به گزارش مسیر اقتصاد تعرفه‌های بی‌سابقه ۵۰ درصدی ترامپ علیه برزیل، نتایج معکوسی نیز به بار آورده است. این تصمیم که بالاترین نرخ اعمال شده توسط او بر هر کشوری است، نشان‌دهنده اشتباه محاسباتی اساسی است و نفوذ ایالات متحده را در سراسر آمریکای لاتین تضعیف و نظم چندقطبی را تقویت می‌کند که رقبای راهبردی ایالات متحده به دنبال ایجاد آن هستند.
تبدیل چین به شریک راهبردی برزیل
تعرفه‌های با انگیزه سیاسی، به جای اینکه برزیل را مجبور به توقف پیگرد قانونی رئیس جمهور سابق بولسونارو کند، برای نخستین بار از اکتبر ۲۰۲۴، میزان محبوبیت لولا را به ۵۰.۲ درصد افزایش داده و یک اثر قدرتمند «گرد هم آمدن زیر پرچم» ایجاد کرده و روایت ایده‌آلی را برای کمپین لولا در آستانه انتخابات ۲۰۲۶ فراهم کرده است. در همین حال، برزیل همکاری خود با چین را به سطوح تاریخی تعمیق بخشیده است، به طوری که تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴ به ۱۸۸ میلیارد دلار رسید و چین در حمایت از برزیل در مواجهه با «قلدری» ایالات متحده وارد عمل شد.
بحران تعرفه‌ها، روابط برزیل با چین را به شدت تقویت و مشارکت اقتصادی را به اتحاد راهبردی تبدیل کرده است. پاسخ وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، صریح بود: «چین قاطعانه از برزیل در دفاع از حاکمیت دولتی و عزت ملی خود حمایت می‌کند و با دخالت بی‌اساس نیروهای خارجی در امور داخلی برزیل مخالف است.» این اظهارات نشان می‌دهد که چگونه تعرفه‌های ترامپ فرصتی را برای چین فراهم می‌کند تا خود را به عنوان مدافع حاکمیت کشورهای جنوب جهان در برابر ایالات متحده مطرح کند.
در این میان، تجارت برزیل و چین به سطوح بی‌سابقه‌ای ارتقاء یافته است. به طوری که در ژانویه ۲۰۲۵، تجارت دوجانبه با ۳۳ درصد افزایش به ۱۲.۸۳ میلیارد دلار رسید که ناشی از افزایش ۵۳.۷ درصدی صادرات برزیل بود. چین از سال ۲۰۰۹ بزرگترین شریک تجاری برزیل بوده است، اما این رابطه پس از سفر رسمی شی جین پینگ در نوامبر ۲۰۲۴ از نظر کیفی تعمیق یافته است. زیرا، منجر به ۳۷ توافق‌نامه همکاری و ارتقای این همکاری به «جامعه‌ای با آینده مشترک» برای ۵۰ سال آینده شد. همچنین، صادرات کشاورزی برزیل به چین در سال گذشته به ۵۷.۹۴ میلیارد دلار رسید. از همه مهم‌تر، ۷۶.۶ درصد از صادرات سویای برزیل اکنون به بازار چین روانه و وابستگی متقابل عمیقی در زنجیره تأمین ایجاد می‌کند که برزیل را از فشار اقتصادی ایالات متحده مصون نگه می‌دارد.
همچنین، گسترش بریکس در چارچوب فشارهای تجاری ایالات متحده سرعت گرفته است. این سازمان اکنون شامل ۱۰ عضو اصلی است که ۵۰ درصد از جمعیت جهان و ۴۱ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را نمایندگی می‌کنند و نه کشور شریک جدید در ژانویه ۲۰۲۵ به آن افزوده شده‌اند. تهدید ترامپ مبنی بر اعمال ۱۰ درصد تعرفه اضافی بر کشورهایی که «سیاست‌های ضد آمریکایی بریکس» را دنبال می‌کنند، به طرز چشمگیری نتیجه معکوس داد. بطوریکه ۳۶ رهبر جهان باوجود هشدارهای او در اجلاس بریکس در ژوئیه ۲۰۲۵ شرکت کردند.
