به گزارش مسیر اقتصاد با توجه به تلاش جهانی برای بهره‌برداری از منابع طبیعی، قزاقستان قصد دارد خود را به عنوان یک تأمین‌کننده قابل اعتماد مواد معدنی حیاتی معرفی کند. هرچند برآوردها نشان می‌دهد که این کشور آسیای مرکزی غنی از انرژی، بزودی به سومین دارنده بزرگ ذخایر عناصر خاکی کمیاب در جهان تبدیل می‌شود، اما آستانه به فراتر از تأمین‌کننده مواد اولیه می‌اندیشد.
چرا قزاق‌ها به دنبال تغییر مسیر هستند؟
همکاری چند دهه‌ای قزاقستان با غول‌های بزرگ انرژی بین‌المللی، رشد اقتصادی این کشور را تقویت کرده است. انتظار می‌رود سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور با ۱۴۷۷۰ دلار، از ۱۴۲۶۰ دلار روسیه و ۱۳۶۹۰ دلار چین پیشی بگیرد. اما به باور قزاقستان، اوضاع می‌تواند حتی بهتر هم باشد. آستانه اکنون به دنبال تجدیدنظر در قراردادهای خود با شرکت‌های نفتی غربی، به ویژه در مورد استخراج نفت است. طبق گزارش‌ها، ۹۸ درصد از درآمد حاصل از «کاشاگان»، میدان بزرگ نفتی فراساحلی در دریای خزر و ارزشمندترین کشف قزاقستان در پنج دهه گذشته، به سود شرکت‌های شل (بریتانیا)، انی (ایتالیا) و توتال انرژیز (فرانسه) است. بنابراین، جای شگفتی نیست که این کشور آسیای مرکزی قصد دارد در این ترتیبات، جایگاه مطلوب‌تری برای خود دست و پا کند.
چالش دیگر برای قزاقستان، ساختار سبد صادراتی آن است. در حال حاضر، اروپا خریدار اصلی نفت قزاقستان است که ۸۰ درصد آن از طریق روسیه عبور می‌کند. از همین رو، آستانه تلاش می‌کند تا صادرات خود را متنوع کرده و صادرات نفت خام را از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیحان افزایش دهد. همزمان، آستانه دستیابی به یک هدف بلندپروازانه دیگری را نیز دنبال می‌کند و آن تولید ۱۵ درصد از برق خود از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ و ۵۰ درصد تا سال ۲۰۵۰ است. این امر بخشی از راهبرد این کشور برای تبدیل شدن به یک صادرکننده بزرگ برق سبز به اروپا است.
سیاست متنوع‌سازی انرژی با محوریت هسته‌ای
به موازات آن، قزاقستان قصد دارد سرمایه‌گذاران جدیدی را به بخش انرژی خود جذب کند. این کشور به دنبال توسعه همکاری هسته‌ای با ژاپن است و همچنین، درپی ایجاد پروژه‌های مشترک گازی با اندونزی نیز است. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال ۲۰۲۶ قزاقستان و اردن توسعه ذخایر اورانیوم در این کشور غرب آسیا را آغاز کنند. اگر نتایج از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، یک شرکت مشترک راه‌اندازی و «کازاتومپروم» قزاقستان ۷۰ درصد سهام و شرکت ملی اورانیوم اردن (جمکو) ۳۰ درصد سهام آن را در اختیار خواهد داشت.
این اقدام نشان می‌دهد که آستانه نه تنها بر بهره‌برداری از منابع طبیعی خود تمرکز دارد، بلکه به دنبال گسترش منافع انرژی خود در فراتر از مرزهای خود نیز است. بر کسی پوشیده نیست که قزاقستان با وجود اینکه بزرگترین تولیدکننده اورانیوم در جهان است، به استخراج و فرآوری اورانیوم و فلزات کمیاب در تاجیکستان علاقمند است. در واقع، بسیاری از کشورها مشتاق تجارت با قزاقستان و ایجاد روابط اقتصادی و سیاسی نزدیک‌تر با این کشور غنی از انرژی هستند. سیاست‌گذاری قزاق با آگاهی کامل از این موضوع، تصمیم دارند از کارشناسان کشورهای مختلف دعوت کنند تا در مجمعی، درباره مسائل ژئوپلیتیکی، اقتصادی و اهبردی رایزنی کنند. این رویداد در ۱۵ و ۱۶ اکتبر برگزار می‌شود و بستری برای گفتگوی سازنده در سیاست‌گذاری جهان قطبی‌شده فراهم می‌کند.
تاثیر رویکرد چندجانبه‌گرایانه آستانه
در طول سال‌های اخیر، قزاقستان رویکرد چندجانبه‌گرایانه متعادلی را در عرصه بین‌المللی دنبال کرده و روابط خود را با همه بازیگران اصلی آسیای مرکزی شامل؛ روسیه، چین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا متعادل ساخته است. ساخت نیروگاه هسته‌ای این کشور توسط شرکت روس‌اتم روسیه و شرکت ملی هسته‌ای چین، نشان می‌دهد که آستانه قصد دارد رویکرد «چندوجهی» خود را به بخش انرژی نیز گسترش دهد. قزاقستان در تلاش برای تنوع بخشیدن به سبد صادرات خود، با چین در توسعه بخش‌های انرژی و معدن خود همکاری می‌کند. همزمان، این کشور به دنبال تقویت روابط با شرکت سرمایه‌گذاری Cove Capital مستقر در ایالات متحده است، این شرکت علاقه‌مند به انجام اکتشافات زمین‌شناسی در این جمهوری شوروی سابق است.
اهمیت راهبردی معادن برای اروپایی‌ها
براساس گزارش‌ها، در سه ماه نخست سال جاری مقامات قزاقستان ۳۸ ذخیره معدنی جدید از جمله طلا، فلزات خاکی کمیاب، مس، نیکل و زغال سنگ قهوه‌ای را شناسایی کرده‌اند. جوزف سیکلا، کمیسر اروپایی مشارکت‌های بین‌المللی، در ماه مارس اعلام کرد که دسترسی به مواد اولیه حیاتی برای نوسازی اقتصاد اتحادیه اروپا ضروری است.
از سوی دیگر، قزاقستان قصد دارد تأسیسات و زیرساخت‌های تولیدی موجود خود را نوسازی کند، اکتشافات زمین‌شناسی را گسترش دهد، فناوری‌های مدرن فرآوری را معرفی و پایگاه تحقیقاتی را تقویت کند. برای دستیابی به این هدف، آستانه شرکای بین‌المللی را در پروژه‌های اکتشاف و فرآوری وارد و به فناوری پیشرفته، تجهیزات و بازارهای پرسود دسترسی پیدا می‌کند.
این کشور ذخایر قابل توجهی از مواد معدنی حیاتی، از جمله روی، مس، سرب و نیکل را در اختیار دارد. اما باوجود تقاضای فزاینده جهانی برای این منابع، سهولت و هزینه استخراج به عواملی مانند عمق، عیار و دسترسی به آب بستگی خواهد داشت. قزاقستان می‌داند که ثروت معدنی آن پتانسیل بزرگی برای کمک به تسریع انتقال انرژی جهان و ایجاد مزایای ملموس برای مردم خود دارد. از همین روی، این کشور آسیای مرکزی که فلزات کمیاب به ارزش سالانه ۲۵۲.۷ میلیون دلار تولید می‌کند، در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته معدن، بهبود زیرساخت‌ها و مشارکت‌های متنوع بین‌المللی است.
منبع: ژئوپلیتیکس
انتهای پیام/ انرژی
