به گزارش مسیر اقتصاد به نقل از فردانیوز مسیر چین در بین المللی کردن یوآن[۱] تجربه منحصر به فردی است که با تجارب پیشین در مورد ارزهایی که بین المللی شده اند (مانند دلار، پوند و ین) متفاوت و بعضاً متضاد است. در حال حاضر، یوآن بدون آزادسازی در مورد دارایی ها و سرمایه ها و تبدیل پذیری آنها، به یک ارز بین المللی تبدیل شده است. منظور از بین المللی شدن کامل یوآن، این است که هم به عنوان مبنای قیمت گذاری و پرداخت در تجارت و تامین مالی بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد و هم به عنوان یک گزینه جدی در سبد ذخیره ارزی مد نظر می باشد.
بین المللی شدن یوآن به ۳ مرحله کلی قابل تقسیم است: ۱٫ استفاده برای تامین مالی تجارت؛ ۲٫ استفاده برای سرمایه گذاری و ۳٫ استفاده به عنوان ذخیره ارزی در بلندمدت.
داده های سوئیفت از ۱۰۱۱۸ موسسه مالی در ۲۱۰ کشور جهان حاکی از آن است که رشد بسیار سریعی در میزان استفاده از یوآن چین حاصل شده است؛ در سال ۲۰۱۰، یوآن سی و پنجمین ارز پراستفاده در جهان بود، در حالیکه در اکتبر ۲۰۱۲ به چهاردهمین ارز پراستفاده رسید و هم اکنون، پنجمین ارز پراستفاده است.
چین از دو مسیر در حال توسعه میزان استفاده از پول خود در سطح بین المللی است: الف) امضای پیمان های پولی دوجانبه ب) ایجاد مراکز تسویه یوآن.
پیمان پولی دوجانبه[۲] یعنی استفاده از پول ملی کشورهای مبدا و مقصد در تجارت، سرمایه گذاری، ذخیره ارزی و هر نوع تامین مالی فیمابین به گونه ای که نیازی به ارزهای واسط مانند دلار و یورو نباشد. سال ۲۰۰۱ چین اولین پیمان پولی دوجانبه خود را با تایلند امضاء کرد. این پیمان در قالب طرح چیانگ مای و برای جلوگیری از تکرار بحران مالی سال ۱۹۹۷ جنوب شرقی آسیا انجام شد. تعداد پیمان های پولی چین با دیگر کشورها تا سال ۲۰۰۸ توسعه چندانی نیافت. بعد از وقوع بحران مالی در غرب، چین تصمیم گرفت برای کاهش آسیب پذیری از ناحیه کمبود نقدینگی دلاری، میزان استفاده از پول ملی خود (بجای دلار) را توسعه دهد تا در زمان بحران، بدون نیاز به دلار و یا استفاده از یوآن بتواند مشکل خود و کشورهای دیگر را از طریق بکارگیری پول‌های ملی مرتفع نماید.
تعداد و حجم این پیمان ها از سال ۲۰۰۹ به صورت تصاعدی رشد کرده است؛ به گونه ای که تا اوایل سال ۲۰۱۶، بانک مرکزی چین با بانکهای مرکزی ۴۱ کشور پیمان پولی دوجانبه امضاء کرده است. حجم این پیمان ها نیز در حدود ۳ تریلیون یوآن بوده است.
راهبرد دیگر چین برای گسترش میزان بکارگیری یوآن در سطح بین المللی ایجاد مراکز تسویه یوآن[۳] در خارج از کشور است. در حال حاضر، ۱۵ کشور هنگ کنگ (دسامبر ۲۰۰۳)، تایوآن (دسامبر ۲۰۱۲)، سنگاپور (فوریه ۲۰۱۳)، انگلیس (ژوئیه ۲۰۱۴)، آلمان (ژوئیه ۲۰۱۴)، کره جنوبی (جولای ۲۰۱۴)، فرانسه (سپتامبر ۲۰۱۴)، لوکزامبورگ (سپتامبر ۲۰۱۴)، قطر (نوامبر ۲۰۱۴)، کانادا (نوامبر ۲۰۱۴)، استرالیا (نوامبر ۲۰۱۴)، تایلند (ژانویه ۲۰۱۵)، مالزی (ژانویه ۲۰۱۵) و شیلی (می ۲۰۱۵) دارای مرکز تسویه یوآن هستند. میزان تجمعی تسویه یوآن در این مراکز تاکنون به ۴۰ تریلیون یوآن (معادل حدودا ۷ تریلیون دلار) رسیده است که تنها بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴، ۱۳۰۰ درصد رشد داشته است. چین در حال رایزنی با کشورهای امارات متحده عربی، کنیا، سوئیس و آمریکا نیز هست تا مراکز تسویه یوآن را در آنجا راه اندازی نماید.
بین المللی شدن یوآن می تواند پیامدهایی را برای اقتصاد ایران داشته باشد که مهمترین آنها عبارتند از:
۱- الگوبرداری از چین برای امضای پیمان های پولی در جهت متنوع سازی روش های پرداخت تجارت؛
۲- الگوبرداری از چین برای منطقه ای (بین المللی) کردن ریال؛
۳- کاهش فشارهای ناشی از تحریم بانکی دلاری/یورویی با توسعه بیشتر یوآن.
معماری نظام مالی جهان که بعد از کنفرانس برتون وودز در آمریکا شکل گرفت و برای ۷ دهه بر همه روابط بانکی و مالی جهانی حاکم بود، در حال تغییر است. رشد بسیار سریع استفاده از یوآن چین – به ویژه در ۵ سال اخیر – که از رتبه ۳۵ به رتبه ۵ در پراستفاده ترین ارز تبدیل شده است و عبور یوآن از یورو در تامین مالی تجارت و تبدیل یوآن چین به دومین ارز پراستفاده در اعتبار اسنادی (LC) جهانی، نشان از وقوع اتفاقات بزرگی در این عرصه است.
با الگوبرداری از استراتژی چین در حوزه بانکداری و بین المللی کردن یوآن، می توان ریال ایران را نیز در سطح منطقه رواج بیشتری داد و منابع پرداخت های خارجی کشور را متنوع تر کرد. در این حالت، نوسانات نرخ برابری ریال با ارزهایی همچون دلار و یورو کاهش قابل توجهی می یابد، چرا که از تقاضای دلار و یورو کاسته شده و ریال جایگزین آن شده است. علاوه براین، نیازی به تبدیل دو مرحله ای پول های ملی به دلار نبوده و به تبع آن، کارمزدی نیز پرداخت نمی شود؛ لذا تجارت در این حالت ارزانتر تمام می شود. مقاوم سازی اقتصاد کشور در برابر موج های ناشی از بحران های مالی جهانی (اقتصاد مقاومتی) و به ویژه کاهش اثرات تحریم های بانکی می تواند مهمترین دستاوردهای استفاده از تجربه چین در بین المللی کردن پول ملی خود باشد.
[۱] Internationalization of Renminbi
[۲] Bilateral Currency Swap Agreement
[۳] Yuan Clearing Hub
