به گزارش مسیر اقتصاد سیاست خارجی اندونزی به ویژه رویکرد آن در مورد مسائل کلیدی ژئوپلیتیکی، جهتگیری مجدد در پیوندهای اقتصادی، چندجانبهگرایی فعال و بیان صریح مسائل مربوط به کشورهای جنوب جهان، در سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این کشور جنوب شرقی آسیا به طور سنتی سیاست خارجی متعادل موسوم به «bebas-aktif» را در پیشگرفته که در درجه نخست مبتنی بر منافع ملی و اصل بیطرفی است. موضع اندونزی در طول جنگ روسیه و اوکراین و همچنین ریاست آن بر گروه ۲۰ در این راستاست. رئیس جمهور وقت، جوکو ویدودو، هرچند قاطعانه برای پایان جنگ اوکراین تلاش میکرد، اما از جانبداری در آن نیز خودداری کرد. او همچنین از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، دعوت کرد تا در اجلاس گروه ۲۰ در نوامبر ۲۰۲۲ در بالی شرکت کند، که این امر باعث ناراحتی کشورهای غربی شد. البته پوتین نیز در این اجلاس شرکت نکرد.
توسعه روابط با واشنگتن و پکن در دوره جدید
پرابوو سوبیانتو که در سال ۲۰۲۴ به عنوان رئیس جمهور اندونزی برگزیده شد، به دنبال ایجاد تعادل مناسب بین واشنگتن و پکن بوده است. وی در نوامبر ۲۰۲۴ و اندکی پس از تصدی سمت ریاست جمهوری، از چین و ایالات متحده بازدید کرد. پرابووو همچنین در طول سفر خود به ایالات متحده با دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب وقت و کنونی ایالات متحده، رایزنی کرد. این کشور جنوب شرقی آسیا ضمن تلاش برای تقویت روابط با چین، در تعامل با دولت ترامپ نیز نسبتاً موفق بوده و هر دو کشور یک توافق تجاری امضا کردند. هرچند ترامپ تعرفههای ۳۲ درصدی بر صادرات اندونزی را اعلام کرد، اما در نهایت هر دو طرف با تعرفههای ۱۹ درصدی بر کالاهای اندونزی موافقت کردند. رئیس جمهور آمریکا این توافق را نتیجه برد-برد برای ایالات متحده به ویژه کشاورزان آن، توصیف و بر این نکته تأکید کرد که اندونزی انرژی ایالات متحده، محصولات کشاورزی به ارزش بیش از ۴ میلیارد دلار و جتهای بوئینگ را خریداری خواهد کرد.
اندونزی ضمن تلاش برای برقراری ارتباط با ایالات متحده، به دنبال تقویت پیوندهای اقتصادی این کشور جنوب شرقی آسیا با چین نیز بوده است. در جریان سفر رئیس جمهور اندونزی به چین در سال ۲۰۲۴، هر دو کشور بر سر تعهدات سرمایهگذاری به ارزش ۱۰ میلیارد دلار توافق کردند. تجارت دوجانبه بین دو کشور ۱۳۵ میلیارد دلار برآورد میشود. ورود اندونزی به بریکس در ژانویه ۲۰۲۵، به عنوان عضو کامل، را نمیتوان از این موضوع جدا دانست. سوگیونو، وزیر امور خارجه اندونزی، در اینباره گفت که ورود اندونزی به این سازمان تکرار تعهد آن به سیاست مستقل است.
دلارزدایی؛ رویکرد جدید بانک مرکزی اندونزی
دو تحول مهم در زمینه پیوندهای اقتصادی اندونزی رخ داده است که نمیتوان آنها را از سیاست خارجی این کشور جدا کرد. نخستین مورد، اعلامیه بانک مرکزی اندونزی (BI) مبنی بر عملیات ارزی متمرکز بر یوان است. این بانک همچنین از ابزارهایی به ین ژاپن به عنوان بخشی از عملیات پولی ارزی خود استفاده خواهد کرد. دستری دامایانتی، معاون ارشد رئیس بانک مرکزی اندونزی، ضمن اظهار نظر در مورد این تصمیم گفت: «تسویه معاملات به طور مستقیم با ارزهای شریک، فشار بر دلار را کاهش داده و اکوسیستم ارزی اندونزی را تقویت میکند.» اندونزی نیز مانند برخی از کشورها به دنبال کاهش وابستگی به دلار آمریکا است. بانک اندونزی و بانک خلق چین، در سال ۲۰۲۱ یک چارچوب تسویه حساب با ارز محلی ایجاد کردند که راه را برای تسویه معاملات حساب جاری و سرمایهگذاریهای مستقیم با روپیه یا یوان هموار میکند. ماه گذشته، پری وارجیو، رئیس بانک مرکزی اندونزی، اظهار داشت که این کشور عضو آسهآن تا ژوئیه ۲۰۲۵ معاملاتی به ارزش بیش از ۶ میلیارد دلار با چین ثبت کرده است.
سرمایهگذاری اندونزی در بانک توسعه جدید
دومین تحول مهم، تصمیم اندونزی برای سرمایهگذاری یک میلیارد دلاری در بانک توسعه جدید (NDB) است. اندونزی پس از دیدار اوایل امسال بین پرابووو و دیلما روسف، رئیس NDB و رئیس جمهور سابق برزیل، اعلام کرده بود که به بانک توسعه جدید خواهد پیوست. NDB یک بانک چندجانبه بوده که در سال ۲۰۱۵ توسط اعضای بنیانگذار بریکس تأسیس شد. تمرکز اصلی NDB تأمین مالی پروژههای مربوط به زیرساختها، انرژی و بهداشت، در میان سایر حوزهها، در کشورهای در حال توسعه با تمرکز جدی بر توسعه پایدار است. هرچند برخی از کشورهای بریکس عضو NDB نیستند، اما کشور غیر عضو بریکس به NDB پیوستهاند. جدا از اعضای بنیانگذار بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، سایر اعضای NDB شامل بنگلادش، امارات متحده عربی، مصر و الجزایر میشوند.
وزیر هماهنگی امور اقتصادی اندونزی، ایرلانگا هارتارتو، ضمن اظهار نظر در مورد این تصمیم گفت: «دولت موافقت کرده است که یک میلیارد دلار در بانک توسعه ملی سرمایهگذاری کند. بنابراین، ما عضو آن خواهیم شد و به سرعت در آمادهسازی برای پیوستن به بانک توسعه جدید مشارکت فعال خواهیم داشت.» ورود اندونزی به بانک توسعه جدید نه تنها در چارچوب سیاست اقتصادی اندونزی و تمرکز آن بر تنوعبخشی به روابط اقتصادی مهم است، بلکه این واقعیت را نیز نشان میدهد که این کشورهای در حال توسعه تنها به موسسات وامدهنده غربی برای کمک وابسته نیستند.
در نتیجه، تحولات اخیر، تمرکز اندونزی بر تقویت پیوندهای اقتصادی خود با چین را نمایان میکند، هرچند تقویت روابط با واشنگتن همچنان در دستور کار خواهد بود. همچنین، ورود اندونزی به بانک توسعه جدید نشاندهنده علاقه روزافزون این کشور به بریکس است. این کشور در موقعیت مناسبی برای مداخلات مهم و کمکهای ملموس به پیشبرد همکاری اقتصادی بین اعضای بریکس قرار دارد.
منبع: ژئوپلیتیکس
انتهای پیام/ اقتصاد بینالملل
