مسیر اقتصاد/ در نشستی رسمی و راهبردی در پکن، سه کشور چین، پاکستان و افغانستان به توافقی مهم دست یافتند که می‌تواند چشم‌انداز اقتصادی و ژئوپلیتیک منطقه را به‌طور اساسی متحول سازد. این نشست سه‌جانبه با حضور معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان، وزیر امور خارجه چین و سرپرست وزارت خارجه افغانستان برگزار شد و تمرکز اصلی آن بر گسترش کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) به خاک افغانستان بود.
تعمیق همکاری اقتصادی در جنوب آسیا در قالب طرح «کمربند و جاده»
این توافق در چارچوب ابتکار بزرگ چین موسوم به “کمربند و جاده” (BRI) قرار دارد و از عزم جدی سه کشور برای تقویت پیوندهای اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های مشترک حکایت دارد. وزیر خارجه پاکستان در پیامی در شبکه اجتماعی X، این توافق را نمادی از تعهد مشترک به صلح، ثبات و توسعه منطقه‌ای دانست.
سفر سه‌روزه وزیر خارجه پاکستان به پکن که در بستر افزایش تنش‌ها با هند صورت گرفت، از منظر سیاسی نیز حامل پیام‌هایی قابل‌توجه برای بازیگران منطقه‌ای بود. وزارت خارجه پاکستان نیز در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که ششمین دور مذاکرات سه‌جانبه وزرای امور خارجه به‌زودی در کابل برگزار خواهد شد؛ گامی که می‌تواند به نهادینه‌سازی این همکاری کمک شایانی کند.
مزایای اقتصادی گسترش CPEC برای سه کشور
گسترش CPEC به افغانستان می‌تواند منافع گسترده‌ای برای هر سه کشور به همراه داشته باشد. افغانستان، که پس از خروج نیروهای آمریکایی با بحران‌های عمیق اقتصادی مواجه شده، از این طریق می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه زیرساخت، اشتغال‌زایی و دسترسی به بازارهای منطقه‌ای را جذب کند.
پاکستان نیز با ایفای نقش ترانزیتی میان چین و افغانستان، موقعیت اقتصادی و ژئوپلیتیک خود را تقویت کرده و درآمدهای حمل‌ونقلی قابل توجهی به‌دست خواهد آورد. در سوی دیگر، چین به‌عنوان طراح و سرمایه‌گذار اصلی این طرح، از مسیر جدیدی برای دسترسی به آسیای مرکزی بهره‌مند شده و وابستگی خود به مسیرهای دریایی همچون تنگه مالاکا را کاهش خواهد داد.
برآوردها حاکی از آن است که اجرای این طرح می‌تواند حجم مبادلات تجاری میان سه کشور را تا ۴۰ درصد افزایش دهد. این کریدور احتمالاً شامل پروژه‌هایی نظیر احداث جاده‌ها و خطوط ریلی جدید، توسعه بنادر و ایجاد مناطق صنعتی مشترک خواهد بود. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که اجرای کامل طرح، تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۰۰ هزار شغل مستقیم در منطقه ایجاد کند.
مخالفت صریح هند؛ مانع ژئوپلیتیک پیش روی CPEC
این توافق اما با واکنش منفی و تند هند مواجه شده است. دهلی‌نو پیش‌تر اعلام کرده بود که توسعه CPEC به سایر کشورها را نقض حاکمیت ملی خود بر منطقه جامو و کشمیر تلقی می‌کند. این موضع‌گیری، در بستر اختلافات دیرینه مرزی میان هند با چین و پاکستان، می‌تواند به افزایش تنش در شبه‌قاره دامن بزند.
در کنار این، برخی تحلیلگران بر تهدیدات امنیتی و سیاسی پیش روی این طرح نیز تأکید دارند. بی‌ثباتی سیاسی افغانستان و فعالیت گروه‌های مسلح در مناطق مرزی، تهدیدی بالقوه برای پروژه‌های زیرساختی به شمار می‌رود. افزون بر آن، تحریم‌های بین‌المللی علیه طالبان می‌تواند مانعی جدی برای مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در اجرای این پروژه باشد.
با این حال، چین با تکیه بر روابط راهبردی با پاکستان و نفوذ روزافزون خود در افغانستان، به‌دنبال مدیریت این چالش‌ها و کاهش مخاطرات بالقوه است.
پیش‌نیازهای موفقیت طرح؛ امنیت، شفافیت، سرمایه‌گذاری
برای آن‌که این توافق سه‌جانبه به نتایجی ملموس و پایدار منجر شود، سه کشور باید به چند اولویت کلیدی توجه کنند:
-
تأمین امنیت پروژه‌ها: ایجاد سازوکارهای امنیتی مشترک برای حفاظت از پروژه‌های زیربنایی در برابر تهدیدات گروه‌های شبه‌نظامی در افغانستان و مناطق مرزی یک ضرورت حیاتی است.
-
تدوین چارچوب‌های حقوقی شفاف: برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، چارچوب‌های قانونی روشن و قابل پیش‌بینی باید تدوین شود تا منافع همه طرف‌ها در آن تضمین گردد.
-
هماهنگی با نهادهای بین‌المللی: با توجه به تحریم‌های موجود علیه طالبان، همکاری با سازمان‌های بین‌المللی و یافتن راه‌حل‌هایی برای تسهیل مشارکت شرکت‌های خارجی، عامل مهمی در پیشبرد این طرح خواهد بود.
چشم‌انداز منطقه‌ای در جنوب آسیا
گسترش CPEC به افغانستان، پتانسیل تبدیل‌شدن به الگویی نوین برای همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای را دارد؛ الگویی که می‌تواند با غلبه بر مرزهای سیاسی و امنیتی، زمینه‌ساز توسعه پایدار و متوازن در جنوب و مرکز آسیا شود.
در حالی که چالش‌های سیاسی و ژئوپلیتیک همچنان پابرجاست، اشتراک منافع اقتصادی می‌تواند محرک اصلی برای استمرار همکاری‌ها و تکمیل این پروژه کلان باشد. موفقیت این طرح، نه تنها جایگاه چین به‌عنوان بازیگر اصلی تحولات اقتصادی آسیا را تثبیت خواهد کرد، بلکه می‌تواند افق‌های جدیدی برای همگرایی منطقه‌ای در میان کشورهایی با سابقه اختلاف و تنش بگشاید.
منبع: رویترز
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
