مسیر اقتصاد/ اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای مرکزی در اولین اجلاس سران خود در سمرقند، همکاری راهبردی جدیدی را در شرایط پرتنش تجاری جهان کلید زدند. اتحادیه اروپا با اعلام بسته سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد یورویی در حوزه‌های حمل‌ونقل، انرژی و مواد معدنی، به دنبال تقویت حضور خود در این منطقه غنی از منابع است.
ازبکستان میزبان نخستین نشست تحول در روابط بین منطقه‌ای است
در شرایطی که جهان شاهد تشدید تنش‌های تجاری میان قدرت‌های بزرگ است، شهر تاریخی سمرقند شاهد رویدادی مهم در عرصه دیپلماسی بین‌المللی شد. اولین اجلاس سران اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای مرکزی در آستانه سی‌اُمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان این دو طرف برگزار گردید. این نشست در فضایی برگزار شد که بازارهای جهانی به دنبال اعلام تعرفه‌های تجاری آمریکا دچار نوسانات شدیدی شده بودند.
ضرورت همگرایی اتحادیه اروپا با کشورهای آسیای مرکزی در عصر چندجانبه‌گرایی
مقام ارشد اتحادیه اروپا در این اجلاس بر اهمیت حیاتی همکاری‌های چندجانبه در شرایط کنونی تأکید کرد. وی با اشاره به چالش‌های مشترک امنیتی مانند قاچاق مواد مخدر، بر ضرورت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در مقابله با این تهدیدات تأکید نمود.
از سوی دیگر، یکی دیگر از مقامات ارشد اتحادیه اروپا با اشاره به موقعیت استراتژیک آسیای مرکزی در کریدورهای تجاری جهانی، این منطقه را دروازه‌ای طلایی برای توسعه روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک توصیف کرد.
برنامه جامع سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد یورویی اروپا در آسیای مرکزی
اتحادیه اروپا در این اجلاس از برنامه جامع سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد یورویی خود در آسیای مرکزی رونمایی کرد. این بسته مالی گسترده که با عنوان «رویکرد نوین اروپا» معرفی شده است، حوزه‌های متعددی از همکاری را پوشش می‌دهد. سهم عمده این سرمایه‌گذاری به پروژه‌های آب، انرژی و مقابله با تغییرات اقلیمی اختصاص یافته که حدود ۶.۴ میلیارد یورو از کل مبلغ را شامل می‌شود.
بخش حمل‌ونقل با اختصاص ۳ میلیارد یورو در جایگاه دوم قرار دارد، در حالی که ۲.۵ میلیارد یورو برای توسعه زنجیره ارزش مواد خام حیاتی در نظر گرفته شده است. بخش باقی‌مانده نیز به پروژه‌های اتصال دیجیتال و توسعه فناوری‌های نوین اختصاص یافته است.
ثروت معدنی آسیای مرکزی؛ موتور محرکه همکاری‌های چند جانبه
منطقه آسیای مرکزی با دارا بودن ذخایر عظیم مواد معدنی استراتژیک، نقش کلیدی در معادلات اقتصادی آینده جهان ایفا می‌کند. این منطقه حدود ۳۸.۶ درصد از ذخایر منگنز جهان، ۳۰.۷ درصد از کروم، ۲۰ درصد از سرب و ۱۲.۶ درصد از روی جهان را در اختیار دارد. این مواد معدنی نقش حیاتی در صنایع پیشرفته از جمله تولید باتری‌های لیتیوم‌یونی، صنایع هوافضا و فناوری‌های دیجیتال ایفا می‌کنند.
مقامات اروپایی در این اجلاس تأکید کردند که برخلاف رویکرد برخی قدرت‌های جهانی که صرفاً به استخراج و خام‌فروشی منابع معدنی می‌پردازند، اتحادیه اروپا متعهد به انتقال فناوری و توسعه صنایع تبدیلی در کشورهای آسیای مرکزی است. این رویکرد می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی برای اقتصادهای منطقه به همراه داشته باشد.
چه چالش‌هایی در مسیر این همکاری مشترک وجود دارد؟
اجلاس سمرقند در شرایط حساس ژئوپلیتیکی برگزار شد که تنش‌های ناشی از جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه، موقعیت کشورهای آسیای مرکزی را با چالش‌های پیچیده‌ای مواجه کرده است. مقامات اروپایی در این اجلاس ضمن درک حساسیت‌های خاص منطقه‌ای، بر اهمیت حفظ اصول بی‌طرفی و پایبندی به قوانین بین‌المللی تأکید کردند.
یکی از تصمیمات راهبردی این اجلاس، برنامه‌ریزی برای ایجاد کریدور حمل‌ونقل ترانس خزر بود که می‌تواند به مسیرهای تجاری منطقه تنوع بخشیده و وابستگی به مسیرهای گذشته را کاهش دهد. این پروژه مهم‌ترین هدف خود را کوتاه‌کردن زمان حمل‌ونقل کالا بین دو منطقه عنوان کرده است.
افق‌های آینده و الزامات راهبردی همکاری مشترک اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی
اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی در پایان این اجلاس تاریخی به توافق‌های مهمی دست یافتند که می‌تواند چارچوب همکاری‌های آینده را ترسیم کند. برگزاری منظم نشست‌های دوسالانه سران، تأسیس دفتر محلی بانک اروپایی بازسازی و توسعه در ازبکستان و تشکیل مجمع سرمایه‌گذاران تا پایان سال جاری از جمله این توافق‌ها است. برای تضمین موفقیت این مشارکت استراتژیک، ایجاد سازوکارهای نظارتی مشترک با تمرکز بر شفافیت در اجرای پروژه‌ها و توزیع عادلانه منافع ضروری به نظر می‌رسد.
تشکیل صندوق مشترک سرمایه‌گذاری با مشارکت فعال بخش خصوصی می‌تواند پایداری مالی این همکاری‌ها را تضمین کند. در بعد سیاسی نیز تقویت دیپلماسی خارجی و توسعه ارتباطات مردمی می‌تواند پشتوانه محکمی برای تحکیم این اتحاد استراتژیک باشد. کارشناسان بر این باورند که این همکاری می‌تواند الگویی نوین از روابط بین‌المنطقه‌ای را در عصر تحولات ژئوپلیتیک ارائه دهد.
منبع: یورونیوز
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
