مسیر اقتصاد/ دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا، بریکس را تهدیدی بزرگ برای هژمونی ایالات متحده، و به ویژه سلطه دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی، تلقی می‌کند. او آشکارا اعضای بریکس را تهدید کرد که تلاش می‌کند تا از معرفی ارز جایگزین جلوگیری کند. اما حملات ترامپ به کشورهای عضو بریکس تنها این گروه را تقویت و کشورهای بیشتری را برای پیوستن به آن تشویق کرده است. همچنین، دخالت در امور برزیل امر منجر به تعمیق روابط نزدیک برزیل با چین شده و رئیس جمهور این کشور علناً از کشورهای عضو بریکس خواسته است تا جایگزین‌هایی برای دلار آمریکا ایجاد کنند.
نزدیکی بیشتر چین و هند
در سال‌های اخیر، دولت آمریکا راهبرد اتحاد با هند را در برابر چین دنبال می‌کند، که در راستای ایجاد تفرقه در کشورهای عضو بریکس و منزوی کردن پکن است. البته دهلی نیز در دوران نخست‌وزیری راست‌گرای نارندرا مودی، به تدریج به ایالات متحده نزدیک‌تر شده است. اما در دوره دوم ریاست جمهوری، ترامپ به هند حمله و آن را به اعمال تعرفه‌های ۵۰ درصدی تهدید کرده است ک ه یکی از بالاترین نرخ‌ها در جهان است. احتمالا ترامپ فکر می‌کند که هند چاره‌ای جز همراهی با خواسته‌های ایالات متحده ندارد. اما جهان به طور فزاینده‌ای چندقطبی شده و دهلی نو گزینه‌های دیگری هم دارد. در این راستا، دهلی در پاسخ به تعرفه‌های بسیار بالای ترامپ، با شاخه زیتون به سمت چین حرکت کرده است. اکنون دهلی نو و پکن در حال بهبود روابط خود هستند.
بنابراین ترامپ هند و چین را به هم نزدیک‌تر می‌کند. این امر دقیقاً برعکس سیاست‌های واشنگتن در بیش از یک دهه اخیر است که سعی در جلوگیری از این رابطه داشت. حتی، ترامپ در طول دوره نخست ریاست جمهوری خود، از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، سعی داشت تا هند را از گروه بریکس خارج کند. همچنین، ایالات متحده موفق شد هند را در کنار ژاپن و استرالیا به گفتگوی امنیتی چهارجانبه یا کواد (Quad) بکشاند، که این گروه چهارجانبه درپی انزوا و تضعیف چین در منطقه اقیانوس آرام بود. اما تعرفه‌های ترامپ اکنون دقیقاً برعکس عمل می‌کنند.
ترامپ از دهلی چه می‌خواهد؟
ترامپ در ابتدا هند را به اعمال تعرفه‌های ۲۵ درصدی تهدید کرد. سپس این کشور را با ۲۵ درصد دیگر هدف قرار داد که به ادعای او به دلیل خرید نفت از روسیه است. به نظر می‌رسد ترامپ صرفاً خرید نفت روسیه توسط هند را بهانه قرار داده و ارتباطی به روسیه نیست. ترامپ با تعرفه‌های بالا علیه هند به دنبال آن است که دهلی نو را مجبور به آمدن به میز مذاکره و امضای توافق ناعادلانه‌ای کند که به نفع آمریکا و به ضرر هند است. این سیاست همان رویکرد ترامپ در قبال اروپاست که یک معاهده نابرابر را امضا کرد و در آن اتحادیه اروپا ۱۵ درصد تعرفه آمریکا بر صادرات اروپا به آمریکا را پذیرفت، اما اتحادیه اروپا هیچ تعرفه‌ای بر کالاهای آمریکایی اعمال نخواهد کرد.
