورها نیز چند کشور کوچک دیگر منطقه به تبعیت از عربستان اعلام کردند روابط سیاسی و تجاری خود را با قطر قطع خواهند کرد.
چالش به وجود آمده بین قطر و دیگر کشورهای عربی گرچه از منظر سیاسی و امنیتی برای دیگر کشورهای منطقه خبر خوشی محسوب نمیشود، اما از منظر اقتصادی میتواند فرصت‌های زیادی را برای تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی به همراه داشته باشد.
در یادداشت اول ابعاد اقتصاد قطر و همچنین روابط تجاری این کشور با دیگر کشورهای عربی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. در یادداشت دوم نیز به بررسی فرصت‌های ویژه پیش روی ایران در بازار قطر پرداخته شد.
با این حال در زمینه گسترش حضور ایران در بازار قطر مشکلات و چالش‌هایی وجود دارد که عرصه را بر تولیدکنندگان ایرانی در تجارت با قطر دشوار نموده است. در ادامه به مشکلاتی که لازم است برای شکوفایی ظرفیت‌های موجود از پیش روی ایشان برداشته شود، اشاره می‌گردد:
۱- مشکلات نقل و انتقال پول
درحال حاضر وضعیت نقل و انتقال پول بین ایران و قطر بسیار نامطلوب است و با وضعیت عادی فاصله زیادی دارد. بانک‌های ایرانی امکان گشایش اعتبار اسنادی در قطر را ندارند و تجارت محدودی که در جریان است یا از طریق ثبت شرکت‌هایی به نام دیگر کشورهاست، یا واسطه‌ها پول را جابه‌جا میکنند و یا مالک هر دو شرکت صادرکننده و واردکننده یک شخص است و به این صورت عملا پولی جابه‌جا نمیشود و تنها کالا جابه‌جا می‌شود.
در چنین شرایطی امکان گسترش روابط تجاری فراهم نیست چرا که مهمترین مسئله در شکل گیری روابط تجاری امنیت و آسان بودن نقل و انتقال پول بین دو کشور است. بنابراین اولین اقدام برای پیشبرد اهداف تجاری در قطر، حل کردن مشکل نقل و انتقال پول بین بانک‌های ایرانی و بانک‌های قطری است.
۲- نبود خطوط کشتیرانی مستقیم بین ایران و قطر
یکی از مشکلات اساسی در تجارت با قطر نبود خط مستقیم و منظم کشتیرانی بین ایران و قطر است؛ به طوریکه درحال حاضر کالاهای ایرانی باید ابتدا به امارات بروند و از آنجا به قطر منتقل شوند. این درحالیست که طبق گفته مسئولین برقراری خط مستقیم بین ایران و قطر کاملا ممکن است و زمان حرکت کشتی‌ها نیز کمتر از ۱۲ ساعت خواهد بود.
وجود خطوط کشتیرانی مستقیم و منظم بین دو کشور یکی از الزمات شکوفایی تجارت دوجانبه و برنامه‌ریزی بلندمدت بازرگانان برای حضور در بازار کشور مقابل است. بنابراین انتظار میرود هرچه سریعتر مسئولین دو کشور برای رفع این مشکل نیز تدابیر لازم را بیندیشند.
۳- مشکلات در صدور روادید
با وجود رایزنی‌های فراوان صورت گرفته در سال‌های اخیر، همچنان مشکلات سیاسی بین ایران و قطر موجب شده صدور روادید برای بازرگانان ایرانی با مشکلات جدی مواجه باشد. قطر به بازرگانان ایرانی به سختی ویزا می‌دهد و درحال حاضر در بسیاری از موارد بازرگانان ایرانی قرارهای خود با طرف‌های قطری را در کشور امارات انجام میدهند. در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات در تجارت با قطر عدم صدور ویزا برای فعالین تجاری است. بنابراین برای شروع روند گسترش تجارت دوجانبه، یکی از اولین اقدامات رفع مشکلات سیاسی و تسهیل صدور ویزا به بازرگانان و فعالین تجاری است.
۴- مشکلات در صدور ضمانت نامه بانکی
یکی دیگر از مشکلات اصلی بازرگانان ایرانی در تجارت با قطر و به طور خاص برای مشارکت در پروژه‌ها و مناقصه‌های این کشور، عدم امکان اخذ ضمانت‌نامه‌های بانکی است. درحال حاضر ضمانت‌نامه‌هایی که بانک‌های ایرانی صادر میکنند مورد قبول طرف‌های قطری نیست و بانک‌های قطری نیز مانند دیگر بانک‌های خارجی عمدتا برای بازرگانان ایرانی ضمانت نامه صادر نمی‌کنند. این مشکل درحال حاضر به یکی از چالش‌های اصلی بازرگانان ایرانی فعال در قطر تبدیل شده و احتمال موفقیت شرکت‌های ایرانی در مناقصات کشور قطر را بسیار کاهش داده است.
۵- نیاز به برقراری روابط سیاسی مناسب با شرکت‌های حاکمیتی
کشور قطر حاکمیت سلطنتی دارد و هنوز برخی حوزه‌ها در این کشور در انحصار حاکمیت و خانواده آن‌ها است. به طور مثال میتوان از حوزه مصالح ساختمانی نام برد که در اختیار شرکت‌های حاکمیتی این کشور است. به همین دلیل درصورتی که شرکتی قصد صادرات و یا شروع کسب و کار در قطر را داشته باشد، باید بتواند روابطی مناسب با شرکت‌های حاکمیتی این کشور برقرار نماید. این مسئله نیز به نوبه خود بر مشکلات شرکت‌های ایرانی افزوده شده و لازم است برای رفع آن نیز تدابیری در سطح کلان اندیشیده شود.
در پایان لازم به ذکر است که شکوفایی روابط تجاری ایران و قطر میتواند مزایای کوتاه مدت و بلندمدت فراوانی برای ایران به همراه داشته باشد و زمینه را برای استفاده تولیدکنندگان ایرانی از بازار ۳۰ میلیارد دلاری این کشور فراهم آورد. بنابراین لازم است مسئولین تجارت خارجی ایران با تمرکز بر روی بهره‌برداری از فرصت‌ها و رفع مشکلات نگذارند این فرصت نیز مانند فرصت‌های دیگر صادراتی ایران از دست برود.
