مسیر اقتصاد/ در کشور‌هایی که با چالش هایی اعم از بحران ارزی، اختلالات نظام ارزی یا کج‌کارکردی بازاری دست‌وپنجه نرم می کنند، هر نوع خبری که سیگنال تحولی برای مخاطبان مخابره کند، مورد توجه جدی واقع می شود. در هفته‌های اخیر بحث ورود بانک مرکزی کشور نیجریه در یک قرارداد با شرکت بلومبرگ[۱] برای استفاده از سامانه الکترونیکی جورسازی[۲] بسیار جالب توجه و بحث‌برانگیز بوده است.
این تصمیم در تکمیل سلسله تغییرات مهمی از ۳ ماه قبل با دستورالعمل‌های جدید با هدف کلی تعمیق بازار ارز اتخاذ شده است. سامانه‌های جورسازی باتوجه به سیطره اطلاعاتی و حذف نفوذ و دخالت کج منشی‌های انسانی که به اختلال در بازار دامن می‌زند، باعث افزایش کارایی و شفافیت شده و با توجه به همین سازوکار، مانع دست‌کاری در تعیین نرخ ارز می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت اصطلاحاً کشف نرخ دقیق‌تری اتفاق می‌افتد.
مطابق ادعای رئیس بانک مرکزی نیجریه، اولایمی کاردوسو، هدف از این اصلاحات اخیر ساخت یک بازار ارز شفاف، کارا و با تنظیم‌گری بالا است که بتواند ثبات اقتصادی و رشد را محقق کند.
با توجه به این تصمیم سیاست‌گذاران نیجریه‌ای، ریشه‌یابی انگیزه‌های به‌کارگیری این سامانه در نسبت با اهداف سیاست‌گذار این کشور در مورد بازار ارز با پیوست میزان تحقق این اهداف می‌تواند راهنمای خوبی در پیگیری اهداف مشابه باشد.
زمینه طرح مسأله برای بانک مرکزی نیجریه
در دهه اخیر، خصوصاً دو سال گذشته نیجریه درگیر بحران ارزی سنگینی بوده است، به طوری که فقط در سه سال اخیر افت ارزش پول ملی این کشور به حدود ۴۰۰% رسیده است. بانک مرکزی این کشور در پی مهار این بحران‌های ارزی که ریشه در ناکارآمدی ساختارهای اقتصادی و بستر نهادی بازار ارز نیجریه داشته است، از سال ۲۰۲۳ تا کنون اصلاحات سلسله‌واری با شروع از همگرایی نرخ ارز و راه‌اندازی بازار به شکل توافقی انجام داده است. در آخرین بحران، ناشی از همگرایی نرخ ارز، نایرا در برابر دلار ضعیف شد و تورم حدود ۳۰ درصدی در ماه‌های اخیر دامن نیجریه را گرفته است. در این گزارش، عوامل بنیادین و کلیدی زیادی در اقتصاد نیجریه به عنوان ریشه‌های بحران‌های اخیر ارزی یاد شده‌اند که البته روی هم رفته نتایجی از جمله کمبود مزمن ارز، عدم شفافیت معاملات ارزی و سردرگمی بانک مرکزی در تخصیص دقیق و به هنگام ارز به متقاضیان داشته است.
همه موارد بالا، سیاست‌گذار نیجریه‌ای به سمت اتخاذ روش‌ها و راهکارهایی سوق داده تا بتواند بسترهای نهادی بازار ارز را به سمت یک اصلاح و تکاملی حرکت دهد. یکی از این راهکارها استفاده از سامانه‌های جورسازی الکترونیکی مبادلات ارز است که نمونه فراگیر و بزرگ آن در بازار فارکس بکار گرفته می‌شود.
سیر تحولات و تغییرات استفاده از سامانه‌های جورسازی الکترونیکی
بانک مرکزی نیجریه در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۴، یک بخشنامه با عنوان «معرفی سیستم الکترونیکی جورسازی معاملات ارزی در بازار بین‌بانکی ارز» صادر کرد تا این سامانه را معرفی کند. EFEMS یک سیستم جورسازی الکترونیکی برای معاملات ارز خارجی است که به‌عنوان پلتفرمی برای انجام تمام معاملات ارزی در بازار ارز نیجریه (NFEM) عمل خواهد کرد.
در قسمتی از این بخشنامه آمده است: انتظار می‌رود این سیستم جدید به بهبود حاکمیت، شفافیت و تسهیل نرخ ارز مبتنی بر بازار کمک کند که برای عموم قابل دسترسی خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که این تحول فعالیت‌های سفته‌بازانه را کاهش دهد، ناهنجاری‌های بازار را از بین ببرد و به بانک مرکزی توانایی‌های نظارتی بهتری برای تنظیم مؤثر بازار ارائه دهد.
بانک مرکزی نیجریه قیمت‌های لحظه‌ای و داده‌های سفارشات خرید/فروش را از این سیستم منتشر خواهد کرد و در همکاری با انجمن کارگزاران بازارهای مالی (FMDA)، قوانین مربوط به EFEMS را منتشر خواهد کرد. همچنین، کد ارزی[۳] نیجریه و دستورالعمل‌های تجدید نظر شده برای عملیات بازار ارز نیجریه نیز به شرکت‌کنندگان بازار راهنمایی خواهند کرد.
