مسیر اقتصاد/ جمهوری اسلامی ایران چرخش دیپلماتیک و اقتصادی خود به سمت شرق را افزایش داد و در جریان اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای و پس از درگیری با اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵، به طور فشرده با روسیه، چین و هند تعامل داشت. از همین روی، دیدارهای وزیر امور خارجه ایران در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در چین نشان می‌دهد که تهران خواهان روابط نزدیک‌تر با کشورهای اوراسیا برای مقابله با انزوای اقتصادی، بهبود مسیرهای تجاری و تقویت جایگاه جهانی خود است.
جزییات دیدار مقامات ایران با قدرت‌های شانگهای
پس از درگیری اسرائیل و ایران در ژوئن ۲۰۲۵، تهران تعاملات دیپلماتیک خود را با شرکای اوراسیایی تقویت کرد. در بیست و پنجمین جلسه شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری شانگهای در چین، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، چندین جلسه با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند و گفتگوی کوتاهی با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، برگزار کرد.
روسیه و ایران در جریان مذاکرات خود، حمله به خاک و تأسیسات هسته‌ای ایران را به طور متقابل محکوم و بر لزوم گفتگوهای چندجانبه برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای تأکید کردند. البته مسکو حمایت خود را در مجامع بین‌المللی، به ویژه شورای امنیت سازمان ملل، مجدداً تأیید کرد.تعاملات همزمان با چین، گستره مشارکت جامع استراتژیک بین دو کشور را نشان داد. پکن حمایت خود را از حاکمیت و امنیت تهران تأیید کرد، و همچنین هر دو کشور مشارکت‌های اقتصادی فعلی خود را بررسی کردند.مذاکرات با هند نیز به همین ترتیب بر گسترش روابط دوجانبه و هماهنگی منطقه‌ای متمرکز بود. این دیدارها گویای دیپلماسی تهران در قبال کشورهای اوراسیا بوده که با مشارکت آن در گروه بریکس و مشارکت فعال در سازمان همکاری شانگهای همسو است.
سناریوی ژئوپلیتیکی اجلاس اخیر شانگهای
جمهوری اسلامی با یک ضرورت راهبردی برای کاهش پیامدهای درگیری نظامی اخیر با اسرائیل و انزوای فزاینده خود توسط قدرت‌های غربی روبرو است. تهران از طریق سازمان همکاری شانگهای، در حال ایجاد اتحادهای قوی‌تر برای حفاظت دیپلماتیک، مشارکت‌های اقتصادی و کمک‌های لجستیکی است. روسیه و چین، به عنوان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و قدرت‌های اصلی اوراسیا، لنگرگاه‌های راهبردی ایران هستند. هر دو کشور مخالفت خود را با اقدام نظامی اسرائیل ابراز و حمایت خود را از ثبات منطقه‌ای از طریق گفتگوی مشارکتی اعلام کردند. مخالفت مشترک با تحریم‌ها و مداخلات غرب، فضایی مناسب برای همکاری بیشتر با جمهوری اسلامی ایجاد می‌کند.
رایزنی با نمایندگان هند نشان می‌دهد که تهران تمایل دارد با ایفای نقش عمده در لجستیک اوراسیا، به ویژه از طریق کریدور شمال-جنوب که بنادر ایران را به روسیه و هند متصل و تجارت منطقه‌ای را تقویت می‌کند، دهلی نو را به سمت خود جذب کند.دیدارهایی که عباس عراقچی در چارچوب رویداد سازمان همکاری شانگهای داشت، تعهد تهران به نظم جهانی چندقطبی و قصد آن برای دور زدن فشار غرب با جایگیری عمیق‌تر در سازمان‌های تحت رهبری اوراسیا را نمایان کرد. این دیدارها همچنین اهمیت سازمان همکاری شانگهای و بریکس را به عنوان وزنه‌های تعادلی در برابر نفوذ غرب در سیاست و اقتصاد جهانی آشکار می‌کند.
شاخص‌های مهم در همکاری تهران و شانگهای
- تکمیل بخش راه‌آهن رشت-آستارا از کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب تا اواخر سال ۲۰۲۵، که تجارت بی‌وقفه از روسیه به هند را از طریق ایران تسهیل می‌کند.
- رسمی‌سازی توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه جدید بین ایران و چین یا روسیه، با تمرکز بر زیرساخت‌های انرژی، سیستم‌های تهاتر و معاملات با ارزهای محلی.
- تمدید یا افزایش همکاری‌های نظامی و معاملات تسلیحاتی بین ایران و روسیه، به ویژه پس از انتقاد علنی مسکو از حملات غرب.
- تغییرات در حجم صادرات نفت از طریق تنگه هرمز یا کریدورهای جایگزین، به ویژه اگر ایران از کنترل صادرات به عنوان اهرم فشار استفاده کند یا با تهدیدات دریایی جدید روبرو شود.
- سطوح تعاملات دیپلماتیک بین ایران و کشورهای عضو بریکس یا سازمان همکاری شانگهای، شامل دیدارها و بیانیه‌های رسمی.
تلاش تهران برای غلبه بر تحریم‌ها
دیپلماسی اخیر ایران برای مقابله با تجاوز نظامی و انزوای بین‌المللی، نشان‌دهنده‌ی تلاشی راهبردی به سوی شرق است. تأکید بر گسترش روابط با روسیه، چین و هند، اولویت‌های تهران را آشکار می‌کند که تضمین مشارکت‌های اقتصادی، حفاظت از حاکمیت ملی و تأکید بر اهمیت منطقه‌ای خود است. دیدار اخیر بین نمایندگان ایران و مقامات سعودی، تلاش تهران برای افزایش نفوذ دیپلماتیک و تجاری خود در قبال کشورهای اوراسیا و تعامل با بازیگران اصلی منطقه‌ای و بین‌المللی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
پیگیری دقیق چگونگی اجرای توافقات اقتصادی دوجانبه ایران، به ویژه توافقات مربوط به زیرساخت‌ها و تجارت، کلید ارزیابی توانایی این کشور در کسب نفوذ و قدرت در میان سازمان‌های اوراسیا و بازیگران محلی و همچنین تثبیت اقتصاد آن با توجه به چالش‌های ژئوپلیتیکی کنونی است.
منبع: اسپیشیال اوراسیا
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