ترامپ فکر می‌کند که می‌تواند هند را مجبور به امضای قرارداد مشابه اروپا کند، یعنی امضای یک توافق تجاری ناعادلانه که به نفع آمریکا و به ضرر طرف دیگر است. با این حال، سیاست خارجی هند مستقل‌تر از سیاست خارجی اروپا است. این کشور بیش از ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت دارد که آن را به پرجمعیت‌ترین کشور روی زمین تبدیل می‌کند. هند نیز در دهه‌های اخیر از نظر اقتصادی رشد زیادی داشته است. هرچند به سرعت چین رشد نکرده، اما تولید ناخالص داخلی آن بر اساس برابری قدرت خرید (PPP)، سومین اقتصاد بزرگ جهان است. چین با ۱۹.۶۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان (برابری قدرت خرید)، اقتصاد اول جهان است. ایالات متحده با ۱۴.۷۵ درصد، در جایگاه دوم قرار دراد و. هند با ۸.۵۳ درصد در رتبه سوم و روسیه با ۳.۴۸ درصد در رتبه چهارم هستند.
کاهش کسری تجاری آمریکا در برابر هند
مازاد تجاری هند با ایالات متحده مایه نگرانی ترامپ است که در سال‌های اخیر نیز افزایش یافته است. باید توجه داشت که نقطه مقابل مازاد تجاری هند، کسری تجاری آمریکا است. ترامپ کسری تجاری را ذاتاً نامطلوب می‌داند و وسواس زیادی برای کاهش آن دارد. ماهیت تجارت ایالات متحده با هند بسیار متفاوت‌تر از چین است، یعنی صادرات هند به ایالات متحده جنبه راهبردی ندارد و واشنگتن به سرعت می‌تواند آن را جایگزین کند. برای نمونه، هند صادرکننده‌ی اصلی دارو به ایالات متحده است و شامل بسیاری از داروهای ژنریک کم‌هزینه می‌شود که بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از داروهای گران‌قیمت تولید شده توسط شرکت‌های بزرگ داروسازی ایالات متحده هستند. همچنین، هند برخی از کالاهای الکترونیکی، مانند محصولات مخابراتی، را صادر می‌کند که به اندازه محصولات تولیدی چین از نظر فناوری پیشرفته نیستند.
بنابراین هند به اندازه چین در مذاکرات تجاری خود با آمریکا از اهرم فشار برخوردار نیست. علاوه بر این، ایالات متحده شریک تجاری شماره یک هند و بازار اصلی صادرات هند است. تا سال ۲۰۲۲، تقریباً ۱۸ درصد از صادرات هند به ایالات متحده بوده است. از سوی دیگر، چین در سال‌های اخیر تجارت خود را متنوع کرده و دیگر به بازار آمریکا وابسته نیست. در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، در سال ۲۰۱۸ که او جنگ تجاری با چین را آغاز کرد، ۱۹.۲۳ درصد از صادرات پکن به آمریکا بود. این رقم تا سال ۲۰۲۴ به ۱۴.۶۷ درصد کاهش یافت و سالانه روند نزولی دارد.
بریکس تقویت می‌شود
با این وجود، هند می‌تواند از بهبود روابط خود با چین به عنوان اهرم فشار علیه سیاست‌های ترامپ استفاده کند که این امر به معنای تقویت بریکس است. پکن در ماه اگوست اعلام کرد که برای نخستین بار در سه سال گذشته، وانگ یی، وزیر امور خارجه به هند سفر خواهد کرد که یک پیشرفت دیپلماتیک بزرگ محسوب می‌شود. هند همچنین پیشنهادهایی را برای تشویق سرمایه‌گذاری از چین به ویژه از شرکت‌های فناوری، بررسی کرده است. هند می‌خواهد قابلیت‌های تولیدی خود را بهبود بخشد و در زنجیره ارزش جهانی پیشرفت کند. بنابراین، امیدوار است که ورود شرکت‌های چینی بتواند انتقال فناوری را تسهیل کند.
همچنین، روسیه تلاش کرده تا چین و هند را به هم نزدیک کند. مسکو روابط خوبی با پکن و دهلی نو دارد و به دنبال تشویق اتحاد بیشتر در داخل بریکس بود. بنابراین حملات اقتصادی ترامپ به هند تنها باعث تقویت بیشتر بریکس می‌شود. همین اتفاق در سایر مناطق جهان، به ویژه آسیای جنوب شرقی نیز رخ داده است. در مجموع، هرچند بریکس کشورهای جنوب جهان را گرد هم می‌آورد، در مقابل امپراتوری آمریکا سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» را دنبال می‌کند.
منبع: ژئوپلیتیکال اکونومی
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
