به گزارش مسیر اقتصاد در هفته اول سپتامبر جاری، جنبش تحریم کالاهای اسرائیلی در مراکش (ذیل جنبش BDS) همزمان با بازگشایی مدارس، کمپینی را علیه فروشگاه‌های فرانسوی «کارفور» آغاز کرد. این جنبش از خانواده‌های مراکشی خواست تا از خرید لوازم التحریر از این فروشگاه‌ها خودداری کنند. این فراخوان همچنین شامل تحریم برخی دیگر از برندهای تولیدکننده لوازم مدرسه نیز می‌شد.
این اقدام، جدیدترین حلقه از زنجیره کمپین‌های تحریمی است که فعالان از اکتبر ۲۰۲۳ به راه انداخته‌اند. این کمپین‌ها برندهای جهانی مانند کارفور، مک‌دونالدز، استارباکس، کوکاکولا و همچنین شرکت‌های مراکشی که محصولات خود را به اسرائیل صادر می‌کنند، هدف قرار داده‌اند.
از زمان آغاز این حرکت‌ها، تجمعات اعتراضی و آگاهی‌بخش متعددی برگزار شده که برجسته‌ترین آن در نوامبر ۲۰۲۳ بود، زمانی که «جبهه مراکشی حمایت از فلسطین» خواستار برگزاری تجمعاتی در برابر فروشگاه‌های کارفور در ۳۰ شهر شد. جنبش بایکوت تأکید دارد که کارفور چه از طریق کمک‌های رایگان به ارتش اسرائیل و چه از طریق سرمایه‌گذاری در سرزمین‌های اشغالی، مستقیماً در حمایت از اشغالگران نقش دارد.
زیان‌های کارفور و استراتژی‌های جایگزین
جنبش BDS در مراکش اعلام کرده که دو سال فعالیت این کمپین منجر به تعطیلی ۴ فروشگاه کارفور در شهر کازابلانکا شده است. در حالی که رئیس هیئت مدیره گروه «لابیل وی» (صاحب امتیاز کارفور در مراکش) در سال ۲۰۲۴ تأثیر تحریم‌ها را ناچیز شمرده بود، اما در فوریه ۲۰۲۵ اذعان کرد که این برند با دشواری‌هایی در سال ۲۰۲۴ مواجه شده و تلاش‌های زیادی برای بازگرداندن مشتریان صورت گرفته است.
طبق گزارش مالی این گروه برای سال ۲۰۲۴، شبکه «کارفور مارکت لابیل وی» با افتتاح ۱۲ فروشگاه جدید، تعداد کل فروشگاه‌های خود را به ۱۰۲ رساند. با این حال، همین گزارش نشان داد که گردش مالی گروه تنها ۳.۹٪ در سال ۲۰۲۴ رشد کرده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۳ برابر با ۱۳٪ بود.
همچنین، فروش این شرکت در نُه ماهه اول سال ۲۰۲۴ کاهشی ۲.۸ درصدی را ثبت کرد. فعالان توضیح می‌دهند که کاهش استقبال از کارفور عمدتاً در شهرهای بزرگی که کمپین‌ها در آن متمرکز است، رخ داده و این امر گروه را به سمت افتتاح فروشگاه‌های جدید در شهرهای کوچکتر سوق داده است.
اسماعیل الغزاوی، عضو جنبش BDS مراکش، می‌گوید گروه کارفور به تبلیغ برندهای جایگزینی مانند «اتکاداو» و «سوپکو» روی آورده است؛ اقدامی که او آن را «گامی برای گمراه سازی» می‌داند، زیرا هر دو برند کاملاً متعلق به همان گروه فرانسوی حامی اشغالگر هستند.
تأثیر تحریم بر سایر شرکت‌های جهانی
تأثیر تحریم‌ها به کارفور محدود نشده است. الغزاوی اشاره می‌کند که کارگران شرکت کوکاکولا در مراکش نیز کاهش فروش را تأیید کرده‌اند؛ در حالی که این شرکت پیش از جنگ غزه، به ویژه در تابستان و ایام تعطیل، فروش بالایی را تجربه می‌کرد.
رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالدز نیز اگرچه تعطیلی هیچ‌یک از شعبه‌های خود را اعلام نکرده، اما گزارش‌های محلی از کاهش ۳۵ درصدی استقبال مشتریان در سال ۲۰۲۴ حکایت دارند.
وضعیت مشابهی برای کافه‌های استارباکس نیز وجود دارد که با کاهش مشتریان مواجه شده، اما هیچ یک از ۱۸ شعبه خود را تعطیل نکرده است.
از سوی دیگر، فشار تحریم‌ها باعث شد برخی شرکت‌های مراکشی از صادرات محصولات خود به اسرائیل عقب‌نشینی کنند. برجسته‌ترین نمونه، شرکت تولیدکننده محصولات غذایی «داری» بود که در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد قصد صادرات هیچ‌یک از محصولات خود به بازار اسرائیل را ندارد.
تحریم به مثابه یک سلاح مسالمت‌آمیز
از زمان آغاز تهاجم به غزه در دو سال پیش، نسیبه الکحلون، یک شهروند مراکشی، عادات مصرفی خود را بازنگری کرده است و می‌گوید که تحریم را «یک تاکتیک جنگی و ابزار فشار» می‌داند و می‌افزاید پیش از هر چیز، تلاش می‌کنم خود را از ریخته شدن خون برادرانم در غزه مبرا کنم. این شهروند مراکشی فهرست‌های تحریم را دنبال می‌کند و می‌گوید همیشه به دنبال جایگزین هستم و اگر پیدا نکنم، به خودم یادآوری می‌کنم که من با تحریم محصولات اسرائیلی نمی‌میرم، اما اگر من خرید کنم، فلسطینی‌ها می‌میرند. او معتقد است هدف از تحریم تنها توقف جنگ نیست، بلکه پایان دادن به کل اشغالگری است.
چالش اصلی؛ فرهنگ‌سازی و تداوم مشارکت مردمی
در مقابل، محمد الغفری، هماهنگ‌کننده «جبهه مراکشی برای فلسطین و علیه عادی‌سازی»، معتقد است که مشارکت مردمی در همه شهرها قوی نیست. او توضیح می‌دهد مثلاً در شهر طنجه استقبال از مک‌دونالدز کاهش یافته، اما در رباط وضعیت عادی است.
او می‌افزاید که تحریم در مراکش نسبی است و اغلب به نخبگان محدود می‌شود، در حالی که عموم مردم با وجود همدردی عمیق با فلسطین، به آن پایبند نیستند. او بیان می‌دارد وقتی کمپینی را آغاز می‌کنیم، در ابتدا با استقبال مواجه می‌شویم، اما به تدریج این مشارکت کم‌رنگ می‌شود که من آن را به ضعف آگاهی عمومی از اهمیت تحریم به عنوان یک اقدام فردی با تأثیر اقتصادی، نسبت می‌دهم.
منبع: الجزیره
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