قدرت‌یابی سازمان‌های منطقه‌ای
راهبرد ترامپ در قبال برزیل، چرخش بزرگ آمریکای لاتین به سمت خارج از نفوذ ایالات متحده را سرعت بخشیده است. اجلاس جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (CELAC) خواستار «وحدت منطقه‌ای در پاسخ به جنگ تجاری ترامپ» شد، همچنین توافق تجاری اتحادیه اروپا و مرکوسور که مدت‌ها به تعویق افتاده بود، به عنوان جایگزینی برای روند تجاری تحت سلطه ایالات متحده، به طور ناگهانی شتاب گرفت.
یاماندو اورسی، رئیس جمهور اروگوئه، نیز با تکرار این موضوع که سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ «به نزدیک‌تر شدن توافق تجاری اتحادیه اروپا و مرکوسور به واقعیت کمک می‌کند»، گفت: فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، این توافق را «نه فقط یک فرصت اقتصادی، بلکه یک ضرورت سیاسی» خواند. این توافق، بازاری با بیش از ۷۰۰ میلیون نفر جمعیت و مجموع تولید ناخالص داخلی ۲۲ تریلیون دلار ایجاد خواهد کرد که به طور بالقوه بزرگترین منطقه آزاد تجاری جهان از نظر جمعیت خواهد بود.
چین با ارائه سفر بدون ویزا به برزیل، آرژانتین، شیلی، پرو و اروگوئه و اعلام خط اعتباری ۷.۷ میلیارد یورویی برای پروژه‌های زیرساختی آمریکای لاتین، به شدت برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها اقدام کرده است. کنترل یا بهره‌برداری چین از ۳۱ بندر بزرگ آمریکای لاتین، اهرم اقتصادی را فراهم می‌کند که مکمل ابتکارات دیپلماتیک است.
تعرفه‌های ترامپ؛ فرصت سیاسی لولا
تعرفه‌های ترامپ علیه برزیل یکی از مهم‌ترین اشتباهات راهبرد تجاری او را نشان می‌دهد که دقیقاً نتیجه‌ای معکوس در ابعاد مختلف داشته است. این تعرفه‌ها به جای اینکه برزیل را وادار به رعایت ترجیحات ایالات متحده کند، لولا را از نظر سیاسی تقویت، چرخش برزیل به سمت چین را تسریع و با ابتکارات ادغام منطقه‌ای بدون مشارکت ایالات متحده سرعت بخشیده است. این امر، نقص‌های استفاده از سیاست تجاری به عنوان سلاح برای اهداف سیاسی را نشان می‌دهد. معافیت ۶۹۴ محصول که ۴۳.۴ درصد از تجارت دوجانبه را پوشش می‌دهد، نشان می‌دهد که فشار اقتصادی جامع، منافع ایالات متحده را بیش از منافع برزیل آسیب می‌رساند،.
از همه مهم‌تر، تعرفه‌ها به تحکیم نظم جهانی چندقطبی که رقبای راهبردی ایالات متحده به دنبال ایجاد آن هستند، کمک می‌کنند. جایگاه موفق چین به عنوان مدافع برزیل در برابر قلدری ایالات متحده، الگویی برای گسترش نفوذ پکن در سراسر کشورهای جنوب جهان فراهم می‌کند، و همچنین ابتکارات ادغام منطقه‌ای مانند توافق اتحادیه اروپا و مرکوسور، وابستگی به روابط تجاری تحت سلطه ایالات متحده را کاهش می‌دهد.
تقویت جایگاه سیاسی داخلی لولا، احتمالا پیامدهای ماندگاری برای روابط ایالات متحده و برزیل داشته باشد که بسیار فراتر از بحران فعلی گسترش می‌یابد. با قرار گرفتن لولا در جایگاه مدافع حاکمیت در برابر دخالت خارجی و تغییر قاطعانه افکار عمومی برزیل علیه ترامپ، پایه و اساس همکاری‌های آینده به شدت آسیب دیده است. در واقع، رویکرد ترامپ یک پیروزی راهبردی را برای چین و روسیه در آمریکای لاتین به ارمغان آورده است. تعرفه‌های او اساساً استدلال‌های دیرینه چین در مورد رفتار هژمونیک ایالات متحده را تأیید و توجیهی ملموس برای کشورها فراهم کرده است تا به دنبال مشارکت‌ها و نهادهای جایگزین باشند.
منبع: ژئوپلیتیکال مانیتور
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
