مسیر اقتصاد/ امنیت غذایی و پایداری سیستم‌های غذایی، دو رکن اساسی برای جوامع هستند. در دنیای امروز، با توجه به چالش‌های گوناگونی مانند تغییرات اقلیمی، بحران‌های اقتصادی و اختلالات زنجیره تأمین، تنوع بخشیدن به منابع تأمین غذا بیش از پیش اهمیت یافته است. این سند، که توسط گروه کارشناسان مکانیسم آمادگی و واکنش به بحران امنیت غذایی اروپا (EFSCM) تهیه شده است، به بررسی راهکارهای تقویت تنوع در زنجیره تأمین غذا، از تولید اولیه تا مصرف نهایی، می‌پردازد.
تنوع در تولید اولیه؛ کلید انعطاف‌پذیری
تنوع در تولید اولیه، به ویژه در بخش کشاورزی، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای افزایش انعطاف‌پذیری سیستم‌های غذایی است. این تنوع می‌تواند در سطوح مختلفی ایجاد شود:
- تنوع در سطح مزرعه: کاشت محصولات متنوع، پرورش دام‌های مختلف و استفاده از روش‌های کشاورزی گوناگون، به کشاورزان کمک می‌کند تا در برابر خطرات مختلف، مانند آفات، بیماری‌ها و تغییرات آب و هوایی، مقاوم‌تر شوند.
- تنوع در سطح منطقه: وجود مناطق کشاورزی با ترکیب‌های مختلف زراعی، باعث می‌شود که کل سیستم کشاورزی در برابر شوک‌های احتمالی آسیب‌پذیری کمتری داشته باشد.
- تنوع در شیوه‌های کشاورزی: استفاده از روش‌های کشاورزی مختلط و سیستم‌های کشاورزی پایدار، به حفظ تنوع زیستی و افزایش پایداری سیستم‌های غذایی کمک می‌کند.
در مقابل، تمرکز بر تولید یک یا چند محصول خاص، می‌تواند خطر و شدت تأثیرات بیماری‌ها و آفات را افزایش دهد. همچنین، کاهش تنوع در چشم‌اندازهای کشاورزی و گونه‌های زراعی، می‌تواند منجر به آسیب‌پذیری بیشتر سیستم‌های غذایی شود.
تجارت مبتنی بر قوانین، تسهیل‌کننده تنوع و امنیت غذایی اروپا
تجارت، به ویژه تجارت بین‌المللی، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و تنوع بخشیدن به منابع تأمین دارد. تجارت به کشورها امکان می‌دهد تا غذا و نهاده‌هایی را که نمی‌توانند به صورت محلی تولید کنند، از سایر مناطق تهیه کنند. همچنین، تجارت می‌تواند به ایجاد یک بافر در برابر اختلالات عرضه کمک کند و منابع تأمین متنوع و مکمل را برای کاهش خطرات فراهم کند.
با این حال، وابستگی بیش از حد به تعداد محدودی از شرکای تجاری، می‌تواند آسیب‌پذیری‌هایی را ایجاد کند. بنابراین، تنوع بخشیدن به منابع واردات و صادرات، و همچنین حفظ یک سیستم تجارت چندجانبه مبتنی بر قوانین، از اهمیت بالایی برخوردار است.
بخش پایین‌دستی نقش کلیدی در تأمین و مصرف دارد
بخش پایین‌دستی زنجیره تأمین غذا، شامل فرآوری، توزیع، خرده‌فروشی و مصرف، نیز نقش مهمی در تنوع بخشیدن به منابع تأمین و تأمین امنیت غذایی ایفا می‌کند.
- زنجیره‌های تأمین کوتاه: زنجیره‌های تأمین کوتاه، که در آن غذا به طور مستقیم از تولیدکننده به مصرف‌کننده می‌رسد، می‌توانند یک جایگزین مکمل برای زنجیره‌های تأمین طولانی‌تر باشند. با این حال، زنجیره‌های تأمین کوتاه به تنهایی نمی‌توانند نیازهای غذایی جمعیت‌های بزرگ را تأمین کنند.
- تمرکز قدرت بازار: تمرکز قدرت بازار در برخی از مراحل زنجیره غذایی، می‌تواند منجر به کاهش تنوع محصولات و آسیب‌پذیری بیشتر تأمین‌کنندگان کوچک شود.
- الگوهای مصرف: الگوهای مصرف فعلی، که بر پایه مصرف بیش از حد گوشت قرمز و فرآوری‌شده و کمبود میوه و سبزیجات استوار است، نه تنها برای سلامتی مضر است، بلکه پایداری سیستم غذایی را نیز به خطر می‌اندازد. حرکت به سمت رژیم‌های غذایی متعادل‌تر، که شامل تنوع بیشتری از منابع پروتئینی گیاهی و حیوانی و همچنین میوه‌ها و سبزیجات باشد، ضروری است.
توصیه‌های کلیدی برای تقویت تنوع در زنجیره تأمین غذا
بر اساس یافته‌های این سند، توصیه‌های کلیدی زیر برای تقویت تنوع در زنجیره تأمین غذا ارائه می‌شود:
- حمایت از تنوع در تولید اولیه: سیاست‌های حمایتی باید به گونه‌ای طراحی شوند که کشاورزان را به کاشت محصولات متنوع، پرورش دام‌های مختلف و استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار تشویق کنند.
- تقویت تجارت مبتنی بر قوانین: باید از یک سیستم تجارت چندجانبه مبتنی بر قوانین حمایت شود و از محدودیت‌های غیرموجه صادرات و واردات اجتناب شود.
- تنوع بخشیدن به منابع تأمین: کشورها باید تلاش کنند تا منابع واردات و صادرات خود را متنوع کنند و از وابستگی بیش از حد به تعداد محدودی از شرکای تجاری خودداری کنند.
- حمایت از زنجیره‌های تأمین کوتاه: زنجیره‌های تأمین کوتاه و سیستم‌های غذایی محلی باید به عنوان مکمل زنجیره‌های تأمین طولانی‌تر توسعه یابند.
- تشویق به رژیم‌های غذایی متعادل: باید مصرف‌کنندگان را به سمت رژیم‌های غذایی متعادل‌تر، که شامل تنوع بیشتری از منابع غذایی گیاهی و حیوانی باشد، تشویق کرد.
- تقویت همکاری‌های بین‌المللی: همکاری‌های بین‌المللی برای حل چالش‌های مربوط به امنیت غذایی و تنوع بخشیدن به منابع تأمین، ضروری است.
لزوم هماهنگی دولت، بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان
تنوع بخشیدن به منابع تأمین غذا، یک ضرورت برای تضمین امنیت غذایی و پایداری سیستم‌های غذایی است. این امر نیازمند تلاش‌های هماهنگ از سوی دولت‌ها، بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان است. با اجرای توصیه‌های ارائه شده در این سند، می‌توان به یک سیستم غذایی انعطاف‌پذیرتر، پایدارتر و عادلانه‌تر دست یافت.
منبع: مکانیزم آمادگی و واکنش در برابر بحران امنیت غذایی اروپا
انتهای پیام/ کشاورزی
