مرزهای کشور از جمله نقاط استراتژیک کشورها محسوب می‌شوند؛ طبعا هر چه مدیریت مرزها ارتقا پیدا کند، ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی نیز جریان بهتری می‌یابد. علی‌رغم اهمیت مرزها در زمینه تجارت خارجی و ترانزیت، وضعیت مدیریتی پایانه‌های مرزی با چالش‌های عدیده‌ای مواجه است. در همین راستا خیام اکبری مدیر بخش لجستیک و حمل و نقل منطقه آزاد ماکو در گفتگو با مسیر اقتصاد به چالش‌های مدیریتی مرزها و علل ناشی از کندی جریان عبور ناوگان در پایانه‌های مرزی می‌پردازد.
رویکرد امنیتی عاملی در سرعت جریان عبور ناوگان از پایانه‌های مرزی
خیام اکبری مدیر بخش لجستیک منطقه آزاد ماکو در زمینه چالش‌های زیرساختی گفت: در دوره جنگ تحمیلی تعداد پایانه‌های مرزی جاده‌ای کشور محدود بود؛ با این حال جریان عبور ناوگان از مرزها با سرعت صورت می‌گرفت. از گمرک بازرگان به عنوان یکی از قدیمی‌ترین گمرکات فعال کشور در دهه ۶۰، روزانه بیش از ۱۰۰۰ کامیون عبور و مرور داشت. تغییر شرایط و پیچیده‌تر شدن فرآیندهای اداری و رویکردی سبب شده این عدد با کاهش قابل توجهی مواجه شود.
وی در ادامه افزود: در برابر موضوع تجارت خارجی به صورت عام و پایانه‌های مرزی به صورت خاص دو رویکرد تجاری و امنیتی اتخاذ می‌شود. هر چه میزان رویکرد امنیتی در پایانه‌های مرزی افزایش یابد اول، حضور و استقرار نهادهای انتظامی و امنیتی با هدف پایش و نظارت بر رویه‌ها افزایش می‌یابد. دوم، مباحث امنیتی نسبت به افزایش سبد تجاری کشور پررنگ‌تر می‌شود؛ در نتیجه به جای آنکه فرآیند عبور در مرزهای کشور با سرعت بهینه‌ای انجام شود، با موانع ناشی از رویکرد امنیتی مواجه می‌شود.
حضور یک نهاد در پایانه‌های مرزی کفایت می‌کند
اکبری با اشاره به طراحی نهادی در مرزها اشاره کرد: بسته به امکانات جغرافیایی در هر مرزی، پس‌کرانه پایانه‌ها می‌تواند نقش بیشتری در جریان عبور کالا ایفا کند. به عبارت دیگر اگر محدودیت جغرافیایی در مرزها وجود نداشته باشد، می‌توان با انتقال برخی نهادهای مستقر در محوطه مرزی مانند سازمان استاندارد، قرنطینه، بیمه و غیره به بخش پس کرانه از میزان ترافیک ناشی از فرآیندهای اداری کاسته شود.
سامانه‌ها عاملی در ایستایی ناوگان در پایانه‌های مرزی
مدیر بخش لجستیک منطقه آزاد ماکو در خصوص ایستایی ناوگان در مرزها اظهار کرد: در گذشته نیروی انسانی به صورت سنتی و دست نویس کارهای اداری را انجام می‌داد؛ امروز همین نیروی انسانی با استقرار در سامانه‌های برخط همان روش گذشته را با پیچیدگی بیشتر انجام می‌دهد. عملا هدف سامانه‌ها که تسریع در فرآیندهای اداری بوده، خود به عاملی برای ایستایی تبدیل شده است.
وی ادامه داد: سامانه‌ها به ابزارهای قدرتمندی در دست برخی نهادها تبدیل شده‌اند. یکی از فواید سامانه‌ها در اختیار قرار دادن اطلاعات است؛ از این رو دستگاه دولتی که به این اطلاعات دسترسی داشته باشد، از به اشتراک‌گذاری آن اجتناب می‌کند. به واسطه این موضوع سازکار نظارت بر عملکرد دستگاه‌های متولی در پایانه‌های مرزی دشوارتر می‌شود و به تبع از میزان پاسخگویی و ارتقای کارآمدی کاسته می‌شود.
نقش مناطق آزاد در فعال‌سازی ظرفیت مرزها
اکبری خاطرنشان کرد: ماده ۶۵ قانون احکام دائمی نقش ویژه‌ای برای مناطق آزاد در پایانه‌های مرزی قائل شده؛ اما تا کنون از این ظرفیت به نحو مطلوب استفاده نشده است. سرمایه‌گذاری در طرح‌های عملیاتی که نقش ویژه‌ای در توسعه تجارت کشور دارند، از جمله اقدامات سازمان منطقه آزاد به شمار می‌رود.
ایشان در ادامه بیان کردند: منطقه آزاد ماکو با سرمایه‌گذاری در سه مگاپروژه دهکده لجستیک، مرز چشمه ثریا و اتصال ریلی ایران به ترکیه توانسته در توسعه این منطقه نقش موثری داشته باشد. البته این امکان وجود دارد که با رفع برخی محدودیت‌های بین دستگاهی بر تعمیق این اثرگذاری افزوده شود.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
