مصطفی سعیدی کارشناس انرژی، در خصوص سبد محصولات پتروشیمی در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: دلایل عدم توازن سبد محصولات پتروشیمی ایران تمرکز سرمایه‌گذاری بر خوراک گازی، تأثیر میدان گازی پارس جنوبی و نبود تنظیم‌گری دولت است. راهکارهایی مثل غربال‌گری طرح‌ها، اولویت‌دادن به خوراک مایع و تقویت صنایع پایین‌دستی می‌تواند در ایجاد توازن سبد محصولات پایه پتروشیمی مؤثر باشد.
عدم توازن در سبد محصولات پایه ایران
سعیدی گفت: در تولید محصولات پایه‌ای همچون متانول و آمونیاک رشد قابل توجهی دیده می‌شود اما تولید محصولاتی همچون پروپیلن مغفول مانده و موجب عدم توازن سبد محصولات پایه پتروشیمی شده است. یکی از دلایل اصلی عدم توازن سبد محصولات پایه، تمرکز سرمایه‌گذاری‌ها بر سودآوری است. در گذشته، پتروشیمی‌های خوراک گازی همچون تولیدکنندگان متانول و آمونیاک به‌دلیل هزینه احداث کمتر، زمان احداث و بهره‌برداری کوتاه‌تر و سودآوری بیشتر نسبت به خوراک مایع، توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کردند که باعث رشد قارچ‌گونه این بخش از صنعت پتروشیمی شده است.
وی افزود: دولت در گذشته می‌توانست با تنظیم حاشیه سود میان پتروشیمی‌های خوراک گازی و مایع تعادل ایجاد کند، اما این کار انجام نشد. علاوه بر این، پس از کشف میدان گازی پارس جنوبی و احساس نیاز شدید به مصرف گاز، توجه بیشتری به توسعه پتروشیمی‌های خوراک گازی، فولادی‌ها و نیروگاه‌های گازی شد که به توسعه نامتوازن انجامید. این توسعه نامتوازن به مشکلاتی مانند عدم توازن در تأمین برق نیز سرایت کرده است.
این کارشناس انرژی ادامه‌داد: بر اساس برنامه هفتم توسعه، ظرفیت تولید پتروشیمی می‌بایست به ۱۳۱.۵ میلیون تن در سال برسد؛ اما بخش قابل توجهی از این ظرفیت به تولید محصولات خوراک گازی یعنی متانول و آمونیاک اختصاص دارد که مسئله عدم توازن سبد محصولات پایه را تشدید خواهد کرد.
همچنین، در این زمینه، توجهی به توسعه صنایع پایین دستی نشده است. برای ایجاد توازن، محصولات باید در بورس کالا عرضه شوند تا به مصرف صنایع پایین‌دستی داخلی برسند. این اقدام موجب افزایش تولید، ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال‌زایی می‌شود. در حال حاضر رویکرد فعلی، بیشتر بر تولید و صادرات محصولات پتروشیمی متمرکز است که به‌دلیل ارزآوری در دوران تحریم اهمیت داشت. با این حال، نیاز است رویکرد توسعه صنعت پتروشیمی تغییر کند و پتروشیمی‌ها با همکاری وزارت صمت مواد اولیه صنایع داخلی را تأمین کنند.
اولویت‌ها و سیاست‌ها برای رسیدن به توازن
سعیدی با اشاره به حجم بالای سرمایه‌گذاری برای توسعه پتروشیمی‌های خوراک مایع تصریح‌کرد: به‌دلیل اینکه پراکندگی در سرمایه‌گذاری‌ها مانع از تکمیل پروژه‌ها در زمان مناسب می‌شود، شرکت ملی پتروشیمی باید طرح‌های اولویت‌دار را غربال و نهایتاً ۱۰ طرح اولویت‌دار را مشخص کند تا سرمایه‌گذاری‌ها متمرکز شود. طرح‌های خوراک مایع که محصولات آن‌ها بیشتر در صنایع پایین‌دستی کاربرد دارند، باید اولویت داشته باشند؛ در واقع تمرکز بر طرح‌هایی که از نفتا به‌عنوان خوراک استفاده می‌کنند می‌تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
این کارشناس انرژی در پایان با اشاره به زمان‌بر بودن احداث واحدهای خوراک مایع گفت: با این حال، برای جلوگیری از طولانی شدن پروژه‌ها به بیش از ۱۵ یا ۲۰ سال، لازم است زمان‌بندی مناسب تعیین شود و پروژه‌ها در بازه زمانی حداکثر ۱۰ سال به بهره‌برداری برسند. مدیریت منابع مالی محدود و اجرای طرح‌ها با بازگشت سرمایه سریع، گام مهمی در رفع این موانع خواهد بود. پتروشیمی‌های خوراک مایع نقش کلیدی در تأمین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی دارند و می‌توانند به توازن در سبد محصولات کمک کنند. به‌عنوان مثال، پتروشیمی اراک توانسته است محصولات متنوعی تولید کند که نیاز بازار داخلی را پوشش دهد.
انتهای پیام/ انرژی