به‌منظور آغاز عملیات این سامانه، بانک مرکزی نیجریه دستورالعمل‌هایی به تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۴ صادر کرد که هدف آن ارائه راهنمایی‌هایی برای تنظیم تجارت بین‌بانکی ارز در EFEMS توسط مشارکت کنندگان بازار است. علاوه بر این، به‌عنوان گامی برای عمیق‌تر کردن عملیات و معاملات در NFEM، بانک مرکزی دستورالعمل‌های تجدید نظر شده برای بازار ارز نیجریه را به تاریخ ۲۹ نوامبر ۲۰۲۴ تحت عنوان دستورالعمل‌های FX[۴] صادر کرد تا به شرکت‌کنندگان بازار[۵] در مورد چارچوب نظارتی حکمرانی مبادلات بازار ارز و فعالیت‌های NFEM راهنمایی ارائه دهد.
در قسمت هدف و نوع طراحی سامانه آمده است که بانک مرکزی نیجریه از سامانه جورسازی Bloomberg BMatch برای انجام عملیات تطبیق استفاده خواهد کرد.
چیستی سامانه جورسازی بلومبرگ، معروف به FXGO
مطابق گزارش رسانه ای بلومبرگ در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۴، FXGO، راه‌حل پیشرفته معاملات ارزی چندبانکی بلومبرگ، دسترسی به نقدینگی عمیق را از طریق قیمت‌گذاری لحظه‌ای، راه‌حل‌های قوی کاری و تجزیه و تحلیل‌های پیشرفته برای دریافت‌کنندگان قیمت در سرتاسر جهان فراهم می‌کند تا بتوانند معاملات ارزی را با رابطین بانکی خود مذاکره کنند. FXGO امکان استریم یا درخواست قیمت (RFQ) برای معاملات نقدی، معاملات مستقیم، سوآپ‌ها، NDFها، سپرده‌ها، فلزات گرانبها و گزینه‌ها را در هر جفت ارزی و سررسید فراهم می‌کند و به راه‌حل‌های سفارش الگوریتمی ارائه‌شده توسط بیش از ۳۰ تأمین‌کننده برتر دسترسی دارد. FXGO همچنین با چندین سیستم مدیریت سفارش، مدیریت خزانه‌داری و حسابداری شخص ثالث ادغام می‌شود و پردازش مستقیم (STP) را در قالب‌های انعطاف‌پذیر مختلف تسهیل می‌کند و یک جریان کاری سرمایه‌گذاری بی‌دردسر و کارآمد ایجاد می‌کند.
در آخر اما آیا مسأله حل شده است؟
مطابق گزارش رسانه های ملی نیجریه پس از به کارگیری این سامانه، نرخ ارز در بازار رسمی و غیررسمی کاهش خوبی را تجربه کرده است. از زمان عملیاتی شدن جورسازی سامانه الکترونیکی در ۲ دسامبر ۲۰۲۴، نایرا ۸/۹۷% قوی تر شده است؛ به طوری که از ۱۸۱۰/۳۸ نایرا به ازای هر دلار به ۱۶۷۲/۶۹ نایرا رسیده است.
البته در عین عملکرد کوتاه مدت مثبت این سیاست جدید، هنوز جای این سؤال وجود دارد که آیا باتوجه به وضعیت بازار ارز نیجریه و سازوکار و ساختارهای نامرغوبی چون چندنرخی بودن در سالیان متمادی و اشکالاتی چون کمبود پایدار عرضه ارز، مشکل بحران‌زایی نظام ارزی نیجریه حل می شود. در کنار عملکرد فوق این نکته را هم باید در نظر گرفت که نیجریه دارای حساب سرمایه‌ای تقریباً باز و نظام پرداخت خارجی رسمی است. همین مسأله به مانند آنچه که در دهه ۸۰ در اقتصاد ایران اتفاق افتاد موجب تقویت پشتوانه تصمیمات سیاست‌گذار بوده است.
نهایتاً باید گفت به کارگیری سامانه جورسازی در جهت بهبود فرایند کشف نرخ و تعمیق بازار ارز عملکرد مؤثری داشته است، اما برای حل مسائل ارزی چون بحران نیجریه کافی نیست. اصلاح ساختار و مشکلات زیربنایی نیز لازم است.
منابع: Bloomberg ،The Nation Newspaper،Mondaq
پی‌نوشت:
[۱] شرکت بلومبرگ، یک شرکت تولید داده و فناوری مالی است.
[۲] به فرایند تطبیق و جور کردن نرخ های پیشنهادی دو طرف عرضه و تقاضای بازار عملیات جورسازی می گویند که در نهایت نرخ بازار به شکل میانگین موزون با توجه به حجم هر معامله کشف می شود. در این فرایند عرضه کننده ارز کف نرخ مورد نظر خود را پیشنهاد می دهد و تقاضاکننده نیز سقف نرخ مورد نظر خود را اعلام می‌کند.
[۳] FX Code: یا همان کد ارزی، حاوی دستوالعمل‌ها و مقرراتی است که
[۴] FX Guidelines
[۵] اصطلاح «مشارکت‌کنندگان بازار» در دستورالعمل‌های EFEMS به‌عنوان مؤسساتی تعریف شده است که توسط بانک مرکزی مجاز به شرکت در بازار بین‌بانکی ارز نیجریه هستند. این مؤسسات شامل بانک‌ها (دارای مجوز به‌عنوان کارگزاران مجاز) هستند که می‌توانند به‌طور عمومی در معاملات ارز شرکت کنند و همچنین اپراتورهای صرافی (دارای مجوز به‌عنوان خریداران مجاز) (BDCs) که توسط بانک مرکزی نیجریه تأیید شده‌اند و مجاز به شرکت در NFEM برای معاملات ارزی بسیار محدود هستند.
انتهای پیام/ پول و بانک
