مسیر اقتصاد/ ایران همچنان به گاز طبیعی برای تولید برق وابسته است و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید برق بسیار پایین باقی مانده است. این وابستگی شدید هر سال مشکلات عملی و اقتصادی خود را آشکار می‌کند؛ تابستان‌ها با افزایش مصرف برق، ظرفیت تولید کافی نیست و خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده و غیرمنتظره رخ می‌دهد، و زمستان‌ها به دلیل محدودیت گاز و از مدار خارج شدن برخی نیروگاه‌ها، کمبود برق محسوس است. در این شرایط، توسعه برق خورشیدی می‌تواند نقش مهمی در افزایش تاب‌آوری شبکه و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا کند. ایران با تابش مناسب خورشید در بیشتر مناطق خود، ظرفیت بالایی برای تولید برق خورشیدی دارد، اما این مسیر با چهار چالش اساسی مواجه است.
نیاز به زمین؛ نقطه ضعف اساسی نیروگاه‌های خورشیدی
اولین چالش، تامین زمین مناسب برای احداث نیروگاه‌ها است. یکی از نقاط ضعف نیروگاه‌های خورشیدی نیاز به سطح وسیعی از اراضی است که ضمن بهره‌مندی از دمای مناسب فعالیت، دسترسی مناسبی به زیرساخت‌های شبکه برق داشته باشند. این مسئله نیازمند هماهنگی در سطح ملی میان وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی است تا زمین‌هایی با کاربری مناسب و با در نظر گرفتن ضرورت‌های امنیت غذایی کشور، به این مهم تخصیص یابد. بدون تصمیم‌گیری راهبردی در این زمینه، توسعه پایدار نیروگاه‌های خورشیدی با محدودیت مواجه خواهد شد.
تامین مالی طرح‌ها
چالش دوم تامین مالی طرح‌های احداث نیروگاه‌های خورشیدی است. سرمایه‌گذاری اولیه برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی قابل توجه است و بدون حمایت مالی، توسعه این بخش کند یا متوقف خواهد شد. مشارکت بخش خصوصی، استفاده از ابزارهای مالی سبز و ارائه تسهیلات بانکی با شرایط مناسب می‌تواند روند توسعه را تسریع کند و امکان اجرای طرح‌ها را فراهم سازد.
تخصیص ارز برای واردات تجهیزات و فناوری
چالش سوم، کیفیت و کمیت تامین ارز برای واردات فناوری‌ها و تجهیزات مورد نیاز است. تولید برق خورشیدی به پنل‌های خورشیدی، اینورترها و تجهیزات کنترلی وابسته است که در شرایط عمدتا باید از طریق واردات تامین شود. از این رو محدودیت‌های ارزی یکی از موانع اصلی اجرای طرح‌ها محسوب می‌شود. بدون مدیریت مناسب منابع ارزی و تدوین چارچوب مشخص برای تخصیص ارز برای واردات فناوری و خرید تجهیزات با کیفیت، بهره‌برداری از طرح‌ها به تاخیر خواهد افتاد.
زیرساخت شبکه برق ایران ظرفیت چه میزان انتقال برق خورشیدی را دارد؟
چهارمین چالش، زیرساخت شبکه برق است. حتی با افزایش ظرفیت تولید، در شرایط فعلی شبکه برق ایران آماده اتصال حجم بزرگی از برق خورشیدی نیست. برای بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشیدی، لازم است خطوط انتقال و توزیع تقویت شود، سامانه‌های مدیریت بار و تولید پراکنده ارتقا یابد و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های ذخیره انرژی و سیستم‌های هوشمند شبکه انجام شود. برآوردها حاکی از آن است که توسعه این بخش نیز علاوه بر نیازهای فناورانه، به سرمایه‌گذاری چندین هزار میلیارد تومانی نیاز دارد.
با توجه به این چالش‌ها، توسعه برق خورشیدی در ایران نیازمند تصمیم‌گیری راهبردی و هماهنگی میان بخش‌های مختلف است و باید در سطح کلان دولت راهبری شود. این اقدام نه تنها می‌تواند تاب‌آوری شبکه برق کشور را افزایش دهد، بلکه گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به گاز و حرکت به سوی تولید برق پایدار و کم‌کربن محسوب می‌شود.
انتهای پیام/ انرژی
